پوشینه به جای کپسول، اوکی به جای باشه!
محمدرضا نیک نژاد، ص آخر روزنامه شهروند، 1 آبان ماه 95١- برای نخستین بار بود که در جلسه ساختمان‌مان شرکت می‌کردم. بیشتر همسایه‌های تازه‌مان، جوان‌تر از من بودند. مدیر اما هم سنم می‌نمود. گفت و گویی داغ درباره گرفتاری‌های کهنه و نوِ ساختان گُل انداخته بود و هر کسی از دریچه نگاه خود به آنها می‌نگریست. مرد و زن هم نداشت! آنچه که در سخنان همسایه‌ها - دست کم- برای من بیشتر خودنمایی می‌کرد پرشماری واژه‌هایی همچون oky و save و share و sharjbook و... بود. اوکی به جای خب، باشه و خوبه، سیو، به جای باقی ماندن و ذخیره کردن، شِیِر به جای به اشتراک گذاشتن و همرسانی و... هستند. درست نمی‌دانم، تا واژه فارسی و جا افتاده‌ای مانند «خب و باشه» هست، چرا این اندازه واژه «اوکی» باید بر سر زبان‌ها بیفتد!؟ آن هم نه تنها بر زبانِ جوانان و نوجوانان که میانسالان و گاه کهنسالان! به گمانم ریشه کاربردِ فراوانِ واژه‌هایی همچون اوکی در گفت و گوهای روزمره، کلاس گذاشتن و به رخ کشیدنِ جایگاه اجتماعی یا حرفه‌ای یا... بوده است! که شوربختانه به آرامی در زبان روزمره نهادینه می‌شود و مانند خوره دارد شیرینی زبان فارسی را از آن می‌ستاند و زبانی پر اشکال و آشفته پدید می‌آورد.
٢- آویزه به جای آپاندیس، گریزانه به جای سانتریفیوژ، فروغ آمایی به جای فتوسنتز، دِنا به جای دی‌ان‌ای، فراگشت به جای آنابولیسم، دگرگشت به جای متابولیسم، پوشینه به جای کپسول و... جانشین‌هایی هستند که گویا به پیشنهاد فرهنگستان زبان فارسی در کتاب‌های درسی تازه گنجانده شده و باید به کار برده شوند. جایگزینی این واژه‌ها با واکنش‌هایی از سوی گروهی از فرهنگیان و خانواده‌ها روبه‌رو شده است و رسانه‌ها هم تا اندازه‌ای آن را پیگیری و بازتاب داده‌اند. اما همچنان دانش‌آموزان، دست کم تا یک سال دیگر باید با آنها سر و کله بزنند!
گمانی نیست که با گسترشِ باور نکردنی رسانه‌های همگانی و شبکه‌های اجتماعی و توفان برآمده از آنها، شاخص‌های فرهنگی-اجتماعی جامعه، و از آن میان سبک زندگی فردی و اجتماعی شهروندان را دگرگون کرده و می‌کند. گرچه تا اندازه‌ای این دگرگونی‌ها، به ویژه در چارچوب‌های زبانی، طبیعی و پذیرفتنی است اما نباید فراموش کرد که در جهان دهکده شده کنونی، هر ملتی دارای ارزش‌های بومی و درونی‌ای است که ظرفیت جهانی شدن را دارند و می‌توانند در جورچین فرهنگِ جهانی جایی داشته باشد و ارزش و اعتباری بیافریند. و باز نباید فراموش کرد که یکی از شناخته شده‌ترین و برجسته‌ترین شاخصه ایران و ایرانی در گستره فرهنگ جهانی، زبان و شعر و ادبیات است. این ویژگی‌ها بار سنگینی بر دوش تک تک ما شهروندان از سویی، و سنگین‌تر بر دوشِ دست اندرکاران فرهنگی کشور نهاده است تا با راهکارهایی فرهنگی در برابر دگرگونی‌های غیر طبیعی زبان بایستند و از گنجینه ارزشمند زبان و ادبیات فارسی، به عنوان زبانی ملی و جهانی پاسداری کنند. در پدیده‌ها و دگرگونی‌های فرهنگی نه می‌توان مانند کاربرد واژه‌های ورودی و دمِ دستی‌ای مانند اوکی و شِیِر و... آغوش‌ها را گشود! نه می‌توان مانند واژه‌های تازه در کتاب‌های درسی، سفت و سخت برخورد کرد و کاری به این بزرگی و اهمیت را به شوخی و ریشخند شهروندان کشاند. باید اندیشید و با بهره‌گیری از کارشناسانی که هم بر زبان فارسی چیرگی دارند و هم بر یافته‌های تازه علمی، راه‌های پویا ماندن زبان فارسی را بازگذاشت و از این رهگذر توانست فارسی را همچنان به عنوان مهمترین شاخصه ملی و فرهنگی در جهان کنونی زنده نگه داشت.
http://shahrvand-newspaper.ir/News:NoMobile/Main/78527/پوشینه-به-جای-کپسول،-اوکی-به-جای-باشه!
