آموزش؛ یگانه راه پاسداشت زیست بوم

                         محمدرضا نیک نژاد، تارنمای تابان
پژوهش های جهانی، خبرهای زیست محیطی و تجربه های زیسته ی ما ایرانیان خبرهای نگران کننده ای درباره محیط زیست کشورمان با خود دارد. بهره برداری بی رویه از منابع زیر زمینی و سطحی آب، وضع بحرانی و نگران کننده بیشتر دریاچه ها و تالاب های کشور، فرو نشست زمین در مناطق کم آب مرکزی و شرقی، انقراض یا رو به انقراض بودن جانداران و از همه نامدارتر یوزپنلگ ایرانی، از بین رفتن میلیون ها مترمربع از پوشش های گیاهی به ویژه جنگل های کشور، بهره گیری بیش از اندازه از مواد مصنوعی و تولید میلیون ها تن پسماندهای تجزیه ناشدنی و …. نشانه ی نگران کننده ای از پرورش نیافتگی ما ایرانیان در جستارهای محیط زیستی و بی خبری مان از ضرورت های پاسداری و نگهداشت زیست بوم و گرامیداشت منابع کم مانند طبیعی کشورمان است. اما دیگر همه می دانند که یگانه راه رویارویی با ویران شدن طبیعت و از بین رفتن منابع طبیعی، آموزش شهروندان و بالا بردن آگاهی آنان در گستره های زیست محیطی ست. اما دردآور آن که بسترهای فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و سیاسی به این گستره به شدت بی توجه و درباره آن بی انگیزه اند. بی گمان آموزش در میان عامل های پیش گفته از همه کارآمدتر و مهمتر خواهد بود. با توجه به کارکردهای نوین آموزش و تاثیر بی مانند آن بر زندگی انسان امروزین، نه تنها فرادستان، که اندیشمندان، روشنفکران، هنرمندان، دانشگاهیان و … همچنان بر نقش بی همتای آموزش در دگرگونی های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و از همه ارزنده تر زیست محیطی بی توجه و تا اندازه ای بی خبرند! امروزه یکی از ارزنده ترین هدف های آموزش، پرورش شهروندان دانا بر حقوق خویش و دیگران و توانا بر زیستی اجتماعیِ استوار بر پاسخگویی و پرسشگری ست. تجربه ی کشورهای کامیاب در توسعه فراگیر، نشان از توجه محوری بر آموزش شهروندان دارد و بی گمان راه شکوفایی هر جامعه ای از پشت نیمکت های کلاس و صف های مدرسه می گذرد. در این میان یکی از بنیادی ترین بخش آموزش های شهروندی، نهادینه کردن پاسداشت و گرامیداشت زیست بوم است. امروزه با روش های گوناگون از جمله گفتگو در کلاس های حلقه ای، بازدیدهای گروهی از طبیعت و باغ وحش ها، ساخت و نمایش فیلم های کارتونی، نوشتن انشا، بازی در نمایش و یا دیدن آن، همکاری گروهی در پاکیزه کردن مدرسه، کلاس، مکان های عمومی، تفریحگاه ها، کوه ها و … بیش از پیش کودکان را با جهان بیرون از مدرسه و خانه آشنا کرده و با طبیعت آشتی می دهند. پیامد پیوندِ زیبا و آرامش بخش انسان با طبیعت، پاسداری از منابع گیاهی و جانوری کره زمین و درازتر کردن عمر این دُردانه آبی رنگ جهان و به دنبال اش نسل انسان است. بی گمان بسیاری از آسیب های زیست محیطی کره زمین پیامد سودجویی و ندانم کاری های انسان است. انسانی که باید راه های بهربرداری از منابع طبیعی را بیاموزد و به دیگران نیز بیاموزاند. اگر امروز همه ما در شهرهای بزرگ و متوسط ایران دود و آلودگی– سم – را در شش های خویش حس می کنیم و به دیگران نیز می خورانیم، بی گمان ریشه در عدم آموزش در گذشته یمان دارد. شهروندی که با حقوق خویش آشنا باشد، نه خود سبب آلودگی و نابودی زیست بوم می شود و نه به دیگران اجازه چنین کاری را می دهد. خانم ابتکار رییس سازمان محیط زیست در جایی گفته بود آلودگیِ شهری مانند تهران چیزی نیست که یکی دو روزه حل شود، پاک سازی هوا نیاز به برنامه و راه حل دارد.ایشان شهرهایی مانند توکیو، لندن و مکزیکو را مثال می زند که در فرآیندی بیست ساله پاکیزه شده اند و با این گفته، به زمانبر بودن  برنامه های زیست محیطی اشاره می کند. خانم ابتکار باید بداند که برنامه هایی به این اهمیت و فراگیری، بدون همکاری و همیاری شهروندان پیاده شدنی نیست. تا شهروندان به حدی از آگاهی نرسند که بدانند به اندازه ی یک تن در آلودگی محیط زیست نقش دارند و باید وظیفه خویش را در برابر خود و شهروندان دیگر انجام دهند، بهترین برنامه ها، پایانی نگران کننده خواهند داشت. راه آشنایی با حقوق و وظایف شهروندی هم، آموزش کارا و فراگیر کودکان، نوجوانان و جوانان است. دست اندرکاران محیط زیست باید بدانند که امروز، همان بیست سال آینده است با شرایطی بسیار بدتر از گذشته! نسل امروز تشنه یادگیری زیستِ آگاهانه، آرام و پاک در آینده است. پس امروز، و آموزش کودکان و نوجوانان کنونی را هم از دست ندهیم، که شاید فرصتی باقی نباشد!http://bonyadtaban.com/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4%D8%9B-%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87-%D8%B1%D8%A7%D9%87-%D9%BE%D8%A7%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D8%AA-%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA-%D8%A8%D9%88%D9%85/