اندیشه و آموزش

نگاهی به پایه ششم دبستان

مهدی بهلولی،روزنامه آرمان،7/11/91

گرچه هنوز از آغاز پایه ی ششم دبستان در آموزش و پرورش،بیش از چهار ماه نگذشته و بررسی دقیق و همه جانبه ی آن شدنی نیست اما می توان برابر آنچه که از زبان برخی آموزگاران این پایه شنیده می شود،و برخی از خبرهایی که در رسانه ها بازتاب می یابد،تا اندازه ای به ارزیابی آن نشست. به این خبر خبرگزاری فارس - از زبان سیدعلی یزدیخواه،مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران- بنگرید : " مقرر شده در تعدادی از مدارس ابتدایی،زنگ‌های تفریح دانش‌آموزان جابه‌جا شود؛ به این صورت که زمان زنگ تفریح دانش‌آموزان پایه‌های اول، دوم و سوم با زمان زنگ تفریح دانش‌آموزان پایه‌های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی متفاوت خواهد بود. وقتی زنگ تفریح دانش‌آموزان جدا باشد،تردد در راه‌پله‌ها و راهروهای مدرسه راحت‌تر خواهد بود و دسترسی دانش‌آموزان برای استفاده از آبخوری و سرویس بهداشتی مدرسه نیز سریع‌تر است." در ارزیابی این کار تازه ی "من درآوردی"،چیزی که شاید به ذهن هر کسی برسد سروصدای اضافه ای است که در مدرسه ها پدید خواهد آمد. این که چرا می خواهند چنین کاری کنند هم،تا اندازه ای روشن است : حیاط بیشتر مدرسه ها،گنجایش دانش آموزان اضافه ی سال ششم را ندارد و این که دانش آموزان سال ششم،می توانند به آسانی دانش آموزان سال اول را آزار دهند. البته اینها چیزهایی نیست که بایستی پس از تجربه دریافت و دانسته شوند،از تابستان نیز روشن بود و بسیار هم گفته شد،اما گویا گوش شنوایی،نبود و نمی شنید!

ولی دشواری های سال ششم،و اعتراض ها به آن،تنها در این مسآله خلاصه نشده و نمی شود. در شهریورماه گذشته بود که کلاس های ضمن خدمت آموزگاران ششم،آغاز گردید. همزمان با برگزاری این کلاس ها،خرده های آموزگاران شرکت کننده نیز در پاره ای رسانه ها،بازتاب یافت. بیشتر خرده و اعتراض ها،از یک سو به کیفیت پایین کلاس ها و چیره نبودن برخی آموزشگران این دوره ها بر درون مایه ی کتاب های درسی تازه برمی گشت و از سوی دیگر به کم بودن شمار روزهای آموزش و سخت بودن درون مایه ی برخی از کتاب های درسی پایه ی ششم. گرچه موارد دیگری هم گفته می شد،برای نمونه این که چرا پول جزوه های داده شده به آموزگاران از آنها گرفته شده ،و یا این که چرا این دوره ها،در ماه رمضان برگزار شده است،اما بیشترین و مهم ترین خرده ها،پیرامون خود کتاب های درسی بود،آن هم به ویژه روی چهار کتاب ریاضی،علوم تجربی،تفکر و پژوهش،و کار و فنآوری.

به ریاضی خرده گرفته می شد که بیشتر درون مایه اش،از ریاضی سال اول راهنمایی گرفته شده است و آموزش آن برای آموزگاران پنجم دبستان که حالا قرار است ششم را درس بدهند،سخت است- بگذریم از این که شماری از آموزگاران شرکت کننده در کلاس های ضمن خدمت،پیشینه ی تدریس کلاس چهارم و پنجم را هم نداشتند. تا سال گذشته،کتاب ریاضی اول راهنمایی را آموزگارانی درس می دادند که کاردان و یا کارشناس ریاضی بودند و رشته ی دبیرستانی شان نیز ریاضی بوده است،اما کمتر آموزگار دبستانی را می توان یافت که از این شرط بایسته برخوردار باشد. رشته ی دبیرستانی و دانشگاهی بیشتر این آموزگاران،ریاضی نمی باشد و از سال ها پیش،همواره یکی از دلیل های ضعیف بودن ریاضی بسیاری از دانش آموزان ایرانی،همین نکته بیان شده – و همچنان می شود- که ریاضی پایه را آموزگارانی درس می دهند که خودشان چندان با ریاضی میانه ی خوبی ندارند. اکنون اما همین آموزگاران،بایستی ریاضی ششم را هم بیاموزانند. از سوی دیگر،روش پیش گرفته شده در کتاب ریاضی سال ششم- برای نمونه در درس کسرها- با روش های گفته شده در سال پنجم،تفاوت هایی داشته و دارد و این ناهمخوانی نیز بر دشواری ها می افزاید. برخی بخش های کتاب علوم نیز،مانند بحث آتشفشان ها،آگاهی های کمابیش تخصصی می خواهد. درس تفکر و پژوهش نیز،که بر پایه ی برنامه فلسفه برای کودکان(فبک،p4c ،با پایه گذاری متیو لیپمن آمریکایی) نوشته شده،سراسر ناآشنا و تخصصی است؛افزون بر این که در برخی از درس هایش بایستی فیلمی به نمایش گذاشته شود،که برای شمار چشمگیری از مدرسه های مناطق محروم و روستایی،شدنی نیست. کار و فنآوری نیز،که هم سایت رایانه ای می خواهد و هم کارگاه فنی،همچنین آموزگاری که آگاهی های بایسته ی رایانه ای و فنی و کشاورزی را داشته باشد.

به هر رو،تابستان گذشت و در پایان کلاس های ضمن خدمت،گفته شد که برای جبران کمبود این کلاس ها و پاسخ به این دل نگرانی ها،به هنگام سال تحصیلی،کلاس های ضمن خدمت گذاشته خواهد شد؛اما تاکنون که گویا خبری از این کلاس ها نشده است. چند روز پیش یکی از آموزگاران پایه ی ششم شهرستان،با من گفت و گو می کرد و بر درستی بسیاری از نگرانی های تابستان صحه می گذاشت و از بدقولی کارگزاران آموزشی گلایه می کرد که چرا کلاس های ضمن خدمت را برگزار نکرده و نمی کنند. می گفت درس ادبیات ششم آسان است و من از زمان آن برای تدریس ریاضی بهره می گیرم. چون در مدرسه سایت رایانه نداریم درس کار و فنآوری را هم آنچنان درس نمی دهم و تنها درباره ی رایانه از روی کتاب توضیحاتی شفاهی به دانش آموزان می گویم. چیدمان درون مایه ی درس ریاضی و دسته بندی آن هم بسیار کار را سخت کرده است؛به ما گفته اند اعتراض های خود را بنویسید تا سال آینده،کاستی ها زودوده شود. درس تفکر و پژوهش را هم از روی جزوه ای درس می دهم که در تابستان به ما دادند. اما در درس ریاضی به یاری کتاب های کمک آموزشی،و با هم اندیشی با دیگر آموزگاران،هر جور شده،گلیم خویش را از آب بیرون می کشیم. می گفت شنیده است که در برخی شهرستان ها،تدریس درس ریاضی را به آموزگاران ریاضی بیکار شده ی اول راهنمایی داده اند.

البته من خود چندی پیش،از زبان مادر یکی از دانش آموزان ششم دبستان،که پسرش در یکی از مدرسه های غیرانتفاعی درس می خواند شنیدم که پسرش،به جای یک آموزگار،ده آموزگار دارد! یعنی مدیر این مدرسه ی غیرانتفاعی،چون دریافته است که آموزش همه ی این کتاب های ششم،کار آسانی نیست و آنچنان که باید وشاید از عهده ی یک آموزگار برنمی آید،سیستم دوره ی راهنمایی را پیاده کرده و هر درس پایه ی ششم را به یک آموزگار داده است. در همان تابستان،با مدیر یکی از دبستان های دولتی خوب تهران هم،گفت و گو کردم. پرسیدم که شما چگونه می خواهید آموزش رایانه،ریاضی،تفکر و پژوهش،ادبیات،علوم اجتماعی و دیگر درس های ششم دبستان را به یک آموزگار بدهید و انتظار افت آموزشی نداشته باشید؟ چگونه می توان از آموزگار دبستان خواست که با یک دوره ی دو روزه ی ریاضی،کتاب ریاضی ای را آموزش دهد که کمابیش 70 درصد کتابی است که در سال های گذشته،آموزگار ریاضی دوره ی راهنمایی آموزش می داده است؟ چگونه می توان از آموزگار دبستان خواست که در چارچوب درس تفکر و پژوهش،فلسفه ورزی برای کودکان را بیاموزاند؟ و به راستی چند درصد آموزگاران دبستان ما،با رایانه آشنا هستند و می توانند تا اندازه ای آن را آموزش دهند و چند درصد مدرسه های ما و از آن میان دبستان ها،امکانات رایانه ای فراخور آموزش دانش آموزان(سایت رایانه) را دارند؟ در پاسخم گفت من با مدرسه های دیگر کاری ندارم که چه می کنند و چه خواهند کرد اما دبستان من در منطقه ای است که با بهره گیری از کمک های مردمی،14 رایانه خریده ام و از بیرون آموزشگر متخصص رایانه آورده ام. برای درس ریاضی هم می خواهم از آموزگاران ریاضی راهنمایی کمک بگیرم و حقوق آنها را هم تآمین خواهم کرد!

به هر رو،تا ارزیابی بهتر و فراگیرتر این پایه،بایستی شکیبایی بیشتری به خرج داد اما گواه و نشانه ها،چندان امیدوارکننده نمی نمایند.

http://armandaily.ir/?News_Id=28981

محمد رضا نیک نژاد شنبه 7 بهمن‌ماه سال 1391 ساعت 07:42 ب.ظ