اندیشه و آموزش

نگاهی به اقدامات تبلیغاتی آموزش و پرورش دولت محمود احمدی نژاد

ابلاغ از ما، اجرا از دولت آینده

گزارش از مریم بابایی
روزنامه ی اعتماد

10 مرداد 92

حاجی‌بابایی در آخرین روزها و ماه‌های حضورش در آموزش و پرورش سرگرم ابلاغ طرح‌ها و مصوباتی است که به خوبی می‌داند در فرصت باقی‌مانده به مرحله اجرا نخواهد رسید. در این میان تنها مطالباتی برای فرهنگیان شکل می‌گیرد و انتظاراتی به وجود می‌آید که اگر چه بحق است، اما کار را برای وزیر بعدی سخت می‌کند. در این شرایط هر گونه تغییر و تحول کارشناسی و احتمالا ضروری در دولت بعدی به دلیل مطالبات شکل گرفته همراه با چالش‌هایی برای وزیر آینده خواهد بود. وزیر بعدی از روزهای اول باید به فکر تامین منابع و اعتبارات برای اجرای تعهدات مالی باشد که حاجی بابایی در این دوره نسبت به آن متعهد شده است. نظام رتبه‌بندی، بیمه طلایی فرهنگیان، افزایش حقوق معلمان، دانشگاه فرهنگیان، هوشمندسازی مدارس و... از جمله طرح‌هایی است که برای ثبت شدن به اسم این دوره با تعجیل زیاد از سوی آموزش و پرورش ابلاغ یا نهایتا به شکلی ناقص و همراه با کاستی‌های زیاد اجرا شد. تغییر و تحولات چهار سال گذشته آموزش و پرورش با تبلیغ و شتابزدگی همراه بود که کار در این وزارتخانه را برای وزیر بعدی سخت‌تر از دوره‌های پیشین و دیگر وزارتخانه‌ها می‌کند. شتابزدگی و ضعف در اجرای برنامه‌های این دوره از سند تحول بنیادین و تغییرات ساختار آموزشی گرفته تا حوادث دانش‌آموزی و استخدام‌های غیرقانونی تا حدی بود که وزیر را چندین بار به مرحله استیضاح در مجلس نزدیک کند. هر چند به دلیل رانت ارتباطی به دلیل حضور در دوره‌های پیشین مجلس، به نتیجه‌یی نرسید.

اجلاسی پر هزینه و زودهنگام

اجلاس روسای آموزش و پرورش امسال حاشیه‌های زیادی را به دنبال داشت. در وهله اول برگزاری زود هنگام این اجلاس نسبت به سال‌گذشته و در آخرین روزهای مانده به عمر دولت شائبه سیاسی و تبلیغاتی بودن آن را مشابه با روند دیگر اقدامات در آموزش و پرورش مطرح ‌کرد. دعوت حاجی بابایی از روحانی، رییس‌جمهور آینده برای شرکت در این اجلاس در روزهایی که او درگیر تعیین کابینه و بررسی گزینه‌های احتمالی برای وزارت آموزش و پرورش بود، این شائبه را بیشتر تقویت می‌کرد. از طرف دیگر برگزاری سه روزه اجلاس در سالن همایش‌های برج میلاد انتقادهایی را نسبت به هزینه برگزاری این اجلاس و غیرضروری بودن آن با توجه به مشکلات معیشتی و همچنین مواردی همچون واریز نشدن سرانه ناچیز مدارس و حقوق معلمان حق‌التدریسی در پی داشت. هر ساله وزارت آموزش و پرورش اجلاسی را با حضور روسای آموزش و پرورش سراسر کشور برگزار می‌کند که در آن فعالیت‌های سال گذشته و همچنین برنامه‌های سال آینده از سوی مدیران و روسای آموزش و پرورش مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. اما اجلاس امسال آموزش و پرورش زودتر از روال هر سال از 26 تیرماه با دعوت از چهره‌هایی همچون روحانی، احمدی‌نژاد و علی لاریجانی با حضور دست‌کم هزار نفر در سالن‌همایش‌های برج میلاد با صرف هزینه بالا به مدت سه روز شروع به کار کرد. حاجی بابایی در این اجلاس مطابق همیشه از جایگاه معلمان سخن گفت و از عملکرد خود در دوران چهار ساله وزارت علوم دفاع کرد که شائبه تبلیغاتی بودن آن را بیش از پیش تقویت می‌کرد.

افزایش حقوق معلمان در روزهای آخر

آموزش و پرورش در روزهای آخر حکم جدیدی را ابلاغ کرده که بر اساس آن حقوق معلمان 100-70 هزار تومان افزایش پیدا می‌کند. این افزایش حقوق با تاخیر در پرداخت حقوق معلمان همراه بود. پاسخ مسوولان به معلمان درباره این تاخیر 10 روزه پرداخت حقوق در استان‌های مختلف، حکم جدیدی است که آموزش و پرورش تصمیم گرفته در آخرین ماه از فعالیت خود آن را به اجرا درآورد. بند «فوق‌العاده شغل» حکم جدیدی است که حاجی بابایی در روزهای آخر حضورش در آموزش و پرورش دست به ابلاغ آن زده است. براساس این بند و اجرای این حکم مبلغی حدود 100-70 هزار تومان به حقوق معلم‌ها اضافه می‌شود. ظاهرا تاخیر آموزش و پرورش در پرداخت حقوق تیرماه فرهنگیان اجرای مقدمات پرداخت این اضافه حقوق به حساب معلمان است. اجرای شتابزده این حکم و اقدامات و اتفاقاتی از این دست در آخرین روزهای فعالیت دولت دهم در حالی است که در طول چهار سال گذشته فرصت اجرای بسیاری از احکام اینچنینی برای آموزش و پرورش وجود داشت. در حال حاضر با ابلاغ شدن این بند از سوی آموزش و پرورش، بار مالی آن بر دوش دولت جدید و مشکلات اجرایی و بودجه‌یی آن گریبانگیر وزیر بعدی است که قرار است مسوولیت اداره آموزش و پرورش را بر عهده بگیرد. اگرچه با توجه به مشکلات معیشتی معلمان، اجرای احکام اینچنینی از مطالبات بحق معلمان محسوب می‌شود اما با احتساب 900 هزار فرهنگی شاغل بدون در نظر گرفتن فرهنگیان بازنشسته، اجرای این حکم یعنی اضافه شدن ماهانه رقمی حدود 90 میلیارد تومان به تعهدات آموزش و پرورش از بابت پرداخت حقوق معلمان.

تبدیل وضعیت نیروهای قراردادی به پیمانی

تبدیل وضعیت نیروهای قراردادی به پیمانی و تغییرات دیگری در وضعیت معلمان از جمله دیگر این اقدامات آموزش و پرورش در هفته‌های گذشته است. این تغییر وضعیت نیز اگرچه منجر به بهبود شرایط معلمان می‌شود اما بار مسوولیت مالی و تعهد اجرای آن برعهده آموزش و پرورش دوره بعد خواهد بود. این در حالی است که طی سال‌های گذشته بارها مشکلات معلمان حق‌التدریسی و نیروهای قراردادی و پیمانی به وزیر آموزش و پرورش و مجلس منعکس شد اما بهبود چندانی در وضعیت آنها حاصل نشد.

نظام رتبه‌بندی معلمان
در آخرین روزهای عمر دولت و در تعطیلات تابستانی آموزش و پرورش، طرح نظام رتبه‌بندی معلمان در هیات دولت تصویب و به استان‌ها ارسال شد. اعلام و ابلاغ این طرح، انتقاد به آموزش و پرورش به دلیل شتابزدگی همیشگی را به دنبال داشت. اما مطابق خواست حاجی بابایی این طرح در کنار دیگر برنامه‌ها و طرح‌هایی مثل اجرای سند تحول بنیادین، برنامه درس ملی، تغییر نظام آموزشی و... به اسم او و دوران وزارتش تمام شد؛ در حالی که هزینه و سختی‌های اجرای آن به دوش دولت آینده خواهد بود. ابلاغ این طرح در حالی از سوی آموزش و پرورش صورت گرفت که مرکز پژوهشهای مجلس به صورت تخصصی در حال بررسی طرح نظام رتبه‌بندی معلمان بود. با این وجود حاجی بابایی ترجیح داد بدون اینکه جزییات این طرح را حتی در کمیسیون آموزش مجلس عنوان کند، طرح را ابلاغ کند. طرحی که با در نظر گرفتن عناوینی مشابه نظام رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، همچون مربی معلم، استادیار معلم، دانشیار معلم و استاد معلم شتابزدگی آموزش و پرورش را در ابلاغ این طرح نشان می‌داد. با اجرای این طرح، معلمان تنها از طریق دانشگاه فرهنگیان، دانشگاه رجایی و در مواردی خاص از طریق آزمون و کسب گواهینامه حرفه‌یی استخدام آموزش و پرورش خواهند شد. این وضعیت بسیاری از معلمان حق‌التدریس و فارغ‌التحصیلان رشته‌های تربیتی که بعد از سال‌ها، امید به استخدام در آموزش و پرورش داشتند را ناامید کرد. حاجی بابایی همچنین به معلمان وعده داد در نظام رتبه‌بندی جدید دیگر حقوق مربی- معلم نباید از 80 درصد حقوق مربی- معلم دانشگاه کمتر باشد. قول‌هایی که کار وزیر بعدی این وزارتخانه را سخت‌تر می‌کند.

هوشمندسازی و ورود تبلت به مدارس

یکی از تبلیغاتی‌ترین طرح‌هایی که با سر و صدای زیاد در این دوره آموزش و پرورش دنبال شد، طرح هوشمندسازی مدارس بود؛ طرحی که در آخرین روزهای عمر دولت و به احتمال زیاد آخرین روزهای حضور حاجی‌بابایی در وزارتخانه، با خبر «بومی‌سازی تبلت مدارس» دنبال شد. مسوولان آموزش و پرورش می‌گویند این طرح در سه مدرسه از مدارس شهر تهران به صورت پایلوت اجرایی شده و تا مهرماه تکلیف آن مشخص می‌شود. طرح هوشمندسازی مدارس درست زمانی از سوی مسوولان این وزارتخانه مطرح شد که بافت فرسوده و مجهز نبودن کلاس‌های درس به سیستم گرمایشی استاندارد، منجر به سوختگی 31 دانش‌آموز و مرگ دو نفر از آنها در کلاس‌های درس شده بود. براساس آمار از 500 هزار کلاس درس کشور 30 درصد یعنی 150 هزار کلاس همچنان از بخاری نفتی استفاده می‌کنند. آمار کلاس‌های فرسوده و مدارس کپری نیز با وجود انکار مسوولان آموزش و پرورش نگران‌کننده است. تنها در تهران 66 درصد مدارس نیاز به نوسازی دارند. ‌با این وجود حاجی‌بابایی در دی ماه 91 اعلام کرد بیش از 30 هزار مدرسه، هوشمندسازی شده‌اند. این در حالی است که بر اساس گزارش‌های رسیده از مدارس کشور این هوشمندسازی محدود به نصب ویدئو پروژکتور یا کامپیوتر در یک یا دو کلاس درس از مدارس است. آموزش و پرورش برای تامین این تجهیزات به مدارس اجازه داد از خانواده‌های دانش‌آموزان مبالغ 150-100 هزار تومان پول دریافت کنند. این در حالی است که ?? میلیارد تومان در سال 92 و 40 میلیارد تومان در سال 90 به هوشمندسازی مدارس اختصاص یافت که البته تنها 15 درصد آن اختصاص یافت.

بیمه طلایی فرهنگیان

راه‌اندازی بیمه طلایی فرهنگیان یکی دیگر از برنامه‌های آموزش و پرورش است که در این دوره به شکلی ناقص عملیاتی شد. بدقولی‌های آموزش و پرورش در پرداخت سهم بیمه و کم و کاستی‌ها و ناهماهنگی‌هایی که بعد از اجرای این طرح به وجود آمد، بیانگر روند شتابزده و بدون کارشناسی این طرح مشابه دیگر طرح‌های این دوره بود. در روزهای شروع بیمه طلایی فرهنگیان، در ابتدا کل بیمه از حقوق فرهنگیان کم می‌شد و بعد از مدتی آموزش و پرورش سهم خود را که نصف حق بیمه بود به حساب فرهنگیان برمی‌گرداند. اما در یک سال گذشته، آموزش و پرورش سهمی بابت حق بیمه خود به حساب فرهنگیان واریز نکرده است. طوری که تا اردیبهشت امسال فرهنگیان چیزی حدود 250 تا 300 هزار تومان از این بابت از آموزش و پرورش طلب داشتند. این رقم با توجه به اینکه بر اساس اعلام خود آموزش و پرورش از حدود یک میلیون نفر فرهنگی 95 درصد آنها یعنی چیزی حدود 900 هزار فرهنگی بیمه طلایی دارند، مبلغ بالایی می‌شود. با این احتساب این وزارتخانه رقمی حدود 270 میلیارد تومان بابت تاخیر در پرداخت سهم بیمه طلایی معلمان باید به حساب 900 هزار فرهنگی تنها تا اردیبهشت ماه واریز می‌کرد، در حال حاضر در روزهای پایانی دولت این نگرانی وجود دارد که با جمع شدن مطالبات و با کسری بودجه آموزش و پرورش دولت آینده از پس تامین اعتبار این بخش برنیاید.

راه‌اندازی دانشگاه فرهنگیان

دانشگاه فرهنگیان از دیگر اقدامات حاجی بابایی در این دوره بود. این دانشگاه در آخرین ماه‌های سال گذشته همراه با تبلیغات زیاد و بدون انتشار پیشینه مطالعاتی و کارشناسی راه‌اندازی شد تا آموزش و پرورش که از پس تامین بودجه مدارس و حتی واریز سرانه دانش‌آموزی و قبض آب و برق مدارس دولتی برنمی‌آمد، وارد عرصه دانشگاه‌داری و تربیت معلم هم بشود. حاجی بابایی 16 بهمن 91 در مراسم افتتاح این دانشگاه گفت: «در حال حاضر 25 هزار دانشجو در این دانشگاه جذب شده و سال آینده تعداد آن به 80 هزار و در سال‌های بعد به بیش از 100 هزار نفر افزایش می‌یابد» دانشجویان این دانشگاه به عنوان کارمند آموزش و پرورش محسوب می‌شوند و به محض ورود حقوق می‌گیرند. در عوض متعهد می‌شوند دو برابر مدت تحصیل در آموزش و پرورش خدمت کنند. در هر مرکز استان دو پردیس زنانه و مردانه دایر می‌شود. داوطلبان ورود به دانشگاه فرهنگیان از طریق کنکور سراسری پذیرش می‌شوند، اما برای تعیین صلاحیت‌های تخصصی و عقیدتی سیاسی باید از طریق مصاحبه گزینش ‌شوند. هر چند وزیر آموزش و پرورش سال گذشته قول داد دانشجویان نخبه جذب دانشگاه فرهنگیان شوند، اما اعلام نتایج 25 هزار دانشجوی نخستین دوره دانشگاه فرهنگیان، نشان داد آموزش و پرورش از این هدف بسیار دور است.

در بحث‌های نمایندگان عضو کمیسیون آموزش مجلس مطرح شد امسال داوطلبانی با رتبه 20 هزار، 30 هزار، 50هزار و حتی 115 هزار کنکور، در این دانشگاه پذیرش، اما داوطلبانی با رتبه‌های 1500 تا هفت هزار در مرحله گزینش مردود شده‌اند. به گفته شیرزاد عبداللهی کارشناس آموزش و پرورش «این دانشگاه با ترکیب دانشجوی ضعیف، استاد ضعیف و امکانات و تجهیزات محدود، احتمالا دانشگاهی ضعیف است که مهم‌ترین کارکرد آن تولید انبوه مدرک تحصیلی آسان و بدون پشتوانه علمی به ویژه در بخش تحصیلات ضمن خدمت معلمان خواهد بود.» اقدامات حاجی بابایی در آموزش و پرورش اگرچه آن‌طور که خود او می‌گوید با هدف رفع دغدغه‌های معیشتی و مطالباتی فرهنگیان و ارتقای جایگاه معلمان بوده است، اما طی چهار سال گذشته چندان تغییر مثبتی در وضعیت معلمان در پی نداشته است.