منشور حقوق دانش آموزی و برخی ناهمسازی ها

                          

                                  مهدی بهلولی،روزنامه آرمان،10 خرداد 93

 علی اصغر فانی،وزیر آموزش و پرورش،در دی ماه سال گذشته درباره ی منشور حقوق دانش آموزی گفت  : " اکنون پیش نویس منشور حقوق دانش آموزی در شورای عالی آموزش و پرورش در دست تدوین است و بنا داریم پیش نویس منشور حقوق معلم را که منبعث از حقوق شهروندی است نیز در آینده نزدیک،تدوین و در مراجع مربوطه به تصویب برسانیم."

در چند ماه گذشته که البته از منشور حقوق معلم خبری نشد،اما درباره منشور حقوق دانش آموزی هم به تازگی سخنانی ناهمساز با این سخنان وزیر منتشر گردید. چند روز پیش مهدی نوید ادهم،دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش گفت : "منشور حقوق دانش آموزی تا کنون به دست من نرسیده است که بتوانم قضاوتی داشته باشم... چندی قبل اعلام شد که یکی از معاونتهای آموزش و پرورش بر روی منشور حقوق دانش آموزی کار می‌کند اما اخیرا اطلاع جدیدی به ما نداده‌اند که بشود بر روی آن قضاوت کرد یا بحثی داشت."  البته نوید ادهم افزون بر این سخنان،درباره یک منشور حقوق دانش آموزیی دیگر هم که در دوران اصلاحات نوشته شد چنین گفت : " قرار بود دوستانی که می‌خواهند این منشور را تدوین کنند، منشور حقوق دانش آموزی در دوره اصلاحات را ببینند و اگر لازم باشد‌‌ همان را مبنا قرار بدهند و متناسب با شرایط زمان از‌ آن استفاده کنند."(خبرگزاری ایلنا)

  روشن است که سخنان دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش درباره ی تهیه منشور حقوق دانش آموزی در یکی از معاونت های آموزش و پرورش با سخنان وزیر درباره ی تهیه این منشور در شورا،ناهمساز است و از آنجایی که بحث منشور حقوق دانش آموزی- همانگونه که نوید ادهم هم گفته- در دوران اصلاحات،پیشینه دارد و در آن زمان هم به سرانجام بایسته نرسید می توان این ناهمسازی را مهم تر از یک ناهماهنگی معمولی و ساده نگریست. بیم آن می رود که منشور حقوق دانش آموزی دولت اعتدال هم به سرنوشت منشور دوران اصلاحات دچار گردد.     

 اما هم اکنون که سخن از منشور حقوق دانش آموزی دوران اصلاحات به میان آمد نیز جا دارد کمی درباره آن بیشتر سخن گفت. این منشور در سال های واپسین دوران اصلاحات با عنوان "منشور ملی حقوق دانش آموز" در مجلس دانش آموزی تصویب و به شورای عالی آموزش و پرورش فرستاده شد که البته با دگرگونی دولت و روی کار آمدن احمدی نژاد،به بایگانی سپرده شد و  فراموش گردید و هیچگاه به مدرسه ها راه نیافت. در برخی از بندهای این منشور آمده بود : " دانش آموز دارای حق آزادی عقیده و بیان و مصونیت پس از بیان می باشد... دانش آموزان غیرفارسی زبان حق دارند پیش از ورود به دبستان از امکانات ویژه فراگیری زبان فارسی بهره مند شوند... دانش آموزان حق دارند با فرهنگ بومی و ملّی و همچنین فرهنگ سایر ملل،آشنا شوند... دانش آموزان حق دارند از آموزش های مربوط به حقوق جنسی برخوردار شوند... دانش آموزان حق دارند در آموزش های رسمی نظام آموزش و پرورش از فراگیری اصول حقوق شهروندی و مهارتهای زندگی اجتماعی بهره مند شوند... دانش آموزان حق دارند در آموزش های رسمی نظام آموزش و پرورش از فراگیری اصول حقوق بشر و سایر اسناد و مقررات بین المللی در مورد حقوق کودک و دانش آموز بهره مند شوند."

 اما نکته پایانی این یادداشت این که به نظر نمی رسد با صرف تصویب منشور حقوق دانش آموزی،رخداد و دگرگونی بزرگی انجام پذیرد اگر زمینه های لازم،اجرای منشور وجود نداشته باشد. قانون طلایی آموزش،پیش نیاز یادگیری را،تجربه می داند یعنی دانش آموز،زمانی آموزه ای را به شایستگی می آموزد و درونی می سازد که تجربه اش کند. در آموزش حقوق هم،بیش از آموزاندن شفاهی و به یادسپاری درون مایه درس،تجربه عملی حقوق در فضای مدرسه،و آموزش دیدن در سپهری که حقوق کسان را پاس می دارد است که کارگر می افتد. به دیگر سخن،در آموزش،افزون بر درون مایه،فرآیند یادگیری و محیط آموزشی هم مهم است؛و چه بسا از ارزش بیشتری برخوردار باشد. اما شوربختانه می توان گفت که هم اکنون چنین شرایطی در مدرسه های کشور وجود ندارد. بی گمان کلاس درس ِ سی- چهل دانش آموزه و مدرسه ی با ساختمان قدیمی ناایمن با کمترین امکانات آموزشی،با حقوق آموزشی دانش آموزان- که بایستی از آموزشی کیفی برخوردار باشند- سازگار نیست. (در هم اینجا می توان پرسید که آیا در منشور حقوق دانش آموزی که قرار است آموزش داده شود به مواردی از این دست،به عنوان حقوق دانش آموزان هم اشاره شده است؟) از سویی آموزگاری که می خواهد حقوق شهروندی را به دانش آموزانش یاد دهد دست کم باید در محیط مدرسه و تصمیم گیری ها و تصمیم سازی های آموزشی،نقش داشته باشد تا الگویی عملی باشد از شهروند شایسته ای که دانش آموز می خواهد پیگیری حقوق شهروندی خود را از آن فراگیرد. متآسفانه اما در آموزش و پرورش متمرکز کنونی،تا اندازه ی زیادی،آموزگاران تنها اجرا کننده ی تصمیم های آموزشی فرادستان آموزش و پرورش اند.

http://www.armandaily.ir/?NPN_Id=607&pageno=5