همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید بررسی شد
جای خالی میراث فرهنگی در مدارس
زهرا داستانی، روزنامه ابتکار،ص درنگ،3 مهر 95
«باستان شناسی و موزه» موضوع جدیدی در کتاب تاریخ پایه دهم است که به گفته لیلا کفاش‌زاده، مسئول دفتر کودک و نوجوان پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری دانش آموزان در سال تحصیلی جدید با آن آشنا خواهند شد. عنوانی که
پس از گذشت دو سال از امضای تفاهمنامه میان سازمان میراث فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش با هدف آموزش میراث فرهنگی اجرایی شده است. گرچه این اقدام روزنه امیدی برای گسترش فرهنگ ملی گرایی و توجه به میراث فرهنگی در نسل آینده را زنده می‌کند اما آنچه قابل توجه است معطوف بودن این آموزش به درسی تئوری است.
سال 1393 سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری با وزارت آموزش و پرورش تفاهمنامه همکاری امضا کرد تا به موجب آن تعامل بیشتری بین این دو دستگاه در زمینه آموزش میراث فرهنگی به دانش‌آموزان شکل گیرد. مسعود سلطانی‌فر، رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در مراسم انعقاد این تفاهمنامه، ارائه آموزش به کودکان و نوجوانان در زمینه حفاظت و نگهداری از بناهای تاریخی را تا اندازه‌ای مهم دانست که اگر به درستی رخ دهد نیازی به تصویب قوانین و مقررات وجود نخواهد داشت.
دو سال از انعقاد تفاهمنامه و صحبت‌های رئیس سازمان میراث فرهنگی می‌گذرد، اما تنها اقدامی که در راستای آموزش میراث فرهنگی در مدارس انجام‌شده برگزاری یک کارگاه آموزشی برای معلمان درس تاریخ و اضافه شدن موضوع «باستان شناسی و موزه» به کتاب تاریخ پایه دهم بود. اتفاقی که مسئولان پژوهشگاه میراث فرهنگی اعلام کرده‌اند، این رویداد حاصل تلاش آنهاست و ارتباطی با تفاهمنامه امضاشده میان سازمان میراث فرهنگی و وزارت آموزش و پرورش ندارد. با این حال فارغ از این جدال‌ها و کش و قوس‌ها آنچه اهمیت دارد توجه به میراث فرهنگی پس از سال‌ها در آموزش نسل آینده ایران است. اما مهمترین بخش ماجرا اینجاست که آیا افزوده شدن موضوع «باستان شناسی و موزه» به کتاب تاریخ پایه دهم می‌تواند نتیجه ملموسی در گسترش این فرهنگ داشته باشد؟
بی علاقگی خانواده و مدارس به آموزش میراث فرهنگی
محمدرضا نیک نژاد، کارشناس آموزش و فعال صنفی در گفت‌وگو با «ابتکار» در رابطه با تاثیر توجه به میراث فرهنگی در عرصه آموزش کشور بیان می‌کند: امسال اولین سالی است که پایه هفتم به ساختار آموزشی کشور اضافه شده است. کتاب‌هایی از جمله سواد رسانه‌ای نیز به این پایه اضافه شده است. اما در رابطه با افزوده شدن این موضوع به کتاب تاریخ پایه هفتم باید گفت که مسلما وقتی ساعتی به میراث فرهنگی اختصاص داده شود بازخورد و نتیجه آن تفاوت بسیاری با زمانی خواهد داشت که به میراث فرهنگی تحت عناوین دیگر درسی چون درس پرورشی پرداخته می شود. عنوان درسی که تحت تاثیر ساختار
نمره گرای آموزشی قرار می‌گیرد و با توجه به محوریتی که درس‌های تخصصی مثل شیمی، ریاضی و فیزیک دارند، جای آموزش فرهنگ محیط زیستی، میراث فرهنگی و حقوق شهروندی را در درس پرورشی می‌گیرد.
او با اشاره به اینکه مدارس به آموزش فرهنگ کمتر توجه می‌کنند، می‌افزاید: این گرایش کلی فقط خاص مدارس نیست و خانواده‌ها نیز به آموزش شهروندی، محیط زیست و میراث فرهنگی نیز برای پرورش فرزندانشان در مدارس بی توجه و
بی علاقه‌اند. این کارشناس آموزشی می‌گوید: ورود این موضوع به مدارس کشور را باید به فال نیک گرفت چرا که آموزش میراث فرهنگی یکی از آموزش‌های ضروری در جامعه کنونی ایران است. یکی از هدف‌های اصلی آموزش و پرورش نوین در جهان هویت بخشی ملی است. به این معنی که دولت‌ها تلاش می‌کنند تا با ساختار آموزش هویت‌های ملی را برای نسل‌های آینده زنده نگه دارند و یک پارچگی ملی و آشنایی با فرهنگ و تمدن یک ملت حاصل توجه آموزش و پرورش یک کشور به آموزش میراث فرهنگی به دانش آموزان است.
به فال نیک می‌گیریم
«آموزش و پرورش» و «سازمان میراث فرهنگی» دو نهادی هستند که وظیفه فرهنگ سازی و هویت سازی نسل آینده ایران را برعهده دارند. در دو سالی که آموزش و پرورش و میراث فرهنگی تفاهم نامه همکاری را برای گسترش فرهنگ توجه به میراث فرهنگی به امضا رسانده‌اند امسال اولین سالی است که در راستای این هدف اقدامی مشترک را به انجام رسانده‌اند. اقدامی که شاید تا پیش از این تنها به چند اردوی بی هدف و بی برنامه دانش آموزی به موزه ها و مراکز باستانی خلاصه می‌شد. اما آیا این اقدام مشترک و برنامه ریزی شده می‌تواند موفق باشد؟
محمدرضا نیک نژاد، کارشناس آموزش و فعال صنفی در این رابطه بیان می‌کند: پیش از این در آموزش و پرورش توجه به میراث فرهنگی منوط به بازدید دانش آموزان از موزه‌ها و آثار تاریخی بود. اتفاقی که کمتر رخ می‌داد و مناطق محروم از آن بی بهره بودند. این اقدامات گرچه وجود داشته ولی ساختارمند نبوده و حتی در مدارس خصوصی نیز با اهداف خاصی دنبال نمی‌شده است. در حقیقت دست و پا شکسته انجام می‌شده است.
او ادامه می‌دهد: گنجاندن این موضوع در کتاب تاریخی حتما تاثیر گذار خواهد بود. قطعا تمرکز بر روی این عنوان و آموزه های خاص فرهنگی به صورت خاص اثر بخش خواهد بود. اما میزان این اثر بخشی چقدر خواهد بود؟ پاسخ این سوال را می‌توان با نگاهی به نتیجه چند ساله آموزش ریاضی در مدارس داد. در طول سال‌های آموزش ریاضی در مدارس ما چند دانشمند ریاضی تحویل جهان داده ایم؟ ما باید از این عنوان درسی نیز به همان اندازه که درس‌های جدی ما مانند ریاضی نتیجه داده و اثر بخش بوده انتظار داشته باشیم.
این فعال صنفی می‌گوید: به نظر من میراث فرهنگی به چند عنوان درسی تئوری خلاصه نمی‌شود. بهترین اثر بخشی آموزشی به کلاس و درس خلاصه نمی‌شود. بهترین آموزش اثر بخش میراث فرهنگی زمانی است که تجربه‌های حسی به دانش آموزان منتقل شود. اما با توجه به مشکلات فراوان و کسری بودجه آموزش و پرورش اینکه این وزارت خانه تا چه اندازه می‌تواند شرایط آموزشی نسبتا ایده آلی را برای این عنوان درسی فراهم کند، با اما و اگرهای فراوانی همراه است. اگر بخواهد این موضوع نیزهمانند سایر دروس دیگر شب امتحانی و حفظی باشد ناکارآمدی آن هویدا خواهد بود.
به گفته این کارشناس آمورشی، آموزش موثر نیازمند
زمینه ها، ابزارها و برنامه‌ها و سیاست‌های ویژه ای است که اکنون در آموزش و پرورش فراهم نیست و نمی شود به آن امید داشت. با این حال آموزش‌های فرهنگی گام به گام و آرام است. ورود این دروس را باید به فال نیک گرفت و در جهت بهبود آن تلاش کرد. اگر چنین موضوعی به ساختار آموزش و پرورش ورود پیدا کند می‌توان آن را در سال‌های آینده اصلاح کرد.
http://www.ebtekarnews.com/?newsid=55777
