حذف زبان انگلیسی از دبیرستان!

مهدی بهلولی،روزنامه آرمان،31/1/92

در هفته ی گذشته و در نشست خبری چند روز پیش از مراسم رونمایی از سند برنامه ملی درسی،بهرام محمدیان ریئس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی درباره ی آموزش زبان انگلیسی گفت : "عمده موفقیت کلاس‌های آموزشگاه‌های زبان،مداومت در آموزش و برگزاری کلاس‌ها در ۳ روز پشت سر هم و علاقه‌مندی دانش‌آموزان است؛ بر همین اساس در نظر داریم ساعات آموزشی زبان را در ۳ سال متوسطه اول تجمیع کنیم حتی اگر در سه ساله دوم، زبان خارجی نداشته باشیم،یعنی یکی از برنامه‌های ما در سال‌های آینده تجمیع ساعات زبان انگلیسی است. بنابراین دانش‌آموزان به‌جای این‌که هفته‌ای دو ساعت آموزش زبان ببینند، از همان سال اول متوسطه هفته‌ای شش ساعت آموزش خواهند دید و پس از آموزش کامل این درس در دوره متوسطه اول،در سال‌های آینده زبان انگلیسی از فهرست دروس دوره متوسطه دوم حذف شود. بعد از پایان دوره متوسطه اول،آموزش زبان در دوره متوسطه دوم به بخش خصوصی واگذار خواهد شد. به این معنا که دانش‌آموزان در صورت علاقه‌مندی می‌توانند آموزش زبان انگلیسی را در آموزشگاه‌ها ادامه دهند." گرچه روز پس از انتشار این سخنان،وزارت آموزش و پرورش در واکنش به این خبر در تکذیبیه ای رسمی اعلام نمود : " تاکنون در این وزارتخانه تصمیمی مبنی بر حذف زبان انگلیسی از دبیرستان اتخاذ نشده است." اما از دید این نگارنده،مسآله از اهمیت بسزایی برخوردار،و بهتر است از زاویه های گوناگون بررسی شود. من در این نوشتار کوتاه به سه نکته می پردازم:

1. شاید یکی از مهم ترین نقدهای وارد به این سخنان،ناهمسازی با پیش نویس های خود سند برنامه درسی ملی باشد که در تارنمای این سند منتشر گردیده است. در دو پیش نویس ماه های پایانی سال های 87 و 89 درباب آموزش زبان خارجی چنین آمده است :" دانستن زبان خارجی یکی از دو محور اصلی سواد در هزاره ی سوم است. آموزش زبان خارجی،علاوه بر کارکرد ارتباط بین فردی و بین فرهنگی،در توسعه اقتصادی مانند صنعت گردشگری،تجارت،فن آوری،توسعه علم،و هوشیاری سیاسی موثر می باشد... از آنجا که یادگیری زبان دوم به دلیل یکسویه شدن مغز که حدود 10 تا 12 سالگی رخ می دهد توآم با مشکلاتی خواهد شد به همین دلیل جا دارد تا حد امکان سن و دوره ی تحصیلی آموزش زبان را پایین آورد. آموزش زبان خارجی می تواند در بخش دروس اختیاری از مرحله ی دوم دوره ی ابتدایی آغاز شود. تعیین ساعات آموزش زبان خارجی در سطح دوم [دبستان] بر عهده ی سازمان آموزش و پرورش استان هاست.

دگرگونی در آموزش زبان های خارجی

محمدرضا نیک نژاد،روزنامه اعتماد،31/1/92

روزهای گذشته در برخی از رسانه ها و از زبان بالاترین مقام پژوهشی آموزش و پرورش خبری منتشر شد که در بر دارنده دگرگونی در شیوه ها و درونمایه های درسی آموزش زبان انگلیسی بود. بهرام محمدیان معاون پژوهشی وزیر آموزش‌وپرورش در گفتگویی از حذف درس زبان انگلیسی از دوره متوسطه دوم- دبیرستان کنونی- و سپردن آموزش آن به آموزشگاه های آزاد- آن هم بنا به خواست خانواده ها و دانش آموزان- خبر داده بود. گرچه این خبر به شتاب از سوی آموزش و پرورش تکذیب شد اما،هم به سبب جایگاه گوینده خبر و هم از متن تکذیبیه- که کوتاه،ناروشن و کلی بود- می توان دریافت که سخنان معاون وزیر آنچنان هم "نظر شخصی" نبوده و چه بسا باز هم قرار باشد که در آغاز سال آموزشی غافلگیر و شگفت زده شویم! خبر چه درست و چه نادرست،بی گمان دست اندرکاران در ناکارآمدی آموزش زبان هم داستانند.

آنچه که آشکارا در آموزش زبان– چه عربی و چه انگلیسی - آزار دهنده و دردسرآور است،ناروشن بودن هدف های آموزشی است. زیرا پرسش هایی مانند:چرا باید دانش آموزان عربی یا انگلیسی بخوانند؟ آیا هدف از گنجاندن این درس ها در برنامه درسی روخوانی متن ها و کتاب های انگلیسی یا عربی است،یا توانا ساختن نو آموزان در گفتگو با انگلیسی زبانان و عرب ها؟ آیا هدف از آموزش این درس ها،آشنایی با ساختار دستوری و زبان شناسانه آنهاست؟ به هر روی تا هدف روشن نگردد،برگزیدن راه و روش برای آغاز و پیگیری فرایند آموزش زبان،آب در هاون کوفتن بوده و پیامدش آن چیزی است که اکنون در آموزش و یادگیری زبان در سامانه آموزشی دیده می شود. این سرگردانی و بی هدفی،دستمایه ای برای آموزشی آشفته و سلیقه ای و بهانه ای برای بی انگیزگی و شانه خالی کردن آموزگاران و نوآموزان از فرایند آموزش این زبان ها و البته فشار بر تن و روان آنها برای کاری بی فرجام و ناخواسته شده است. البته این فشار و روگردانی در درس عربی نمایان تر از انگلیسی است.

حذف آموزش زبان از دوره متوسطه دوم

رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش‌وپرورش، جزییات تغییر آموزش زبان انگلیسی را تشریح کرد

گزارش،روزنامه بهار،۲۸/۱/۹۲

معاون پژوهشی وزیر آموزش‌وپرورش گفت: «یکی از برنامه‌های ما در سال‌های آینده تجمیع ساعات زبان انگلیسی است. بنابراین دانش‌آموزان به‌جای این‌که هفته‌ای دو ساعت آموزش زبان ببینند، از همان سال اول متوسطه هفته‌ای شش ساعت آموزش خواهند دید و پس از آموزش کامل این درس در دوره متوسطه اول، در سال‌های آینده زبان انگلیسی از فهرست دروس دوره متوسطه دوم حذف شود.»
محی‌الدین بهرام محمدیان ادامه داد: «بعد از پایان دوره متوسطه اول، آموزش زبان در دوره متوسطه دوم به بخش خصوصی واگذار خواهد شد. به این معنا که دانش‌آموزان در صورت علاقه‌مندی می‌توانند آموزش زبان انگلیسی را در آموزشگاه‌ها ادامه دهند.» رییس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی وزارت آموزش‌وپرورش که در نشست خبری رونمایی از برنامه درسی ملی صحبت می‌کرد از تغییر در روش‌های تدریس و تالیف محتوای جدید برای زبان انگلیسی اول متوسطه اول (اول راهنمایی) در سال تحصیلی جدیدهم خبر داد و گفت: «امسال زبان انگلیسی متفاوت است و رسانه‌های جانبی آموزش هم برای آن در نظر گرفته می‌شود.»

دانش آموزی و آموزش های شهروندی

محمد رضا نیک نژاد،صفحه تاریخ روزنامه اعتماد،27/1/92

مدرسه همواره در بردارنده حسی نوستالژیک و آکنده از خاطرات تلخ و شیرین است. زندگی شهروندان هنگامی معنی می یابد که در برهم کنش با دیگر شهروندان باشد. این حس،گاهی شادی زا و زمانی دردآور و آزار دهنده است. دانش آموز خو کرده به حق- مداری، وادار به همزیستی تکلیف- مدار شده و در می یابد که گاهی باید برای رعایت حقوقِ دیگران از حقِ به رسمیت شناخته شدی خویش در خانواده گذشته تا سنگ زندگی اجتماعی روی سنگ زیست فردی بند شود. برهم کنش های اجتماعیِ دورانِ کودکی،زیربنای رفتارهای اجتماعی در جامعه های بزرگتری مانند روستا،شهر،کشور و جهان خواهد بود. مدرسه،بعنوان دومین خاته کودک،جایی برای یادگیری و تمرین زندگی اجتماعی،همیاری برای رسیدن به هدف های کلان جامعه،مدارا با دیگران در اوج تفاوت در اندیشه و فرهنگ و ... می باشد.

از این روست که "جان دیویی" فیلسوف آمریکایی،مدرسه و دانش آموز را کانون پرورش شهروندان آینده قرار می دهد. او بر این باور است که مدرسه مکانی برای انباشت دانسته ها و بَر کردن موضوع های گنجانده شده در کتاب های درسی نیست. این آموزگار پراگماتیسم با پیش کشیدن انگاره "مدرسه- جامعه" مدرسه را مدلی کوچک و کنترل شده از جامعه واقعی می داند و همه برنامه ریزی های کلان آموزشی را حرکت به سوی جامعه پذیری کودک و پیوند آموخته های او با جامعه می پندارد. دیویی می گوید،دانش آموز باید در شرایط یک جامعه کامل،زنده و پویا یعنی مدرسه به تجربه زندگی واقعی بپردازند. او تجربه یادگیری را بر دو واژه کلیدی در اندیشه های آموزشی اش، یعنی "طرح مسئله"و"عادت" استوار می کند.

زنان و آموزش و پرورش در دوره‌یی که گذشت

مهدی بهلولی،روزنامه اعتماد،۲۷/۱/۹۲

- چند روز پیش داشتم رویدادهای سال 91 آموزش و پرورش را بازنگری می‌کردم که به خبر خواندنی زیر برخوردم: «در بیست و نهمین اجلاس روسای آموزش و پرورش سراسر کشور، روسای 750 منطقه آموزش و پرورش، حضور داشتند که تعداد مدیران زن در بین این مدیران بسیار انگشت شمار بود. فرشته حشمتیان، رییس سازمان مدارس غیردولتی، مشارکت‌های مردمی و خانواده، در این همایش به تعداد اندک مدیران زن در آموزش و پرورش اشاره کرد و اظهار داشت: عدد زنان در مقابل مردان قابل تامل است. وی از آن دسته مدیران کل که به زنان اعتماد کرده بودند و آنها را به عنوان رییس منطقه آموزش و پرورش انتخاب کرده بودند، تشکر کرد و در مقابل از مدیران کل خواست تا به زنان اعتماد بیشتری داشته باشند و آنها را به عنوان مدیر منطقه برگزینند تا در اجلاس آینده تعداد زنان بیشتر از این تعداد باشد.» (خبرگزاری فارس)

2- در سال 89، اداره کل امور زنان وزارت آموزش و پرورش از چارت نوین آموزش و پرورش، حذف شد. نهادی که به گفته زهرا شجاعی، رییس مرکز امور مشارکت زنان در دوران اصلاحات: «کاهش بیسوادی در میان دختران، افزایش سطح پوشش تحصیلی دختران در سن آموزش، توسعه مراکز آموزش فنی حرفه‌یی و ایجاد و توسعه مراکز شبانه‌روزی دختران دانش‌آموز در روستاهای محروم از جمله برنامه‌های این دفتر بود که در افزایش تعداد دانش‌آموزان دختر در مقاطع تحصیلات متوسطه و به دنبال آن افزایش ورود دختران به دانشگاه‌ها تاثیرگذار بود.»

پرداخت مطالبات فرهنگیان از تنخواه سه‌ماهه دولت

محمدرضا نیک نژاد، روزنامه بهار،۲۷/۲/۹۱ هفته گذشته (18فرودین) صفحه اجتماعی «بهار» درباره اعتبارات و بودجه آموزش‌وپرورش با جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، گفت‌وگویی خبری داشت که این نماینده درباره کسری بودجه آموزش‌وپرورش در سال 92 و بدهی این وزارتخانه به معلمان سخن گفته بود. آنچه در ادامه می‌خوانید یادداشت یکی از فعالان صنفی معلمان است که در واکنش به سخنان این نماینده در اختیار روزنامه قرار گرفته و منتشر می‌شود: سال گذشته، آموزش‌وپرورش درزمینه پرداخت‌های همیشگی فرهنگیان مانند حقوق، اضافه‌کار، اضافه تدریس، دستمزد برگزاری امتحان‌های هماهنگ و تصحیح برگه‌های آن‌ها و... یکی از نابسامان‌ترین دوره‌های خود را تجربه کرد و گویا این نابسامانی همچنان نیز ادامه خواهد داشت. بی‌انضباطی مالی تا آنجا بود و هست که صدای بعضی از نمایندگان مجلس را نیز درآورد. برای نمونه جبار کوچکی‌نژاد، عضو کمیسیون آموزش مجلس، در گفت‌وگو با روزنامه بهار می‌گوید: «بررسی بودجه آموزش‌وپرورش در کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نشان می‌دهد درصورت تصویب پیشنهاد دولت مبنی بر افزایش شش‌درصدی بودجه آموزش‌وپرورش این وزارتخانه امسال با کسری بودجه 3‌هزار‌میلیارد تومانی مواجه خواهد شد. این در حالی است که آموزش‌وپرورش بابت معوقات سال گذشته بیش از‌هزار‌میلیارد تومان به فرهنگیان بدهکار است.»

چهار سال وزارت حاجی بابایی

مهدی بهلولی،روزنامه آرمان،26/1/92

(این یادداشت با عنوان "نگاهی به عملکرد 4 ساله آموزش و پرورش" و با حذف بخش هایی از آن به چاپ رسید.)

نزدیک به چهار سال از مدیریت حاجی بابایی،بر وزارت خانه ی آموزش و پرورش می گذرد. با این که ایشان یکی دو بار به خاطر آتش سوزی در مدرسه ها و کشته شدن دانش آموزان،و یا مسآله ی استخدام آموزگاران،تا پای استیضاح پیش رفت،و با شمار چشمگیر درخواست های استعفای روبرو گشت،اما به هر رو تا پایان دوره وزیر برجاماند. اما برای ارزیابی آنچه در این دوره بر آموزش و پرورش گذشت و یا به زبان آموزشی،بررسی کارنامه ی وزیر،شاید بهتر باشد که نخست یک دسته بندی کلی انجام دهیم.

عدم تناسب وظایف و حقوق معلمان

محمد روزبهانی،روزنامه اعتماد،۲۴/۱/۹۲

گروه‌های اجتماعی، متشکل از افرادی هستند که درگیر روابط متقابل اجتماعی هستند. افراد در روابط متقابل در گروه‌ها، در جایگاه‌های مختلفی قرار می‌گیرند. به این جایگاه‌ها- که افراد با قرار گرفتن در آنها باید رفتارهای خاصی را انجام دهند و از دیگران انتظار رفتارهای خاصی را داشته باشند- نقش می‌گویند. به عنوان نمونه در یک مدرسه نقش‌های متفاوتی وجود دارد، معلم، مدیر، معاون، دانش‌آموز، سرایدار، دفتردار، مشاور و... هر کدام از این نقش‌ها دارای وظایف مخصوص به خود هستند. مثلا معلم ریاضی در یک مدرسه وظیفه تدریس درس ریاضی را بر عهده دارد. در مقابل مدیر، معاونان ودانش‌آموزان نسبت به معلم ریاضی وظایفی دارند. رفتار و کارهای هر فرد در موقیت خویش، وظایف نقش او به حساب می‌آیند. در مقابل رفتاری که دیگران باید در مقابل او انجام دهند، حقوق نقش (انتظاراتش از دیگران) او محسوب می‌شوند. افراد وظایف‌شان را با توجه به چگونگی عملکرد دیگران در روابط متقابل تنظیم و انجام می‌دهند. در واقع روابط متقابل اجتماعی در جامعه بده‌‌ و بستان‌های اجتماعی است. تناسب بین وظایف یک فرد در یک نقش با حقوقی که برای نقش او توسط افراد و جامعه تعریف می‌شود، منجر به احساس راحتی، برابری، عدالت، شادابی و امنیت می‌شود و برعکس اگر فردی احساس کند که در مقابل وظایفی که انجام می‌دهد، مزایای کمتری دریافت می‌کند دچار احساس نابرابری، عدم امنیت وناراحتی می‌شود. نقش معلمی نیز همین گونه است.

وضعیت معیشتی معلمان و افلاطون

عزت اله مهدوی،روزنامه اعتماد،21/1/92

پروفسور "ریتر"در ضمن تحقیقات خود با متنی مواجه می شود که شواهد و قراین، آن را منسوب به افلاطون معرفیمی کند. این رساله که بعد از چند قرن یافت گردیده و در مجامع علمی و فلسفی در باره ی آن بحث ها در گرفته روح جدیدی به محافل نسخه شناسی دمیده است. البته می شنیدیم که نسخه شناس بزرگ دیگری به نام "اوبروگ پراشتر" در اصالت متن فوق الذکر تشکیکاتی دارد. ریتر با تذکار مواردی از قبیل مکالمه ای بودن متن و در بر داشتن اصول پذیرفته شده افلاطونی از جمله یکی دانستن فضیلت و معرفت و نیز وجه اشتراک در اشخاص ماجرا با چند رساله دیگر ، معتقد است که دلایل انکار اصالت این رساله ضعیف است .

ارزش آموزش

مهدی بهلولی،روزنامه اعتماد،20/1/92

(این یاداشت با حذف بخشی از آن از سوی روزنامه به چاپ رسید.)

شش ماه پس از سه شنبه نهم اکتبر 2012،که ملاله یوسف زی،دختر نوجوان پاکستانی به دست نیروهای طالبان ترور گردید،شهناز نازلی،آموزگار مکتب خانه ای در پیشاور پاکستان،در روز سه شنبه 26 مارس 2013 در دویست متری مدرسه،هدف گلوله دو موتورسوار قرار گرفت. ملاله پس از انتقال به بیمارستان و بیرون آوردن گلوله از سرش و با تلاش های بسیار،زنده ماند اما نازلی سه ساعت پس از گلوله خوردن،در بیمارستان محل،جان باخت. نازلی،قربانی خشونتی شد که با دانش و روشنگری مخالف است و زیست و زندگی خویش را در نادانی و تعصب مردمان می جوید. گرچه شوربختانه،از این دست خبرهای اندوه برانگیز و دردآور،و کشته شدن دانش آموزان و آموزگاران،به ویژه در منطقه ی خاورمیانه،دیگر خبر چندان شگفتی نیست و بسیار شنیده می شود اما نبایستی به آسانی و به سکوت از کنار آنها هم گذشت،و به ویژه این دولت ها و زمامداران هستند که باید برای جان شهروندان خویش ارزش بیشتری قائل شوند و با بازنگری در سیاست های خود،در پی آشتی و همدلی ملی و جهانی برآیند.