کیفیت زندگی کاری معلمان

محمد روزبهانی،روزنامه آرمان،18/2/92

در این روزها احتمالا همه ی ما از طریق رسانه های مختلف در جریان روز و هفته ی معلم قرار گرفته ایم و بسیار از مسائل و مشکلات این قشر مهم جامعه شنیده ایم. اما شاید نمی دانیم که این قشر دقیقآ مسائل و مشکلاتشان چیست و وضعیت مطلوب برای افراد شاغل در آن باید چگونه باشد! برای اینکه بهتر متوجه شویم وضع موجود و مطلوب یک شغل چگونه است، بهترین کار این است که آن شغل را با شاخص های استانداردی که در دنیای امروز مورد پذیرش عموم متخصصین است بسنجیم. به این شاخص ها،ویژگی های کیفیت زندگی کاری می گویند که شامل چند بعد است.ابعاد یک زندگی کاری با کیفیت به این ترتیب است-1-دستمزد کافی و منصفانه 2-شرایط کاری امن و سالم 3-فرصت برای استفاده از استعدادها و خلاقیتهای انسانی 4-حقوق فردی 5- رابطه کار و بقیه ی زندگی و یکی دو مورد دیگر . ما با همین پنج ویژگی وضعیت زندگی کاری معلمان را مورد کنکاش قرار می دهیم تا ببینیم چه نتیجه ای حاصل می شود. اولین مورد دستمزد کافی و منصفانه است، سوال این است که آیا امروزه معلمان در کشور ما از حقوق کافی و منصفانه برخوردارند ؟ و جوابی که از زبان مسئولین و معلمان توامآ می شنویم این است ، خیر!اگر سری به سایتها و روزنامه ها بزنیم از زبان نمایندگان مجلس ،وزیر اموزش و پرورش و سایر مسئولین بارها شنیده ایم که فرهنگیان از نظر حقوق شرایط مطلوبی ندارند.

محمد روزبهانی،روزنامه آرمان،18/2/92

در این روزها احتمالا همه ی ما از طریق رسانه های مختلف در جریان روز و هفته ی معلم قرار گرفته ایم و بسیار از مسائل و مشکلات این قشر مهم جامعه شنیده ایم. اما شاید نمی دانیم که این قشر دقیقآ مسائل و مشکلاتشان چیست و وضعیت مطلوب برای افراد شاغل در آن باید چگونه باشد! برای اینکه بهتر متوجه شویم وضع موجود و مطلوب یک شغل چگونه است، بهترین کار این است که آن شغل را با شاخص های استانداردی که در دنیای امروز مورد پذیرش عموم متخصصین است بسنجیم. به این شاخص ها،ویژگی های کیفیت زندگی کاری می گویند که شامل چند بعد است.ابعاد یک زندگی کاری با کیفیت به این ترتیب است-1-دستمزد کافی و منصفانه 2-شرایط کاری امن و سالم 3-فرصت برای استفاده از استعدادها و خلاقیتهای انسانی 4-حقوق فردی 5- رابطه کار و بقیه ی زندگی و یکی دو مورد دیگر . ما با همین پنج ویژگی وضعیت زندگی کاری معلمان را مورد کنکاش قرار می دهیم تا ببینیم چه نتیجه ای حاصل می شود. اولین مورد دستمزد کافی و منصفانه است، سوال این است که آیا امروزه معلمان در کشور ما از حقوق کافی و منصفانه برخوردارند ؟ و جوابی که از زبان مسئولین و معلمان توامآ می شنویم این است ، خیر!اگر سری به سایتها و روزنامه ها بزنیم از زبان نمایندگان مجلس ،وزیر اموزش و پرورش و سایر مسئولین بارها شنیده ایم که فرهنگیان از نظر حقوق شرایط مطلوبی ندارند.

دومین ویژگی که شرایط کاری امن و سالم است را بررسی می کنیم . به عنوان مثال سرانه ی استاندارد فضای کلاسی برای هر دانش اموز2.5 متر است! یعنی برای 35 نفر دانش آموز تقریبآ کلاسی 80 متری و شاید هم بیشتر نیاز است با وضعیت نور مناسب و میز و صندلی استاندارد!آیا این شرایط برای دانش اموزان و معلمان فراهم است؟ خیر!پس ویژگی دوم هم مطلوب نیست. محیط و فضای فیزیکی بیشتر مدارس کشور در حد استاندارد های جهانی نیست و حتی در بسیار ی از موارد بسیار پایین تر است .با سر زدن به تعدادی از مدارس در سطح شهرها و روستاهای کشور، می توانیم این وضعیت نا مطلوب بعضی مدارس را مشاهده کنیم . در بررسی کیفیت زندگی کاری هر قشر، اگر دو ویژگی دستمزد کافی و منصفانه و شرایط کاری ایمن و سالم در حد مطلوبی نباشد بتوان به راحتی گفت که این شغل از کیفیت کاری پایینی برخوردار است و دیگرنیازی به بررسی بقیه ی ابعاد نباشد ، اما ما سایر ویژگی ها را نیز بررسی می کنیم.

یک شغل خوب باید به فرد فرصت استفاده از استعدادها و خلاقیتهای انسانیش را بدهد.شغل معلمی در ایران تا حدودی این فرصت را در اختیار معلم قرار داده است اما در این بین گاهی مدیران بالادستی این فرصت را از معلم می گیرند و در واقع او را به فردی که باید تنها گفته ها و دستورات آنها را اجرا نماید یا به همان روشی که پیشنهاد می کنند عمل نماید. در نتیجه جایی برای استفاده از خلاقیتها و استعدادهای او نمی ماند. معلمانی بیشترین موفقیت را در امر تدریس دارند که از روشهای خلاقانه به آسانی و بدون ترس استفاده می کنند و دقیقا در چارچوب های خشک و بی روح تحمیلی با لادستی ها عمل نمی نمایند. البته درصد کسانی که در این چارچوبهای خشک و بی روح نمی مانند(به دلیل پیامدهای منفی که برایشان خواهد داشت) بسیار پایین است.ویژگی دیگری که بودنش نشانه ی وضعیت مطلوب کاری و نبودنش نشانه ی وضعیت نا مطلوب است، حقوق فردی است . بخصوص اجازه دادن به معلمان تا به راحتی و بدون ترس از انتقام ، ازمدیران خود سوال و یا انتقاد نمایند . این آزادی فردی باعث می شود تا بتواند در محیط کار از احساس آزادی و استقلال نسبی مناسبی برخودار باشند.چرا که در نبود این احساس آزادی و استقلال امر تدریس و یادگیری به خوبی تحقق پیدا نمی کندو کیفیت زندگی کاری کاهش پیدا می کند.

آخرین ویژگی یک زندگی کاری خوب این است که کار و شغل جای خودش باشد و سایر ابعاد زندگی جای خودش! یعنی وظابف شغلی به فرد اجازه دهد که به دیگر نقش های زندگیش عمل نماید. در واقع شغل نباید همه ی زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. در صورتی که معلمان به دلیل نبود دستمزد کافی و منصفانه،ناچارند که ساعات بیشتری را به تدریس و امر آموزش چه به صورت اضافه تدریس ،کلاس خصوصی و تدریس در آموزشگاه بپردازند و یا در صورت نبود این فرصتهای درون شغلی با روی آوردن به شغل دوم کمی و کاستی زندگیشان را برطرف نمایند. به هرصورت با نگاه به ویژگیهای مطلوب زندگی کاری معلمان به این نکته پی می بریم که وضعیت شغلی معلمان در شرایط مطلوبی قرار ندارد ، جامعه و به خصوص مسئولان مرتبط با این قشر تآثیر گذار ، می بایست هر چه سریع تر برای خروج از این وضعیت نامطلوب اقداماتی انجام دهند .