آموزش و پرورش،از حرف تا عمل

مهدی بهلولی،روزنامه بهار،12 تیر 92

در چهار سال گذشته،اگر کسی تنها به سخنان حاجی بابایی،وزیر آموزش و پرورش،و برخی دیگر از فرادستان آموزشی گوش می سپرد- و از نزدیک آنچه که در مدرسه ها می گذشت را نمی دید و تجربه نمی کرد- بی گمان چنین می پنداشت که دگرگونی بنیادین،انقلاب و یا حتی انقلاب هایی بزرگ،در آموزش و پرورش رخ داده،و یا دست کم دارد رخ می دهد. سخنان حاجی بابایی،هر روز و از رسانه های زیادی شنیده می شد که آموزش و پرورش رو به پیشرفت و بهبود است،گفتمان آن دگرگون گشته،آموزگارش با انگیزه و راضی شده،و در جان دانش آموزش شعله ی عشق به یادگیری،بلند گردیده است. در چند روز گذشته نیز،با به میان آمدن رتبه بندی معلمان،باز هم سخن از این رفت که این برنامه انقلابی بزرگ در آموزش و پرورش است.

حاجی بابایی البته گهگاه از گذشته ی آموزش و پرورش و کار گذشتگان هم یادی می کرد : " درطول بیش از سه دهه گذشته اقدامات خوبی درآموزش وپرورش انجام شده است" یا "کارهای بسیاری توسط مسئولان در گذشته در وزارت آموزش و پرورش اجرا شده و همه گذشتگان کار کردند،اما نوع واژگان و تعاریفی که در گذشته از معلم در جامعه وجود داشته است نقل و نقدش اشکال دارد" با این رو،گاه بدش هم نمی آمد که خود را تنها یکه تاز و پیشگام دگرگونی های در آموزش و پرورش بشناساند- البته با سخنانی آشکارا ناهمساز با سخنان پیشین : "به بنده می‌گویند چرا این قدر عجله داری؟ از بس آدم‌ها خوابیدند،ما که یک قدم برمی‌داریم می‌گویند چرا عجله داری؟ 30 سال است آموزش و پرورش را خواباندیم حالا که می‌خواهیم یک قدم برداریم می‌گویند عجله دارید."

اما همراهی با وزیر در بیان پیاپی پیشرفت های آموزش و پرورش،تنها به گستره ی وزارت خانه و برخی کار به دستان آموزش و پرورش محدود نماند و برخی از نمایندگان مجلس نیز،به یاری ایشان شتافتند. برای نمونه محمد دامادی نماینده ی مردم ساری،در اسفند سال گذشته،و در نشست وزیر با شماری از فرهنگیان مازندران،تلاش ها و اقدامات تحولی حاجی بابایی را مایه ی "شادی معلمان" دانست و ایشان را کسی معرفی کرد که با همه ی مشکلات آموزش و پرورش آشناست و پیگیر تک تک آنهاست. یا در همان زمان سید رمضان شجاعی،دیگر نماینده ی ساری گفت : " نام دکتر حاجی بابایی،با افتخارات و تحولات آموزش و پرورش گره خورده است،ایشان در زمان نمایندگی در مجلس نیز،مدافع حقوق معلمان بوده است."

اما آنچه که در این سخنان از آموزش و پرورش نمود می یافت با آنچه که در خود آموزش و پرورش می گذشت،سخت ناهمخوان بود و شماری از آموزگاران و کارشناسانی که در رسانه ها می نوشتند،در حد توان خود می کوشیدند که تفاوت میان بود و نمود آموزش و پرورش این سال ها را بازتاب دهند. این که تا چه اندازه کامیاب بودند روشن نیست اما به گمانم هنوز هم بایسته است تا به برخی از آن نمودهای ناراستین پرداخت؛باشد که کاربدستان آموزش و پرورش در دولت یازدهم راه و روشی معطوف به حقیقت برگزینند.

در اینجا بگذارید به یک نمونه از ادعاهای حاجی بابایی بپردازیم،تا درستی این سخن بیشتر روشن شود که واقعیتی که در آموزش و پرورش می گذشت - و البته همچنان می گذرد- آن چیزی نیست که گفته می شد. در میانه ی سال گذشته،حاجی بابایی،درباره ی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان،با استناد به نتیجه ی آزمون های جهانی تیمز و پرلز گفت : " رشد شاخص ها در آزمون تیمز و پرلز طی 2 سال گذشته در مقایسه با 34 سال پیش بسیار چشمگیر و قابل توجه است." درخور درنگ این که آزمون های تیمز،آزمون هایی جهانی اند که روند آموزش ریاضی و علوم را در پایه های چهارم و هشتم می سنجند. نخستین آزمون تیمز در ایران در سال 1995 انجام پذیرفت و تا سال 2007 هر چهار سال یک بار – که می شود چهار آزمون- برگزار شده است. در این چهار آزمون،نمره و رتبه هایی که ایران گرفته،کمابیش یکسان بوده و افزایش و کاهشی ناچیز داشته است. برای نمونه ریاضی چهارم دبستان،15 نمره افزایش یافته است؛در سال 1995 میانگین جهانی این درس 520 بوده است که میانگین نمره ی دانش آموزان ایرانی 387 بوده،و در سال 2007 میانگین جهانی 500 و میانگین نمره ی ایران 402 شده است. اما ریاضی سوم راهنمایی،15 نمره کاهش داشته است(از 418 به 403). در آزمون های پرلز هم،که روند سواد خواندن دانش آموزان را می سنجند ایران در سال های2001 و 2006 شرکت نموده که با میانگین جهانی 500 ،نمره ایران 414(سال 2001) و421(سال 2006) گردیده است. از نظر رتبه نیز در سال 2001 کشور ایران 32 م از 35 کشور و در سال 2006 رتبه ی 40 م از 45 کشور بوده است.

پرسش این است که چگونه می توان از 34 سال آزمون های تیمز و پرلز سخن گفت در حالی که از نخستین آزمون تیمز در ایران،تنها بیش از هفده سال نمی گذرد!؟ و پرسش دیگر این که در حالی که در دو سال گذشته،هیچ آزمون تیمز و پرلزی برگزار نشده،چگونه می توان از پیشرفت این شاخص ها سخن گفت!؟ و آیا این که در یک آزمون،کمی افزایش نمره و در آزمونی دیگر به همان میزان کاهش داشته باشیم را می توان "بسیار چشمگیر و قابل توجه " دانست!؟

اما اشاره به این نکته هم بایسته می نماید که نتیجه ی ضعیف آزمون های تیمز را تجربه آموزگاران و آزمون های داخلی کشور هم تآیید می کند. کافی است که در یک نشست هم اندیشی آموزگاران ریاضی شرکت کرد و به سخنانی که آموزگاران بر زبان می آورند،گوش فرا داد،آن گاه متوجه خواهیم شد که وضعیت آموزش درس ریاضی در ایران چگونه است و با آزمون های ضعیف تیمز هماهنگ می باشد یانه.

http://www.baharnewspaper.com/Page/Paper/92/04/12/14