آب و گِل معلمی

تقدیم به معلمان

عزت اله مهدوی،روزنامه آرمان،15/2/92

هفته بزرگداشت معلم ،فرصتی است مغتنم .افراد جامعه فرصت می یابند تا دراین ایام با برگزاری مراسم مختلف در مدارس وسایر محافل ،تلاش های خیر خواهانه ی معلمان را پاس داشته و ببینند که کم وکسری هایی که مانع فعالیت موثر آموزگاران می شود کدامند ،تا با مشارکت عمومی دانش آموزان و اولیای آنها، گام های مفیدی در رفع این موانع برداشته شود.مگر باور نداریم که تعالی علمی و اخلاقی اجتماع بشری در گرو تعلیم و تربیتی صحیح امکان پذیر می شود؟بی شک دولتها ،اگر شرایط مناسبی برای درک صحیح جامعه ازاین مسئله فراهم نیاورند مسوول خواهند بود.در این فرصت دولتمردان باید بیندیشند که چه سهمی از فعالیتشان اختصاص به اموری داشته که به دستگاه تعلیم وتربیت غنا و اقتدارمی بخشیده ولی کوتاهی کرده اند.هفته معلم ،

تقدیم به معلمان

عزت اله مهدوی،روزنامه آرمان،15/2/92

هفته بزرگداشت معلم ،فرصتی است مغتنم .افراد جامعه فرصت می یابند تا دراین ایام با برگزاری مراسم مختلف در مدارس وسایر محافل ،تلاش های خیر خواهانه ی معلمان را پاس داشته و ببینند که کم وکسری هایی که مانع فعالیت موثر آموزگاران می شود کدامند ،تا با مشارکت عمومی دانش آموزان و اولیای آنها، گام های مفیدی در رفع این موانع برداشته شود.مگر باور نداریم که تعالی علمی و اخلاقی اجتماع بشری در گرو تعلیم و تربیتی صحیح امکان پذیر می شود؟بی شک دولتها ،اگر شرایط مناسبی برای درک صحیح جامعه ازاین مسئله فراهم نیاورند مسوول خواهند بود.در این فرصت دولتمردان باید بیندیشند که چه سهمی از فعالیتشان اختصاص به اموری داشته که به دستگاه تعلیم وتربیت غنا و اقتدارمی بخشیده ولی کوتاهی کرده اند.هفته معلم ، رویه ی دیگری هم داردوآن ارزیابی است که معلمان از موقعیت خودمی نمایند. این روزها،اعضای مدرسه باید تأمل کنند:برای رشد فرزندان این آب وخاک چه باید می کردند ونکردند.نقاط ضعف فعالیتشان کدام مسئله بوده وچه راه حلّی داشته است.خودانتقادی مثبت ،بایددر دستور کار معلمی باشد. اینکه دولت ومردم هفته ی معلم را به تعارف بگذرانند،زیبنده ی این سرزمین نیست.

به عنوان یک معلم کوچک ،به خودم باز می گردم ودر این روزهای پر قدر، مروری برسیما و عمل معلمان بزرگ می کنم تاببینم که آنها واجد چه شرایط و اوصافی بودند که به جنگ اوهام وجهالت رفتندو با فداکاری خود سرزمینی پراز خاطره ویاد را،برای من وفرزندانم به جا گذاشتند.می خواهم با خودم مرور کنم آنها با چه دستمایه ای به کلاسها می رفتند وپشت درهای بسته کلاسهای محقر وکوچک، چگونه بذر امید به جامعه ای با اخلاق و دانش بنیاد را در دلهای مضطرب ودرعین حال پرشور بچه ها می پاشیدندوسالها که می گذشت زمزمه ها ورهنمود هایشان،توشه ی راه آنهایی می شد که در غبار پر هیاهوی زندگی و در کوچه پس کوچه های ناشناخته وغریب شهرِ هزار فریب ،وا مانده می ماندند.معلمانی که صبح به صبح ابزارنامریی صید خود رابه کلاس می بردندوضمن درس ،در کاسه ی چشمان ِبی قرار ِمحصلان ،اظهار پرسشی از زندگی را انتظار می کشیدندودلبری می کردند تا صید مستعد با پای خود به دام بیفتد.دام معلم ،آموزش زندگی ورهسپار کردن دانش آموز بود به خود آگاهی، اخلاق ،از خود گذشتگی و...("مرا معلم درس آدمیت داد". اگر پدر آب و گل محصل را نقش می زد،"وزین تربیت یافت جان ودلم".)

 این معلمان چه اوصافی داشتند؟ در قبال حرفه و شغل خود "مسوول وعاشق " بودند. به زندگی" نگاهی مثبت "و"واقعی " داشتند.در مواجهه با شاگردان و اولیای آنها"تاثیر گذار" بودند.این ویژگیها از عمق شخصیت این معلمان برمی خاست ولاجرم فضای مدرسه وکلاس را عطر آگین می کرد.وقتی به جستجوی اوصاف دیگر آنها برمی آییم ،می بینیم که از نوعی "دانایی " بر خوردار بودندکه به وسیله آن در کار "کلاس داری" موفق ودر "جلب مشارکت" شاگردان کارآمدودر "بهره بردن اززمان" استاد می نمودند.هر کدام "سبکی" داشتند منحصر به فرد.تکیه کلامی زیبا و تحرکی دلنشین.در "انگیزه دادن"به مخاطب توانا.جسور بودندو متهور.به ایجاد تغییر در شاگردان مصمم.در" کار تدریس" زبر دست بودند.خود آموخته در مهارتهای مرتبط با یادگیری. به دست آوردن روش های تدریس نو و کار آمد سر لوحه گفتارشان بود.وقتی به درس و کتاب باز می گشتند سرشار از نشاط بودند.موضوع درس را خوب فهمیده و "دانش کاملی "را از آن بدست داشتند.گویی از موقعیت کلاس ومدرسه وجامعه ،شناختی صحیح پیش رو داشتند.ودر شرایط مورد نیاز نقشی مؤثر ایفاء می کردند.این معلمان، یک ویژگی مهم دیگر هم داشتند، آنها از یک "حیات فکری" سرشار از زندگی بر خوردار بودند.از توان فکری سهمی برده ودر موقعیت ها نقش اجتماعی وصنفی خود را به خوبی ایفاء می کردند.در ارزیابی عملکردبه اصولی پای بند بودند.در بر قراری ارتباط با شاگردان خود مهارت داشتند.پاسخ هایشان به سوالات ِمرتبط با زندگی ،از نوعی حکمت و"روش مبتنی بر تعقل" حکایت می کرد.(1)

شاید به خاطر وجود این اوصاف بود که تا عمق وجود شاگردانشان نفوذ می کردند.بی جهت نیست که گفته اند:"دود از آتش چنان نشان ندهد و خاک از باد که ظاهر از باطن وشاگرد از استاد."

در دفتر خاطرات شاگردان ،نقش های زیبایی از این معلمان تصویر شده است.ذکر نمونه هایی ،خالی از لطف نیست."وقتی به سر درس می آمددیگر دلش نمی خواست از اتاق ما بیرون برود.همیشه ساعت های آخر بعد از ظهر درس او بود و تا مدتی پس از آن زنگ را زده و همه رفته بودندما را سرگرم می کرد تا می آمدندو یاد آوری می کردندکه همه رفته اند .گاهی مطلب را رها می کرد و مدتی به ما درس اخلاق می داد." ویا در جای دیگرمی خوانیم:" با چشمان شکافندۀ تیز بین خود که هم هوش سرشار و هم حوصلۀفرشته آسا و هم پشتکار و دقت تزلزل نا پذیر در آن نمایان بود،از پشت عینک شیشه ای درشت خود همیشه به زیر می نگریست.در زمین چه می جست؟...از همه داناتر بود،از همه نام آورتر بود،در شئون ظاهری و باطنی از همه پیش تر بود...گویی رفتار و کردارخود را از فرشتگان فرا گرفته بود."(2) و یا دراین عبارات لطیف می خوانیم که:" آموزگار ما آن چنان است که ما می خواهیم.لباس او ،راه رفتن او ،صورت او،گفتگوی او،نگاه او،با لباس دیگران با راه رفتن دیگران ،با صورت دیگران با نگاه دیگران تفاوت دارد.با اینکه نسبت به ما پر محبت است ،جدی نیز هست.در بعضی ساعات برای ما قصه های شیرین اخلاقی می گویداگر در روزنامه ها چیزی باشد که بکار ما می خورد برای ما می خواند.او می خواهد بچه هایی تربیت کند که دلیر باشند. او می خواهد بچه هایی تربیت کند که از تاریکی نترسند.او می خواهد بچه هایی تربیت کند که به کسی آزار نرسانند.او می خواهد بچه هایی بار بیاورد که دلگرم و امیدوار باشند."(3)

واینک عطر خاطرات ،در کوچه باغ های خیال من وتو  پی آرامشی می گردد.شاگرد صبور،دستان کوچکت را به دستان گرم معلم بسپار ،تا با عبور از مرزهای تاریکی وجهل ،سردی نگاه تو را به شادی ،امید،زیبایی،اعتماد،نشاط ونور آگاهی میهمان کند.

منابع:

1-برای آگاهی بیشتر، ر.ک "ده ویژگی معلمان کارآمد"، انتشارات دانشگاه گیلان،1386

2-با اندکی تغییر،نقل از"به روایت سعید نفیسی" ،نشر مرکز،1390،صص 70-71و715

3-"آموزگار ما "، دکترمحمد باقر هوشیار. ( این قسمت را از کتاب نقش معلم در تمدن جهان ،ص175آورده ایم.) 

http://www.armandaily.ir/Default.aspx?NPN_Id=301&pageno=7