اندیشه و آموزش

فشار به فانی،چرا؟

محمدرضا نیک نژاد،روزنامه فرهیختگان،11 بهمن 93

(این یاداشت با نام "دلایل فشار به فانی" چاپ شده است)

در چند روز گذشته نمایندگان مجلس دومین کارت زرد خویش را به وزیر آموزش و پرورش نشان داند. مجلس در یکی- دو سال گذشته بارها با فراخواندن وزیر،پرسش از او،دادن تذکر و کارت زرد،تهدیدهای پیاپی به استیضاح و .... بر او و دولت فشار آورده است. اما در این فشارها هیچ گاه دلنگرانی هایی از جنس آموزشی دیده نشده و اگر هم اشاره ای می گردد،بی گمان به عنوان پوششی برای بهانه های سیاسی نهفته در پسِ اندیشه های این نمایندگان! ارزیابی می شود. دلیل این ادعا آن است که در دوران مدیریت لگام گسیخته حاجی بابایی که آموزش و پرورش را از نهادی برنامه محور و حساس،به سازمانی شتاب زده و بی برنامه،باری به هر جهت،پیرو سیاست هایی دیکتاتور مدار و پوپولیستی و ... تبدیل نمود،همین مجلس و کمیسیون آموزشی آن در برابر این دگرگونی ها سکوت کرده و همگرایی حزبی – جناحی مانع از حتی یک تذکر جدی به او گردید! یا در هنگام رویدادِ تلخ شین آباد که حاجی بابایی با عذرخواهی ویژه اش! مجلس و نمایندگان و منتقدان را به ریشخند گرفت و همین مجلس خود را به نشنیدن زد! برای نمونه ای دیگر می توان به صدها گرفتاری کنونی این وزارتخانه اشاره نمود که نمایندگان در پیگیری نقش نظارتی خویش چشم بر آنها بسته و ناگهان در پسِ هدف های سیاسی خویش فریاد وا آموزش و پرورش سر می دهند. شوربختانه برخورد بسیاری از این نمایندگان سیاسی است و در یک گستره فراخ تر می توان این رفتارها را فشار بر دولت و برهم زدن تمرکز نهاد اجرایی در حرکت به سوی هدف های کلی اش ارزیابی نمود. شاید بزرگترین ستمی که همین نمایندگان به آموزش و پرورش نمودند و دلخوری همیشگی فرهنگیان را بر خود روا داشتند،رای عدم صلاحیت به دکتر نجفی بود. بی گمان این رای یک فرصت تاریخی را برای بهبود آموزش کشور از بین برد. بنابراین مهمترین نهادی که در نابسامانی آموزش و پرورش چه در دولت پیش و چه در دولت کنونی باید بازخواست شود همین مجلس است.

اما این فشارها از زاویه دیگر نیز می تواند ارزیابی شود. بی گمان آموزش و پرورش در اندیشه فرادستان کشور در جایگاه در خور خویش ننشسته است. گرفتاری ها آنچنان ژرف و گسترده است که یکی – دو سال زمانِ درخوری نیست تا بتوان آنها را سر و سامان داد. فانی در آموزش و پرورش ساختاری را تحویل گرفت که از هر جهت دچار مشکالات فراوانی بود و هست. اما چرا این نمایندگان دست روی آموزش و پرورش نهاده اند؟ از سویی سال هاست که فرهنگیان از کمی دستمزد ناراضی اند و از دیگر سو گستردگی نهاد آموزشی کشور فضایی را فراهم می کند که نمی توان از بروز دشواری های گاه و بیگاه در آن جلو گیری نمود. بنابراین نمایندگان مخالف دولت با فراهم بودن چنین زمینه هایی،شمشیر خویش را آخته کرده و دولت را از کانال آموزش و پرورش می نوازند. بی گمان این گروه از نمایندگان از نارضایتی و اعتراض های به حق فرهنگیان در هفته های گذشته نیز آگاهند و فرصت را برای حمله به کلیت دولت فراهم دیده اند. و گرنه در دوران نمایندگی این گروه از نمایندگان،ستم هایی بر آموزش و پرورش رفت که آن را سال ها به گذشته برگرداند و آنها به خاطر منافع گروهی و جناحی هیچ نگفتند.

اما سخنی با دولت. بی گمان شرایط حاکم بر آموزش و آموزشگران بسیار سخت و نفس گیر است. اگر دولت می خواهد این راه فشار از سوی مخالفان را بند بیاورد،باید برای آن هزینه کند و به دنبال باز کردن بی شمار گره های اقتصادی سامانه آموزشی باشد. در این صورت دست نمایندگان مخالف دولت بسته شده و بهانه از مخالفان گرفته می شود. بسیاری از فرهنگیان با دولت همراهند و با کلیت آن مشکلی ندارند،اما شوربختانه در یکی – دو سال گذشته توان وزیر آموزش و پرورش و تیم همراه دست کم در بخش معیشت،ناامید کننده بوده و ایشان نتوانسته اند اعتماد فرهنگیان را بدست آورند. واپسین این نگرانی ها بودجه است. بی گمان افزایش ناچیز بودجه سال 94 نسبت به سال 93،که بر خلاف ادعای کاربدستان چیزی نزدیک به 10 درصد می باشد! ستمی نارواست. از این رو فرهنگیان،وزیر و تیم همراه را در عدم گرفتن اعتبارات مالی درخور ناکام می دانند. و البته در این اوضاع تیم مدیریتی آموزش و پرورش به جای گرفتن حق خویش از بودجه،رو به مردم و بخش خصوصی نهاده و می خواهند کسری بودجه را از این راه تامین نمایند. بر کسی پوشیده نیست که ده درصد افرایش بودجه برای وزارتخانه ای که 99 درصد بودجه اش صرف دستمزدها می شود و با کسری بودجه 4 هزار میلیارد تومانی روبرو است،واقعا ناچیز است. این در حالی است که برخی وزارتخانه ها و نهادها افزایش بودجه 60 – 70 درصدی داشته اند. این رفتار دوگانه در ژرفا بخشیدن به حس تبعیضی که دهه هاست در فرهنگیان ریشه دوانده است،کارگر می باشد. چنین رفتارهایی ممکن است فرهنگیان را که به صورت سنتی دل در گرو اصلاح طلبان و میانه روها دارند به سویی دیگر معادله براند! امید است که دولت به یاری وزیر شتافته و بتواند اعتماد را به فرهنگیان برگرداند و از مزایای همراهی این گروه اجتماعی گسترده بهرمند شود.