ابتکار،آموزش و کارآمدترین گام زیست محیطی

محمد رضا نیک نژاد،روزنامه ی قانون،۷ مهر ۹۲

این یاداشت با نام"کنش‌های زیست محیطی در آموزش و پرورش ناکارآمد است" به چاپ رسید.

"آموزش و فرهنگ سازی عمومی از مهم‌ترین برنامه‌های محیط زیست است و باورهای زیست محیطی همواره در مردم ایران وجود داشته فقط باید فرصتی فراهم شود تا این باور‌ها بازخوانی و این فرهنگ به عمل ترجمه شود ... " (خبرگزاری ایلنا 20/6/92)

جمله های بالا بخش هایی از سخنان معصومه ابتکار رییس تازه ی سازمان محیط زیست در روز معارفه بود. برگزیدن این مدیر کهنه کار و کارکشته ی زیست محیطی،موجی از شادی و امید میان دوستداران و کنشگران این گستره ی پدید آورد و باید چشم براه پیگیری ها و برنامه های تازه و دلسوزانه تری در زمینه های نگاهداشت و پاسداشت زیست بوم بود. اما در میان سخنان امید برانگیز خانم ابتکار،آنچه بیش از بخش های دیگر باید مورد توجه قرار گیرد،فرهنگ سازی و آموزشِ کنش های زیست محیطی است- که در بند نخست این یاداشت هم بازتاب یافته است. آموزش نگاهداشت زیست بوم و پاسداشت آن یکی از برجسته ترین بخش های آموزش و پرورش و به ویژه آموزش های شهروندی در جهان کنونی می باشد. این کنش ها در درونمایه های درسی به گونه ای ریشه ای و کارآمد وارد شده و بخش های مهمی از فرایند های آموزشی را در بر می گیرند.

در دوران درگیری نوآموزان با آموزش،آنها را با کنش های محیط زیستی درگیر کرده و بخش هایی از کارهای نگهداری و پاکسازی زیست بوم- به ویژه مدرسه و کلاس ها- را به خود آنها وامی گذارند. این کارها سبب می شود نوآموزان به شکل ذهنی و عملی با دغدغه های محیط زیستی آشنا شوند و نگرانی از ویرانی و آلودگی زیست بوم در نهادِ تک تک آنها نهادینه شده و هر کدام از آنها در آینده ماموریت پاک و آراسته نگهداشتن محیط زیست را بر عهده گیرند. اما در کشور ما کنش های زیست محیطی در آموزش و پرورش چندان راه نیافته و اگر هم وجود دارد آنچنان نا کارآمدند که بسیاری از شهروندان آموزش دیده،دغدغه ای برای پاسداشت زیست بوم خود ندارند. محکم ترین دلیل برای این گفته،رفتارهای شهروندان در زندگی روزمره ی آنهاست که بازتاب گسترده ای در شهرها و خیابان ها،مکان های گردشگری،کوه ها،تفریحگاه ها و بوستان ها از یک سو و بهره برداری های گستره ی و سودجویانه از منابع طبیعی در مناطق روستایی و غیر شهری از دیگر سو است. اما همچنان که فرادست تازه ی سازمان محیط زیست نیز تاکید می کند بنیان کنش های کارآمد زیست محیطی در آموزشِ یکا یک شهروندان نهفته است. از این رو به نظر می رسد که رسانه های گروهی،ابزارهای نوین رسانه ای و مدرسه ها، کانون های بنیادینی برای درگیر نمودن شهروندان امروز و فردای کشور با دغدغه های زیست محیطی باشد. گرچه گرفتاری های کنونی سامانه ی آموزشی - از نظر ساختاری،فرهنگی و اقتصادی – چندان فرصتی به کنش ها در زمینه های آموزش های شهروندی- و به ویژه زیست محیطی- را نمی دهد اما راهی جز گسترش این کنش ها از راه آموزش و پرورش نداریم. کارآمد نمودن معاونت آموزش سازمان محیط زیست و باز کردن پای این معاونت به مدرسه ها،تعیین معاونت نگهداشت محیط زیست در آموزش و پرورش،باز گذاشتن دست نهادهای مردم نهاد محیط زیستی در ادارات آموزش و پرورش و مدرسه ها،آموزش مربیانی کارآمد برای کار در مدرسه ها،واداشتن نوآموزان به کنش های محیط زیستی در جامعه- خانه- مدرسه و سپردن برخی از کارها به آنها و بهره گیری از تجربه های کشورهای کامیاب دراین زمینه می تواند بخشی از کنش هایی باشد که آموزش و پرورش با همکاری سازمان محیط زیست برای سامان دهی و کارآمد نمودن آموزش های زیست محیطی انجام می دهد. خانم ابتکار باید بداند که اگر به دنبال"فرصتی برای باز خوانی  باورها و به عمل ترجمه کردن فرهنگ زیست محیطی در کشور است" مدرسه،نخستین جا و آموزشِ نوآموزان،نخستین گام در این راه دشوار و پر پیچ و خم است. 

   http://ghanoondaily.ir/?NPN_Id=259&pageno=10