هنر نزد دانش‌آموزان نیست
نگاه فرهیختگان به زنگ هنر در مدارس کشور
گزارش از مطهره واعظی‌پور،روزنامه فرهیختگان،1 بهمن 93
یک جای کار می‌لنگد. برنامه‌ریزی مدونی وجود ندارد، معلم متخصص نیست یا امکانات در دسترس نیست. دیگر هنر نزد ایرانیان نیست یا حداقل نزد دانش‌آموزان ایرانی نیست. کلاس‌های درس هنر در مدارس بیشتر به زنگ تفریح و استراحت شبیه است. اگرچه کتاب هنر بعد از 30 سال تغییر کرده است و حالا دیگر در زنگ هنر، تنها نقاشی و خطاطی تدریس نمی‌شود، اما هنوز هم گلایه‌های زیادی در مورد این درس وجود دارد.
هنر در مدارس کشور تعطیل است
وضعیت هنر در مدارس کشور به شکلی است که محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس آموزش و پرورش معتقد است که هنر در مدارس کشور تعطیل است و در هیچ‌کدام از مدارس کشور ما به صورت حتی نیمه‌تخصصی هم تدریس نمی‌شود.
نیک‌نژاد به فرهیختگان می‌گوید: «آموزش هنر در مدارس کشور با مشکلات متعددی روبه‌رو است و از آن جمله می‌توان به زمان آموزش هنر که بسیار محدود است و همچنین نداشتن معلم‌های متخصص اشاره کرد.» او تاکید می‌کند: «با آموزش درست هنر می‌توانند دانش‌آموزان را در یادگیری دیگر دروس کمک کنند. در تمام مدارس دنیا آموزش باید با بازی، شادی و هنر همراه باشد، اما متاسفانه در کشور ما درس هنر به قدری مظلوم است که حتی برای تدریس آن معلم متخصص هم وجود ندارد چه برسد به دروسی که با اصول اولیه هنر همراه باشد.»
نیک‌نژاد می‌گوید: «از دیگر مشکلات درس هنر این است که سیستم آموزشی کشور ما اغلب معلم‌های مازاد را به کلاس هنر می‌فرستد و تنها اینکه دانش‌آموزان در ساعت هنر معلم داشته باشند کافی است. همچنین نبود کتاب‌های درسی قوی با سرفصل‌هایی که برای دانش‌آموزان جذاب باشد از دیگر مشکلات آموزش هنر است.»
او بر این باور است که تدریس درست و بجای هنر می‌تواند تحولی در آموزش کشور ایجاد کند که مسئولان اگر به این قدرت ایمان داشتند وضعیت آموزش و روحیه دانش‌آموزان بهتر و خشم از کلاس‌های درس خارج می‌شد.»
کتاب هنر بعد از 3 دهه تغییر کرده است
ازسوی دیگر رئیس گروه هنر دفتر برنامه‌ریزی و تالیف کتاب‌های نظری درمورد وضعیت کتاب‌های هنر در کشور به فرهیختگان می‌گوید: «برنامه‌ریزی در مورد تالیف کتاب هنر جدید که بعد از سه دهه تغییر کرده، به‌گونه‌ای است که نیاز جامعه و دانش‌آموزان را با توانایی‌های آنها در نظر گرفته و این کتاب با مشورت دانش‌آموزان و معلمان نوشته شده است و این‌طور نبوده که ما در یک اتاق در بسته و یک‌بعدی آن را تالیف کرده باشیم.»
مینو آیت‌اللهی می‌افزاید: «نقاشی، طراحی و خوشنویسی سرفصل‌های کتابی است که در گذشته تدریس می‌شد و امروز با هم‌فکری همه مسئولان، معلمان، دانش‌آموزان و افراد صاحب‌نظر سرفصل‌های این کتاب‌ها تغییر کرده است و با نیاز جامعه و دانش‌آموزان هم همخوانی دارد.» او می‌گوید: «درک هنری و خلاقیت هنری از اهدافی است که ما در تالیف کتاب‌ها به دنبال آن بوده‌ایم که بتوانیم استعداد هنری دانش‌آموزان را کشف کنیم، به همین دلیل مباحثی به‌عنوان زیبایی‌شناسی، تاریخ هنر، میراث فرهنگی و... را در کتاب‌ها قرار داده‌ایم.»
آیت‌اللهی در توضیح وجود سرفصل عکاسی در کتاب هنر می‌افزاید: «امروز با وجود اینکه اغلب دانش‌آموزان موبایل دارند، می‌توان به راحتی سرفصلی مانند عکاسی را که البته اجباری هم نیست تدریس کرد و این موضوع که نبود امکانات را برای زیر سوال بردن مباحث درس بیان کنند به هیچ عنوان درست نیست، البته تدریس بسیاری از مباحث که در کتاب قرار دارد اجباری نیست زیرا این کتاب برای کل کشور است نه فقط تهران. ما در شهرستان‌ها دانش‌آموزان زیادی داریم که گلیم‌بافی، فرش‌بافی و... انجام می‌دهند و در اصل ما نیاز دانش‌آموزان کشور را در نظر گرفته‌ایم.»
کتاب هنر با واقعیت جور نیست
کتاب هنر که برای مقاطع دبستان و دوره اول دبیرستان تدریس می‌شود از واقعیت‌ها و امکانات مدارس کشور به دور است.
سعید آزاده، مدیر دبیرستان خاتم تهران با بیان این موضوع به فرهیختگان می‌گوید: «سفالگری، خط، نقاشی، عکاسی و... سرفصل‌های کتاب هنر هستند که آموزش و پرورش آن را تعریف کرده است اما آیا در حقیقت مدارس کشور فضایی را برای سفالگری یا حتی امکاناتی را برای عکاسی دارند؟ یا اینکه در میان دانش‌آموزان که رنج سنی آنها بین 13 تا 15 سال است چند نفر ممکن است دوربین داشته باشند که بتوان عکاسی تدریس کرد. بیان این موضوع که با موبایل عکاسی کنند غیرحرفه‌ای است، به دلیل اینکه آوردن موبایل به مدارس ممنوع است و همچنین تدریس با دوربین موبایل اصلا درست نیست.»
او می‌افزاید: «مشکلی که شاید از دید بسیاری از افراد پنهان باشد، مقاومت اولیا در مورد نمره هنر است که به هیچ عنوان نمی‌پذیرند که فرزندشان نمره کمتر از 20 بگیرد زیرا سیستم آموزشی ما نمره‌محور است و گرفتن نمره پایین را آن هم برای درسی که به نظرشان اهمیت چندانی ندارد قابل قبول نمی‌دانند و شاید این خود دلیلی می‌شود که انگیزه مسئولان مدرسه برای آموزش تخصصی هنر از بین برود و برای آن سرمایه‌گذاری نکنند.»
آزاده معتقد است: «اگر مسئولان آموزش و پرورش مباحث کتاب را ملموس‌تر کنند می‌توان سیستم آموزشی را به سمتی حرکت داد که هنر را جزء دروس اصلی بداند و برای آن وقت و انرژی بگذارد.»
