اندیشه و آموزش

آموزش و نقش آن در محیط زیست

امروز 20 سال بعد است

محمد رضا نیک نژاد،روزنامه آرمان،9 بهمن 92

هفتم بهمن ماه گزارشی از همایش "میثاق جامعه مدنی با مسئولان برای آسمان آبی" در روزنامه آرمان منتشر شد. در این همایش،گروهی از شخصیت های شناخته شده هنری،دانشگاهی،سیاسی،کنشگران زیست محیطی مانند زرین کلک،زیبا کلام،فاطمه راکعی،منیژه حکمت،رویا طلوعی و ... سخنرانی کردند و هر یک از پنجره نگاه خویش نگرانی از هوای آلوده تهران- کشور- را بیان نمودند. بنابر گزارش روزنامه آرمان،سه تن از وزیران دولت تدبیر و امید نیز به این همایش فراخوانده شده بودند که هیچکدام نیامدند! در کنار این گزارش گفتگوی خوب و سودمندی با معصومه ابتکار،رییس سازمان محیط زیست نیز انجام گرفته بود. گرچه گفتگو و گزارش پیرامون پاسداری و گرامیداشت محیط زیست به ویژه از میان بردن آلودگی هوا بود،اما یک چیز در هر دوی آنها نادیده گرفته شده بود. در همایش میثاق جامعه مدنی،وزیر آموزش و پرورش و یا حتی نماینده ای از تشکل های فرهنگیان دعوت نشده بود. در گفتگوی خانم ابتکار نیز جایگاهی برای آموزش و پرورش و تربیت زیست محیطی نسل آینده دیده نمی شد. تنها در یک جای همایش و آن هم لابه لای سخنان علی رضا معماریان- دام پزشک پلنگ تنکابنی- بود که با جمله "می شود فرهنگ سازی را از بچه ها آغاز کرد " یادی از آموزش و بچه های سزاوار آن شده بود که آن هم در ادامه با جمله "اما حیات وحش ایران آنقدر فرصت ندارد که به آن زمان برسد..." بی اثر گردید. جدا از این که ممکن بود وزیر آموزش و پرورش نیز رفتاری مانند دیگر همکاران اش نشان می داد و به همایش نمی آمد! این بی توجهی به آموزش در همایش و گفتگوی رییس،نشان از دردی ژرف در جامعه ما دارد. درد،از آن رو که با توجه به کارکردهای نوین آموزش و تاثیر بی مانند آن بر زندگی انسان امروزین،نه تنها فرادستان،که اندیشمندان، روشنفکران، هنرمندان، دانشگاهیان و ... همچنان بر نقش بی همتای آموزش در دگرگونی های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و از همه ارزنده تر زیست محیطی بی توجه و تا اندازه ای بی خبرند! امروزه یکی از ارزنده ترین هدف های آموزش،پرورش شهروندان دانا بر حقوق خویش و دیگران و توانا بر زیستی اجتماعیِ استوار بر پاسخگویی و پرسشگری است. تجربه ی کشورهای کامیاب در توسعه فراگیر،نشان از توجه محوری بر آموزش شهروندان دارد و بی گمان راه شکوفایی هر جامعه ای از پشت نیمکت های کلاس و صف های مدرسه می گذرد. در این میان یکی از بنیادی ترین بخش آموزش های شهروندی،نهادینه کردن پاسداشت و گرامیداشت زیست بوم است. امروزه با روش های گوناگون از جمله گفتگو در کلاس های حلقه ای،بازدیدهای گروهی از طبیعت و باغ وحش ها،ساخت و نمایش فیلم های کارتونی،نوشتن انشاء، بازی در نمایش و یا دیدن آن،همکاری گروهی در پاکیزه کردن مدرسه،کلاس،مکان های عمومی،تفریحگاه ها،کوه ها و ... بیش از پیش کودکان را با جهان بیرون از مدرسه و خانه آشنا کرده و با طبیعت آشتی می دهند. پیامد پیوندِ زیبا و آرامش بخش انسان با طبیعت،پاسداری از منابع گیاهی و جانوری کره زمین و دراز تر کردن عمر این دُردانه آبی رنگ جهان و به دنبال اش نسل انسان است. بی گمان بسیاری از آسیب های زیست محیطی کره زمین پیامد سودجویی و ندانم کاری های انسان است. انسانی که باید راه های بهربرداری از منابع طبیعی را بیاموزد و به دیگران نیز بیاموزاند. اگر امروز همه ما در شهرهای بزرگ و متوسط ایران دود و آلودگی– سم – را در شش های خویش حس می کنیم و به دیگران نیز می خورانیم،بی گمان ریشه در عدم آموزش در گذشته یمان دارد. شهروندی که با حقوق خویش آشنا باشد،نه خود سبب آلودگی و نابودی زیست بوم می شود و نه به دیگران اجازه ی چنین کاری را می دهد. خانم ابتکار در بخشی از سخنان اش می گوید آلودگی شهری مانند تهران چیزی نیست که یکی دو روزه حل شود،پاک سازی هوا نیاز به برنامه و راه حل دارد.ایشان شهرهایی مانند توکیو،لندن و مکزیکو را مثال می زند که در فرآیندی بیست ساله پاکیزه شده اند و با این گفته به زمانبر بودن برنامه ها اشاره می کند. خانم ابتکار باید بداند که برنامه هایی به این اهمیت و فراگیری،بدون همکاری و همیاری شهروندان پیاده شدنی نیست. تا شهروندان به حدی از آگاهی نرسند که به اندازه ی یک تن در آلودگی محیط زیست نقش دارند و باید وظیفه خویش را در برابر خود و شهروندان دیگر انجام دهند،بهترین برنامه ها،پایانی نگران کننده خواهند داشت. راه آشنایی با حقوق و وظایف شهروندی هم،آموزش کارا و فراگیر کودکان،نوجوانان و جوانان است. خانم ابتکار و برگزار کنندگان همایش باید بدانند که امروز،همان بیست سال آینده است با شرایطی بسیار بدتر از گذشته! نسل امروز تشنه یادگیری زیستِ آگاهانه،آرام و پاک در آینده است. پس امروز و آموزش کودکان و نوجوانان کنونی را هم از دست ندهیم،که شاید فرصتی باقی نباشد!