دهه ی کافی شاپ و رپ و متال

(دهه ی هفتادی ها و سبک زندگانی شان)

محمدرضا نیک نژاد، روزنامه شهروند، 3 شهریورماه 95

با بررسی تعریف های گوناگون "سبک زندگی" خواهیم دید که با واژه ای فراگیر روبرو هستیم که از سلیقه فرد در زمینه آرایش مو و لباس، سرگرمی و تفریح، کار و پیشه، تا هنر و فرهنگ جمعی و خانوادگی و ... را در بر می گیرد. از این رو سبک‌های زندگی گردایه ای از اندیشه ها، ارزش‌ها، شیوه‌های رفتاری، حالت‌ها و سلیقه‌ها در هر چیزی را شامل می شود. سبک زندگی فرد، تنها برآمده از منش فردی او نیست و از این رو نمی تواند خیلی متفاوت با سبک زندگی اجتماعی در جامعه اش باشد. سبک شدگی زندگی با شکل گیری فرهنگ مردم پیوند نزدیک دارد. برای نمونه می‌توان با شناخت سبک زندگی افراد یک جامعه به شناخت نسبی افراد آن جامعه رسید.

با این پیش زمینه هاست که باید به سبک زندگی دوره های نسلی گوناگون پرداخت و به داوری آنها نشست. در همین راستاست که گروه سنی دهه هفتاد نیز بررسی شدنی است. گرچه دهه ی هفتادی ها در یک بازه ده ساله زاده، بالیده و اکنون نوجوان و جوان شده اند- به گونه ای که بزرگسالان شان اکنون 25 ساله و کم سالان شان نزدیک 14 ساله اند- اما بی گمان دارای ویژگی های مشترک و البته ویژگی های گوناگونی در رفتار و اندیشه و سبک زندگی اند. اگر بخواهیم به ریشه های تربیتی این نسل بپردازیم باید پدر و مادرانی که دوران انقلاب و بحران های گوناگون آن، دوران هشت ساله جنگ و پیامدهای سیاسی – اجتماعی و اقتصادی آن، دوران پس از جنگ و چیرگی نگاه اقتصادی صرف و فرادستی تکنوکرات های دولت سازندگی و توسعه تک بعدی و تا اندازه ای "گروه سالارانه" -اولیگارشی- آنان و پیامدهایش را گذرانده اند را یادآور شد. پدر و مادرانی که از سویی بیشترشان فشارهای اقتصادی- اجتماعی گوناگون را از سر گذرانده بودند و اکنون با به در و دیوار زندن خویش جایگاه اقتصادی پذیرفتی ای را دست و پا کرده بودند. از دیگر سو با آشنایی دست و پا شکسته با روانشناسی های تربیتی و کودک، در امتیاز دادن ها به فرزندانشان گاه دچار زیاده روی می شدند. از این گذشته رویکرد فرهنگ آموزشی به سوی کنکور و دانشگاه، آنان را تشنه مدرک دانشگاهی کرده بود و رقابت های خانوادگی و فامیلی، فضای پر تنشی را فراهم کرده بود. این رویدادهای درون کشوری با ورود فضای بی درو پیکر ابزارهای ارتباطی مانند گوشی همراه و بلوتوز و اینترنت و ماهواره و فیلم های کپی رایت هالیودی و ... زمینه های پرورشی آشفته ای برای دهه هفتادی ها فراهم کرد که آنان را با نسل های پیش و پس از خود متفاوت ساخت.

در ادامه و با این توضیح که این تحلیل مانند هر تحلیل دیگری مطلق نیست و بی گمان تنها بخشی از جامعه را پوشش می دهد به برخی از ویژگی های رفتاری و سبک زندگی دهه هفتاد اشاره ای می شود. از هر نشانه ای محکم تر گرایش فراوان جوانان این دوره به آرمان های اقتصادی و گسترش زرق و برق زندگی و تجملات در آن است. بسیاری از این جونان پول مدار این نسل می خواهند ره صد ساله را یک شبه بپیمایند و چشم به راه دست یابی به این آرمان ها با کمترین تلاش اند. در این زمینه نمی توان از الگو شدگی ستاره های ورزشی و هنری– سوپراستارها-ی میهنی و جهانی و چشم و هم چشمی های فرهنگی، افزایش شمار دانش آموختگان دانشگاهی بی کار و حتی شاغل با وضع اقتصادی ضعیف و بی انگیزگی و بی فایده دانستن کار و تحصیل، چشم پوشید.

 شکستن تابوهای فرهنگی میان دو جنس و درهم آمیختگی دختران و پسران بر خلاف فرهنگ گذشته و سیاست های رسمی، در کلان شهرها و شهرهای متوسط، دیگر ویژگی نسلی دهه هفتادی هاست. فرهنگ رسمی با سماجت به دنبال ادامه فرهنگ سنتی و ایرانی– اسلامی کشور در ارتباط میان دو جنس بود و هست. اما زیاده روی در این کار و البته دسترسی به گونه های فرهنگی متفاوت زمینه ساز گسترش و تا اندازه ای عادی شدن این ارتباط ها بوده است – که البته نمی توان نگران پر رنگ شدن و اهمیت بیش از اندازه یافتن در زندگی این جوانان نبود.

سیگار و بهره گیری از تفریح های دورهمی و مهمانی و شادی های کاذبِ برآمده از آن، دیگر ویژگی گروه بزرگی از دهه ی هفتادی هاست. در کمتر دورانی ما شاهد گسترش کافی شاپ ها و محل های تفریحی گروهی در شهرها بوده ایم. این می تواند نشانه ای از سبک ویژه ای از زندگی- دستکم در شهرها- باشد.

 سلیقه موسیقیایی بچه های این دهه گوش سپردن و حتی نواختن سبک هایی مانند جز، متال و رپ است. بی توجهی به گرایش افراطی جوانان به این سبک ها می تواند آسیب زا باشد. گرچه در جای خود نیز فرهنگ ساز و سودمند خواهد بود.

 مهمترین ویژگی شخصیتی و سبکی این نسل استقلال فردی و خود باوری است. بچه های این دوره کمتر از نسل های پیش از خود در سایه اقتدار خانواده و به ویژه پدر زیسته اند. این گونه بالیدن از آنان انسان هایی پرسشگر ساخته که گاه در پرسش هایشان تابوها و حتی ارزش های فرهنگی- اجتماعی در امان نیستند. این گونه استقلال اگر با اندیشه و عمل همراه شود می تواند جریان ساز و امیدوار کننده باشد. به هر روی هر نسل برای خویش سبک زندگی و شخصیت فردی ویژه ای دارد که می تواند به عنوان شاخصه های آن نسل شناخته شده و زمینه ساز بالندگی اش شود. از این رو دهه هفتادی ها نیز با همه خوبی ها و بدی های نسبی خویش، خود و جامعه شان را خواهند ساخت و به الگویی یک دست و ارزشمند برای خودشان دست خواهند یافت.

http://shahrvand-newspaper.ir/news:nomobile/main/73088/%d8%af%d9%87%d9%87%e2%80%8c-%da%a9%d8%a7%d9%81%db%8c%e2%80%8c%d8%b4%d8%a7%d9%be%e2%80%8c-%d9%88-%d8%b1%d9%be-%d9%88-%d9%85%d8%aa%d8%a7%d9%84%e2%80%8c