آموزش به زبان مادری نه،آموزش به زبان مادری آری!

محمدرضا نیک نژاد،روزنامه اعتماد،28 بهمن  92

در تاریخ 26 بهمن ماه جناب آقای "عباس زرگر" وکیل پایه یک دادگستری، در روزنامه اعتماد و در یاداشتی به نام "آموزش به زبان مادری یا آموزش زبان مادری؟" به نقد نوشته ای از بنده،به نام "آموزش به زبان مادری،آری یا نه؟" پرداختند. بخشی از نقد ایشان به جا و البته برآمده از ناروشنی موضوع آموزش (به) زبان مادری بوده و بخش هایی از آن نیز درخورِ پاسخگویی می باشد.

پیش از هر چیز از جناب زرگر به خاطر توجه و پیگیری موضوع و از دست اندرکاران روزنامه ارزشمند اعتماد که با فراهم نمودن بستر مناسب،زمینه گفتگو و نقد چنین جستارهایی را پدید می آورند و به ژرفا بخشی و نهادینه کردن آن یاری می رساند،سپاسگزارم. اما درباره یاداشت مورد گفتگو:

1-       نویسنده در بخشی از نقدش به یاداشت من می نویسد: " ظاهرا نویسنده مقاله نه از روی تعمد و قصد بلکه از سر بی‌توجهی و سهو،میان دو مقوله «آموزش به زبان مادری» و «آموزش زبان مادری» تمایز قایل نشده و با خلط دو مبحث از دولت جدید خواسته بود به وعده‌های انتخاباتی خود در زمینه اقوام پایبند و متعهد باشد." در پاسخ به این خرده می توان گفت که منتقد بی توجه به درونمایه یاداشت من،تنها آنچه را که می خواسته برداشت کرده و رد شده است. در یاداشت بنده به روشنی بر "دوران گذار" برای آموزش هم میهنانی که پیش از دبستان به زبانی به جز فارسی سخن می گویند تاکید شده است. به این معنی که اینجانب با آموزش به زبان مادری تنها در سال های نخست آموزش همراه و همدل است. جناب زرگر!من نیز چون شما بر این باورم که گوناگونی فراوان زبانی و فرهنگی در کشور،حتی "آموزش زبان مادری" را نیز دشوار نموده است، چه برسد به "آموزش به زبان مادری"! اما می پذیرم که در بخش هایی از یاداشتم،آموزش به زبان مادری با آموزش زبان مادری جابجا شده یا در جای درستی قرار نگرفته است. قانون اساسی بر آموزش زبان مادری و ادبیات آن پای فشرده و این کنش نه تنها برای ماندگاری و گسترش خرده فرهنگ های درون مرزهای کشور نیاز است،بلکه حق همه اقوام در سراسر کشور است که با آموزش زبان مادری پاسدار جانمایه های فرهنگی خویش باشند.  

2-      در بخشی از نقد می خوانیم که : "نکته حایز اهمیت دیگر ادعای اینکه آموزش به زبان فارسی موجب افت تحصیلی در دانش‌آموزان می‌شود که زبان مادری آنها غیرفارسی است فاقد هرگونه دلیل، برهان و آمار واقعی است. به عبارت دیگر بدون انجام مطالعات کارشناسانه و میدانی این ادعا تنها ادعایی است بدون دلیل و پشتوانه و گزاف." جناب زرگر در این بخش از یاداشت خویش افزون بر از کف دادن صبر!به گستره ای گام نهاده اند که گویا چندان تجربه ای در آن ندارند! اگر ایشان هم- مانند نگارنده- سال هایی از عمرشان را در مناطقی درس می دادند که دست کم دارای گویش های دیگری از زبان فارسی است،در می یافتند که خو گرفتن دانش آموزان با زبان فارسی و آموختن دورنمایه های آموزشی به این زبان،یکی از دشواری های آموزش در این مناطق است. در این مناطق و به وِیژه در دبستان،امکان آموزش برای آموزگاران غیر بومی فراهم نیست و تا آموزگار هم زبان با دانش آموزانش نباشد،پیشرفت آموزشی بی معنی است و تلاش های آموزشی آب در هاون کوفتن. جناب وکیل،این کار نیاز به آمار کنکوری ها ندارد،بلکه نیازمند رفتن به این مناطق و سر و کله زدن با دانش آموزان آن جا است. از این گذشته،همچنان که در یاداشت پیشین نیز اشاره شده است. در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می خوانیم: "برای حمایت از یادگیری کودکان متعلق به اقوام غیرفارس زبانِ ایرانی و برخورداری آنان از فرصت برابریادگیری و رشد،نظام برنامه درسی باید یک دوره تعریف شده"انتقال" از زبان مادری به چرخه زبان رسمی(فارسی) را در کانون توجه قرار دهد. ویژگی های فرهنگی و زبانی مناطق مختلف در برنامه های درسی این دوره محوریت خواهد داشت."  سند تحول بنیادین- به گفته دست اندرکارانش- در مدت هشت سال و با به کارگیری 500 تن از کارشناس آموزشی و پرورشی تهیه شده است. شاید مهمترین دلیل برای وجود دشواری در فرآیند آموزش در مناطق غیر فارسی زبان،این بخش از سند تحول بنیادین باشد.

 بخش های دیگر یاداشت خرده گیر محترم،چندان پیوندی با نوشته این جانب ندارد،اما گویا یاداشت من بهانه ای شده تا ایشان سخنان خویش را مطرح کنند. البته این سبب خشنودی بنده است که توانسته ام زمینه ای را فراهم نمایم تا جناب زرگر دیدگاه های خویش در این زمینه را بگویند. این قلم بر این باور است که اجرای طرح "آموزش به زبان مادری" در همه پایه های آموزشی نه لازم و نه ممکن است. اما بی گمان دوران گذار" آموزش به زبان مادری" برای آموزشی کاراتر و راه یابی بهینه به دوران بالاترِ آموزش،برای دانش آموزان سال های نخست دبستان،ضروری و امکان پذیر بوده و دولت تدبیر و امید باید در این راستا با برنامه ریزی های درست و دقیق به وعده های خویش عمل نماید.
http://etemadnewspaper.ir/Released/92-11-28/93.htm#267641