نهادینه‌کردن فرهنگ گفتوگو
بنفشه رنجی
روزنامه آرمان،22 اسفند 92
جریان از صبحت‌های دکتر روحانی در روز بازگشایی مدارس شروع شد. رئیس‌جمهور، اول مهر سال جاری خواهان ایجاد زنگ کتاب، گفتوگو و انشاء در مدارس کشور شد و گفت: من از آموزش و پرورش و فرهنگیان درخواست دارم که زنگ کتاب ایجاد کنند و ساعتی را در طول هفته و یا ماه به کتابخوانی دانش‌آموزان و توضیح خلاصه آنچه دانش‌آموز خوانده است، اختصاص دهند. پس از آن، وزارت آموزش و پرورش از تشکیل 3 کارگروه برای اجرایی شدن درخواست‌های رئیس‌جمهور در موضوع زنگ انشاء، گسترش فرهنگ مطالعه و روش‌های صحیح گفتوگو خبر داد.
تصویب ماده واحده موضوعات تا پایان سال
روز گذشته علی‌اصغر فانی، وزیر آموزش و پرورش از آماده شدن پیش‌نویس زنگ گفتوگو و کتابخوانی خبر داد و اعلام کرد که این طرح در دستور کار شورای‌عالی آموزش و پرورش قرار دارد. همچنین، معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش از تنظیم ماده واحدهای برای موضوعات زنگ انشاء، کتابخوانی و گفتوگو، سه محور مورد مطالبه روحانی از آموزش و پرورش در شورای‌عالی خبر داد که قبل از پایان سال این ماده واحده به تصویب می‌رسد. حمیدرضا کفاش توضیح داد: در این ماده واحده تکالیف هر بخش برای ادامه کار مشخص شده و با مصوبه شورای‌عالی جایگاه قانونی می‌یابد. مدرسه، مهم‌ترین نهادفرهنگ‌سازی دانش‌آموزان و اولین تجربه جامعه پذیری کودکان است. با اینکه خانواده نخستین نهاد اجتماعی است که فرد با آن مواجه می‌شود و اولین پایه‌های تعلیم و تربیت در آن ریخته می‌شود اما، اولین تجربه جامعه‌پذیری بی‌واسطه رسمی، در مدرسه شکل می‌گیرد. مدرسه عاملی است که به‌طور رسمی توسط جامعه موظف به اجتماعی کردن افراد در زمینه مهارت‌ها و ارزش‌‌های خاصی شده است. از این‌رو، کارشناسان آموزش و پرورش معتقدند ایجاد زنگ انشاء، گفتوگو و کتابخوانی می‌تواند راهی باشد برای نهادینه‌کردن فرهنگ گفتوگو در جامعه و اینکه افراد یاد بگیرند روش‌های گفت‌وگومحور را جایگزینی برای روش‌های قهری کنند. برخی معتقدند که فضای کنونی در مدارس ایران آنچنان که باید فضایی نیست که بر پایه گفتوگو، احترام و تحمل عقاید گوناگون در میان دانش‌آموزان و آموزگاران بنا شده باشد. شاید برخوردهای نامناسب و قهری برخی معلمان با دانش‌آموزان و نگاه کردن به دانش‌آموزان به‌عنوان افرادی که باید مورد امر و دستور معلمان قرار گیرند از همین جا ناشی می‌شود که همه ما در جریان اجتماعی‌شدنمان در مدارس آموزش‌های لازم را ندیده‌ایم. از طرفی دیگر، کارشناسان معتقدند که اگر قرار باشد زنگ گفتوگو در مدارس اجرا شود، بهتر که توسط خود دانش‌آموزان و معلمان شکل گیرد و مانند دیگر واحدهای درسی دانش‌آموزان احتیاجی به کتاب مرجع، حفظ کردن قواعد و امتحان دادن وجود نداشته باشد.
زنگ گفتوگو؛ پایه آموزش و پرورش مدنی
در همین زمینه عضو کانون صنفی معلمان در گفتوگو با آرمان با بیان اینکه ایجاد زنگ گفتوگو از پایه‌های آموزش و پرورش مدنی است، می‌گوید: اگر قرار باشد زنگ گفتوگو زنگ مستقلی نباشد و با دیگر درس‌ها همراه شود، این مساله لطمه می‌بیند. مهدی بهلولی معتقد است که برای این زنگ احتیاجی به کتاب نیست و دانش‌آموزان و آموزگاران خودشان باید زنگ را پیش ببرند و مستقل باشند. به گفته او، فرهنگ گفتوگو با خود گفتوگو باید رشد پیدا کند. همچنین با ایجاد زنگ گفتوگو خلاقیت فکری و عاطفی دانش‌آموزان که امروزه جای آن خالی است، می‌تواند رشد پیدا کند. بهلولی بیان می‌کند: ما از این پیشنهاد رئیس‌جمهور استقبال کردیم و امیدواریم که چنین طرحی ناقص اجرا نشود و مشکلی نداشته باشد. به‌گفته این عضو کانون صنفی معلمان، امروزه فرهنگ گفتوگو میان دانش‌آموزان، معلمان و مدیران با یکدیگر وجود ندارد. از این‌رو چنین زنگی برای آشناکردن افراد با فرهنگ گفتوگو از سن پایین می‌تواند مفید واقع شود. بهلولی با تاکید بر اینکه افراد جامعه باید یاد بگیرند که مشکلات را با گفتوگو حل کنند، عنوان می‌کند: دانش‌آموزان باید یاد بگیرند حین داشتن اختلاف‌نظر در یک کلاس بشینند و به عقاید گوناگون احترام بگذارند. او می‌افزاید: بیشترین خطری که زنگ گفتوگو را تهدید می‌کند این است که برای آن کتابی درنظر گرفته شود و از دانش‌آموزان خواسته شود قواعد را حفظ کنند و امتحان دهند. این عضو کانون صنفی معلمان با اشاره به اینکه یکی از امتیاز‌های آموزش و پرورش پیشرفته این است که فرصت خلاقیت به دانش‌آموز داده شود، می‌گوید: در زنگ انشاء، دانش‌آموزان می‌توانند بیندیشند. او عنوان می‌کند: خطری که می‌تواند زنگ انشاء را تهدید کند این است که معلم‌ها احاطه کامل بر این موضوع را نداشته باشند و فرصت خلاقیت به دانش‌آموز ندهند.
خلاقیت در اجتماعی شدن
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس نیز در گفتوگو با آرمان با بیان اینکه فضای آموزشی درحال حاضر فضای مورد نظر نیست، می‌افزاید: فعالیت‌های آموزشی مدارس در اشکال مختلفی صورت می‌گیرد که بیشتر آنها در قالب گفتوگو نیست. به گفته عبدالوحید فیاضی، فعالیت‌های آموزشی مدارس در قالب حل تمرین و مساله است و خلاء‌های اصلی بحث به روزآوری و ایجاد گفتوگو است که باید توسط دانش‌آموزان و به رهبری معلم شکل گیرد. او ادامه می‌دهد: در گذشته فعالیت‌هایی به‌جز حل مساله ضعیف بوده است و زنگ انشاء به‌عنوان زنگی حاشیه‌ای و قابل اشغال توسط درس‌های دیگر بوده است. فیاضی با بیان اینکه جامعه امروزی نیازمند فضای بهتری برای آموزش است،عنوان می‌کند: انشاء و فضاسازی برای گفتوگو میان دانش‌آموزان با یکدیگر و با معلمان منجر به پردازش اندیشه به نحو بهتری می‌شود. این نماینده مجلس معتقد است ایجاد فرهنگ گفتوگو اجتماعی‌شدن دانش‌آموزان را به سمت خلاقیت هدایت می‌کند و آثار فرهنگی که در نهاد دانش‌آموز است به خروجی قابل مشاهده و ارزیابی تبدیل می‌شود.
http://www.armandaily.ir/?NPN_Id=555&pageno=4
