اندیشه و آموزش

کتاب های درسی تازه و انگیزه بخشی به دانش آموزان

مهدی بهلولی،روزنامه قانون،11/9/91

از تابستان امسال،که کلاس های آموزش ضمن خدمت آموزگاران سال ششم دبستان آغاز گردید و درون مایه ی کتاب های درسی این پایه نمایان گشت،به روشنی پیدا بود که آموزش این کتاب ها،کار چندان آسانی نیست. این مسآله آنچنان پیدا بود که برخی از مدرسه ها،که از شرایط و امکانات ویژه ای برخوردارند از همان تابستان،در اندیشه چاره جویی برآمدند. من در تابستان با مدیر یکی از دبستان های دولتی خوب تهران،گفت و گو کردم. پرسیدم که شما چگونه می خواهید آموزش رایانه،ریاضی،تفکر و پژوهش،ادبیات،علوم اجتماعی و دیگر درس های ششم دبستان را به یک آموزگار بدهید و انتظار افت آموزشی نداشته باشید؟ چگونه می توان از آموزگار دبستان خواست که با یک دوره ی دو روزه ی ریاضی،کتاب ریاضی ای را آموزش دهد که کمابیش 70 درصد کتابی است که در سال های گذشته،آموزگار ریاضی دوره ی راهنمایی آموزش می داده است؟ چگونه می توان از آموزگار دبستان خواست که در چارچوب درس تفکر و پژوهش،فلسفه ورزی برای کودکان (فبک) را بیاموزاند؟ و به راستی چند درصد آموزگاران دبستان ما،با رایانه آشنا هستند و می توانند پایه های آنها را آموزش دهند و چند درصد مدرسه های ما و از آن میان دبستان ها،امکانات رایانه ای فراخور آموزش دانش آموزان(سایت رایانه) دارند؟ در پاسخم گفت دبستان من در منطقه ای است که با بهره گیری از کمک های مردمی،14 رایانه خریده ام و از بیرون آموزشگر متخصص رایانه آورده ام. برای درس ریاضی هم می خواهم از آموزگاران ریاضی راهنمایی کمک بگیرم و حقوق آنها را هم تآمین خواهم کرد!

این گذشت که تا چندی پیش،از زبان مادر یکی از دانش آموزان ششم دبستان،که پسرش در یکی از مدرسه های غیرانتفاعی شهرستان درس می خواند شنیدم که پسرش،به جای یک آموزگار،ده آموزگار دارد! یعنی این مدرسه ی غیرانتفاعی،چون می دانسته که آموزش همه ی این کتاب های ششم،کار یک آموزگار نیست،سیستم دوره ی راهنمایی را پیاده کرده و هر درس پایه ی ششم را به یک آموزگار داده است. البته روشن است که در برخورد با کار شتاب زده و کارشناسی نشده کارگزاران آموزشی در پدید آوردن پایه ی ششم دبستان،مدیرانی که توانایی و توانمندی های مادی و روحی بایسته را داشته باشند دست به انجام کارهایی خواهند زد که جلوی افت آموزشی دانش آموزانشان را بگیرند،اما بی گمان درصد این دبستان ها،بسیار ناچیز است. اما برخورد حاجی بابایی،وزیر آموزش و پرورش،در برخورد با این پدیده،به راستی که تآسف انگیز است : این که کتاب های درسی تازه،به گونه ای نوشته شده اند که عرق دانش آموزان را درآورد! گرچه برای کسانی که خبرهای آموزشی ایران را دنبال می کنند سخنان و واکنش هایی اینچنین،چیز چندان شگفتی نیست،اما ایشان باید توجه نمایند که این کتاب ها،که شرایط فراخور آموزش درست شان فراهم نیست،تنها اضطراب آورند و بر بی انگیزگی دانش آموزان می افزایند نه این که آنها را به کار و تلاش بیشتر فراخوانند.

اما بگذارید این یادداشت کوتاه را با اشاره به نکته ای دیگر،البته همبسته با همین موضوع کتاب های درسی تازه،به پایان ببرم. چند ماه پیش،حاجی بابایی در برشماری کارهایی که در این سه- جهار سال وزارتش انجام داده،از حذف پیش دانشگاهی سخن گفته بود که با این کار،اضطراب دانش آموزان را از میان برداشته است. دراین باره تنها دو نکته را بگویم. نخست این که پیش دانشگاهی- دست کم هم اکنون - حذف نشده و تنها دگرگونی نام یافته،و شده است سال چهارم دبیرستان. دوم این که آزمون های سال چهارم،سالانه شده و با این کار دانش آموزانی که در هر ترم تنها نیمی از کتاب ها را آزمون می دادند هم اینک ناگزیرند در پایان سال همه ی کتاب را آزمون دهند که البته این کار بر اضطراب این دانش آموزان،سخت افزوده است،به ویژه این که برخی از کتاب های تازه نوشته شده،افزایش حجم چشمگیری هم داشته اند. برای نمونه کتاب حساب دیفرانسیل و انتگرال رشته ریاضی،که از 198 صفحه شده است 250 صفحه.