آموزش و پرورش "حق"

 

مهدی بهلولی،روزنامه بهار،28/۳/۹۲

"حق"،در گستره و رسانه های همگانی،شاید پربسامدترین مفهومی باشد که در چند هفته ی گذشته و در روزهای پیش از انتخابات ریاست جمهوری به گوش رسید. این واژه و مفهوم،البته در گفتمان حسن روحانی و محمد رضا عارف،از برجستگی ویژه ای برخوردار بود. در میان برنامه ها و سخنان حسن روحانی،که خوشبختانه با یک بسیج و پشتیبانی ارزنده و هوشمندانه ی مردمی به ریاست جمهوری رسید،"حقوق شهروندی" یکی از "کلید"های راه گشا به شمار می رود که امیدواریم در دولت آینده،سرلوحه ی کارها بنشیند. در میان رویدادهای پیش از انتخابات هم- که مفهوم "حق" با تآکید شایسته و اندیشه شده به میان آمد- می توان به گردهمایی بخشی از جامعه مدنی ایران اشاره نمود.

 در این گردهمایی،که با حضور نمایندگان نامزدهای ریاست جمهوری برگزار شد،مهر علیزاده نماینده ی عارف گفت : "دکتر عارف در صورت آوردن رآی،در جهت ادامه راه اصلاحات و استمرار رای مردم و استقرار حکومت عقل و شهروندی حرکت می کند". از زبان تولایی،نماینده ی حسن روحانی هم شنیده شد : "دکتر روحانی،حقوق ملت را در منشور حقوق شهروندی تدوین کرده است که یک فصل آن به بحث های جامعه ی مدنی برمی گردد". درخور درنگ این که در بیانیه ی پایانی این نشست که با عنوان "بیانیه ی مطالبات سازمان های جامعه مدنی ایران" منتشر گردید نیز در میان خواسته های بنیادین جامعه مدنی از دولت آینده،آمده بود : "احترام و رعایت حقوق بشر / آموزش حقوق بشر،حقوق شهروندی".

 ناگفته نماند که در زمان اصلاحات نیز،و به ویژه در سال های پایانی آن و ریاست مرتضی حاجی بر آموزش و پرورش،مفهوم هایی همانند : جامعه مدنی،حق،حقوق بشر،و حقوق شهروندی،آهسته آهسته داشت جای خود را در آموزش و پرورش باز می کرد که شوربختانه با دگرگونی دولت،کمابیش و به ویژه در عمل،به فراموشی سپرده شد. برای نمونه یکی از کارهای ارزنده آن زمان،فراهم آوردن "منشور ملی حقوق  دانش آموز" بود که پس از تصویب در مجلس دانش آموزی،به شورای عالی آموزش و پرورش فرستاده شد که تا آنجا که من می دانم سال هاست بایگانی شده،همچنان دارد خاک می خورد،و هیچگاه به مدرسه ها ابلاغ نگردید! در بخش هایی از این سند آمده بود : "این منشور در صدد آن است که دانش آموزان را به عنوان شهروندان جامعۀ جهانی با پیمان نامه ها،تعهدنامه ها و قوانین بین المللی مربوط به آنها آشنا کند تا دانش آموزان با دیدی فرای محدوده های مکانی و جغرافیایی در رابطه با حقوق خود بیاندیشند... دانش آموز دارای حق آزادی عقیده و بیان و مصونیت پس از بیان می باشد... دانش آموزان غیرفارسی زبان حق دارند پیش از ورود به دبستان از امکانات ویژه فراگیری زبان فارسی بهره مند شوند ... دانش آموزان حق دارند با فرهنگ بومی و ملّی و همچنین فرهنگ سایر ملل،آشنا شوند... دانش آموزان حق دارند از آموزش های مربوط به حقوق جنسی برخوردار شوند ... دانش آموزان حق دارند در آموزش های رسمی نظام آموزش و پرورش از فراگیری اصول حقوق شهروندی و مهارتهای زندگی اجتماعی بهره مند شوند... دانش آموزان حق دارند در آموزش های رسمی نظام آموزش و پرورش از فراگیری اصول حقوق بشر و سایر اسناد و مقررات بین المللی در مورد حقوق کودک و دانش آموز بهره مند شوند .... دانش آموزان دارای حق شادی و شاد بودن مطالب آموزشی و اجرای متنوع و شادی بخش آنها می باشند ... دانش آموزان حق دارند در محیطی با تراکم فضایی متناسب با سن و مرحلۀ رشد خود،تحصیل نمایند... دانش آموزان حق دارند با اصول حفاظت از محیط زیست و استفاده بهینه از منابع طبیعی آشنا شوند ". ناگفته نماند که منشور ملی حقوق دانش آموز،تنها سند ارزنده ی فراموش سپرده شده ی آموزش و پرورش نیست و می توان به نمونه های دیگری هم اشاره نمود.

 از سویی در مفهوم "آموزش کیفی" هم می توان ردپای مفهوم "حق" را جست و جو نمود. به دیگر سخن،در پار- بنیادهای آموزش کیفی،افزون بر بخش سخت افزاری فراخور آموزش و پرورش نوین و کیفی،یاددهی و یادگیری مفهوم "حق"،از جایگاه ویژه ای برخوردار است. در آموزش کیفی،پرورش انسانی حق مدار،و شهروندی که با حقوق مدنی خویش آشناست،یکی از شاخص های اساسی به شمار می رود.

 از این رو،امیدواریم که آموزش و پرورش دولت یازدهم- دولتی که ریاست آن را یک "حقوق دان" بر عهده خواهد داشت- آموزش و پرورش "حق" باشد و افزون بر توجه به حقوق قانونی به فراموش سپرده ی آموزگاران و دانش آموزان،آموزش حقوق بشر و حقوق شهروندی را هم در دستور کار خویش بگذارد.   

http://www.baharnewspaper.com/Page/Paper/92/03/28/11