آموزش حقوق شهروندی در مدرسه

                                                

                          مهدی بهلولی،عضو انجمن کارشناسان آموزش و پرورش

                                            روزنامه شهروند،11 خرداد 93

 آنگونه که برخی از کارگزاران آموزش و پرورش اعلام نموده اند گویا قرار است از سال آینده،منشور حقوق شهروندی به عنوان بخشی از درون مایه برخی از کتاب های درسی دانش آموزان،آموزش داده شود : "منشور حقوقی شهروندی دانش‌آموزی با هدف آموزش حقوق شهروندی دانش‌آموزان در قالب بخشی از کتاب مطالعات اجتماعی وارد کتب درسی مدارس می‌شود." (محی‌الدین بهرام محمدیان معاون پژوهشی وزیر آموزش‌وپرورش،روزنامه شهروند،25 اردیبهشت 93) گذشته از کیفیت مطالبی که به نگارش درخواهند آمد- که البته مسآله ی بسیار مهمی است و پس از انتشار کتاب های درسی قابل ارزیابی خواهد بود- می توان گفت که رویکرد حقوق مداری به آموزش و پرورش و آشنا نمودن دانش آموزان به حقوق شهروندی،رویکردی فراخور آموزش و پرورش نوین و زندگی امروزین است و از این رو شایسته ی پشتیبانی و ارج گذاری. در زمانه ی ما،برونداد آموزش و پرورش- آنگونه که برخی از اندیشه وران آموزشی جهانی گفته اند- بایستی شهروندی باشد که با حقوق مدنی خویش و بنیادهای نوین اندیشگی آن،آشنا باشد تا در زندگی آینده ی خود خواستار و پیگیرش گردد و در حق دیگران آن را پاس بدارد. 

 

 اما قانون طلایی آموزش،پیش نیاز یادگیری را،تجربه می داند یعنی دانش آموز،زمانی آموزه ای را به شایستگی می آموزد و درونی می سازد که تجربه اش کند. در آموزش حقوق هم،بیش از آموزاندن شفاهی و به یادسپاری درون مایه درس،تجربه عملی حقوق در فضای مدرسه،و آموزش دیدن در سپهری که حقوق کسان را پاس می دارد است که کارگر می افتد. به دیگر سخن،در آموزش،افزون بر درون مایه،فرآیند یادگیری و محیط آموزشی هم مهم است؛و چه بسا از ارزش بیشتری برخوردار باشد. اما شوربختانه می توان گفت که هم اکنون چنین شرایطی در مدرسه های کشور وجود ندارد. بی گمان کلاس درس ِ سی- چهل دانش آموزه و مدرسه ی با ساختمان قدیمی ناایمن با کمترین امکانات آموزشی،با حقوق آموزشی دانش آموزان- که بایستی از آموزشی کیفی برخوردار باشند- سازگار نیست. (در هم اینجا می توان پرسید که آیا در منشور حقوق دانش آموزی که قرار است آموزش داده شود به مواردی از این دست،به عنوان حقوق دانش آموزان هم اشاره شده است؟) از سویی آموزگاری که می خواهد حقوق شهروندی را به دانش آموزانش یاد دهد دست کم باید در محیط مدرسه و تصمیم گیری ها و تصمیم سازی های آموزشی،نقش داشته باشد تا الگویی عملی باشد از شهروند شایسته ای که دانش آموز می خواهد پیگیری حقوق شهروندی خود را از آن فراگیرد. متآسفانه اما در آموزش و پرورش متمرکز کنونی،تا اندازه ی زیادی،آموزگاران تنها اجرا کننده ی تصمیم های آموزشی فرادستان آموزش و پرورش اند.

  در این باره البته می توان به نکته های بسیار دیگری هم اشاره کرد اما در نبود شرایطی از این گونه،کلاس آموزش حقوق شهروندی،از آن روح بایسته برای نفوذ در جان و اندیشه ی دانش آموز برخوردار نخواهد گشت. از این رو ضروری می نماید که فرادستان آموزشی،مسآله آموزش حقوق شهروندی را،تنها در وارد کردن آن به کتاب های درسی خلاصه نکنند و در اندیشه ی فراهم آوردن بسترهای لازم هم باشند. اما بگذارید این نوشته ی کوتاه را با بخشی از سخنان فلیکس گارسیا موریون، یکی از اندیشه وران آموزشی به پایان رسانیم که به جستار آموزش حقوق بشر به دانش آموزان پرداخته است : "کودکان بایستی برای اندیشیدن و گفت و گو درباره ی حقوق بشر،فرصت بیابند. آنها،پیش از هر چیز،نیازمند دریافت بهتری از تاریخ حقوق بشرند تا دریابند که بسیاری از حقوقی که هم اکنون از آنها برخوردارند و یا بدیهی می انگارند- همچون مدرسه رفتن یا برخورداری از مراقبت های پزشکی- پیروزی هایی اجتماعی هستند که در سایه نبردهای کسان بسیار بدست آمده اند،و می توانند از زندگی اجتماعی و سیاسی ناپدید گردند،به محض این که مردم،دست از پافشاری بر آنها بردارند."

http://www.shahrvand-newspaper.ir/default/default.aspx?no=295&dn=1&pid=16&rnd=PLYKpR&p=&y=93&m=03&d=11#