نام نویسی دانش آموزان افغاستانی و چند سفارش

محمدرضا نیک نژاد،شماره 680 هفته نامه چلچراغ، 7 مهرماه 95
جهان امروز به سوی کوچک شدن و کم رنگی مرزهای میان کشورها پیش می رود. امروزه صدها میلیون مهاجر در بخش های گوناگون جهان و در کنار شهروندانی با گوناگونی های نژادی، زبانی، قومی و ... زندگی می کنند. بی گمان یکی از مهمترین بایسته های زندگی در جهان کنونی، رواداری و مداراست و کارآمدترین و شناخته شده ترین ابزار برای نهادینه کردن چنین آموزه های اخلاق بنیادی، آموزش و پرورش است. پرورش شهروندان مدارا مدار و اخلاق گرا نیاز به ساختارهای آموزشی و فرهنگی توانمند دارد و پیش از آن اراده و خواستی که از آن، طرح و برنامه ای منسجم و فراگیر بیرون آید و کارآمد باشد. که شوربختانه هنوز چنین زمینه هایی در آموزش و پرورش ما دیده نمی شود. جامعه ایران از نظر ساختارِ اجتماعی جامعه ای در خود است. به این معنی که اقوام گوناگون- حتی گاهی فراتر از مرزهای کنونی- خود را ایرانی می دانند و همان حقوق و تکلیف هایی را که برای خویش تعریف می کنند، برای همشهری ها و همسایه ها و ... نیز تعریف می کنند.
 با آغاز ناامنی های افغانستان و مهاجرت چندین میلیونی افغانستانی ها به کشور این ساختارِ فرهنگی در خود، ناگهان وادار به واکنش شد. گرچه با توجه به مهمترین شاخصه های فرهنگی، یعنی زبان و دین، ضربه وارد شده آنچنان نبود که واکنش ها شدید باشد اما به هر شکل ورود موج مهاجر از افغانستان و به دنبال آن دگرگونی های سیاسی- اقتصادی پس از انقلاب و جنگ در ایران و دشواری های تازه ای مانند بیکاری و ناامنی و ... سبب شد که میزبان بخشی از گرفتاری های خویش را ورود مهمانان خارجی بداند و این ها زمینه ساز برخوردهایی کم شمار اما زشت با مهاجران شد. به هر روی امروز کشور ما با واقعیتی به نام مهاجران افغانستانی روبروست و چاره ای نیست که سیاست گذاران فرهنگی- آموزشی به دنبال برنامه هایی برای آموزش های رواداری و مدارا با دیگر گروه های نژادی و قومی باشند.  تا از این رهگذر کمترین آسیب به مهمان و میزبان وارد شود. از دیگر سو ساکن شدن چندین دهه ای برخی از مهاجران در کشور، از آنان و به ویژه نسل های دوم و سوم شان شهروندانی ایرانی- افغانستانی ساخته که به سختی می توان شاخصه های فرهنگی- قومی را در میان شان تشخیص داد و آنها را ایرانی یا افغانستانی صرف دانست. این ها می تواند زمینه ای باشند برای تصمصیمِ انسان دوستانه ی فرادستان ارشد کشور برای نام نویسی نوآموزان افغانستانی در مدرسه ها. سال گذشته با این تصمیم قرار بر این شد که هیچ کودک افغانستانی در کشور از آموزش جا نماند و امسال نیز همان سیاست خوشبختانه پیگیری خواهد شد. اما در این زمینه گرفتاری هایی همچنان در برابر نام نویسی دانش آموزان افغانستانی وجود دارد.
 نخست آن که مدرسه ها با تکیه بر بخشنامه ای اداری هنگام نام نویسیِ این گروه از دانش آموزان از آنان پول دریافت می کنند. گرچه میزان آن- به ویژه در کلان شهری مانند تهران- به نظر چندان زیاد نیست، اما چون خانواده های این بچه ها در بیشر موارد با گرفتاری های شغلی دست و پنجه نرم می کنند و دستمزدهایی کمتر از عرف می گیرند، پرداخت شهریه مصوب برای بیشترشان سخت بوده و سدی در برابر آموزش نوآموزان پدید خواهد آورد. پس بهتر آن است که این تصمیمِ اخلاقی و انسانی به خاطر چنین پولِ اندکی آسیب نبیند.
 از دیگر سو آموزش نیافتگی در زمینه مدارا با گوناگونی های قومی و نژادی و زبانی، زمینه برخورد نامناسب برخی دانش آموزان و نیروهای آموزشی با مهاجران افغانستانی را فراهم کرده و می تواند سبب دلزدگی و گریز این نو آموزان از آموزش و مدرسه شود. گرچه نگارنده به عنوان آموزگار در منطقه ی کاری خود و با وجود داشتن دانش آموزان افغانستانی، کمتر شاهد برخوردهایی زننده و بیرون از عرف بوده است اما شنیده ها به ویژه از حاشیه های تهران و شهرهای دیگر شوربختانه چنین برخوردهایی را تایید می کند. گویا اکنون که چنین تصمیم انسانی- اخلاقیِ در کشور گرفته شده است بهتر آن باشد که به ویژه فرهنگیان و دانش آموزان در پیوند با چگونگی برخورد با مهاجران، آموزش دیده و برای زیستی روامدارانه آماده شوند. باشد که برخوردهای زشت و ناپسند زمینه ساز دور افتادن هیچ دانش آموز افغانستانی نشود.    
http://40cheragh.org/