تحول بدون شتابزدگی
زهره علی‌حسینی،روزنامه آرمان،14 اسفند 92
در سال‌های اخیر تغییر و تحولات زیادی را در نظام آموزشی شاهد بوده‌ایم. تغییر درمتن و کتب درسی، تغییر در ساعت‌های حضور در کلاس‌های درسی مثل حذف پنجشنبه‌ها از روزهای آموزشی و همچنین ایجاد تحول در نظام‌های آموزشی از4-3-5 به 3-3-6 را شاهد بوده‌ایم. این تغییرات که بیشتر در زمان وزارت حاجی‌بابایی صورت گرفت با انتقاداتی مواجه شد. ازجمله انتقادات واردشده، شتابزده‌بودن تحولات صورت‌گرفته بود. به‌عنوان مثال برای تشکیل پایه ششم، برنامه‌ریزی‌های دقیقی صورت نگرفته بود و برای انجام این کار فضای کافی برای کلاس‌ها و معلمانی با تخصص تدریس در کلاس ششم تعبیه نشده بود. همچنین در تدوین کتاب‌های این سال آموزشی مشکلاتی وجود داشت. از دیگر مشکلاتی که درباره این تغییرات وجود داشت، این بود که بعضی از مدارس در مقاطع مختلف به‌ویژه دبیرستان نتوانستند با تغییر ساعت‌های کلاسی کنار بیایند و روز پنجشنبه را یا از برنامه‌های درسی حذف نکردند یا روزهای دیگر را برای دانش‌آموزان بیش از پیش فشرده کردند. علاوه بر این می‌توان به این نکته اشاره کرد که برای تدریس در برخی کتاب‌ها مثل ریاضی کلاس ششم مشکل به‌وجود آمد و بعضی از معلمان برای آموزش آمادگی و توانایی لازم را نداشتند.
حل مشکلات با توجه به سند تحول
با وجود مشکلاتی که در پی تغییرات در نظام آموزشی به‌وجود آمده است، وزیر آموزش و پرورش از داشتن برنامه‌هایی مدون با توجه به سند تحول بنیادین آموزش و پرورش خبر داد و گفت: سند تحول را از بندی شروع کردیم که به ساختار مربوط می‌شود یعنی 3-3-6 در حالی که ساختار 3-3-6 تنها بخش مختصری از سند تحول بنیادین است. علی‌اصغر فانی ادامه داد: این درحالی است که در حوزه روش‌ها، برنامه‌ها و فعالیت‌ها جای کار بسیاری داریم که قبل از ورود به ساختار باید به آنها بپردازیم. زمانی که نظام 3-3-6 اجرا شد شاهد بودیم هر سالی که از راه رسید به عنوان معلم به کلاس درس رساندند و نمازخانه‌ها را تیغه کشیدند برای تبدیل به کلاس درس درحالی که ابتدا باید نقشه راه را تدوین می‌کردیم و بعد وارد اجرا می‌شدیم. او گفت: به یاد دارم که برای تدوین نقشه راه مهندسی فرهنگی در شورای‌عالی انقلاب فرهنگی دو سال تلاش کردیم و امیدوارم با تهیه نقشه راه سند تحول بنیادین در دولت یازدهم اجرای سند را با اصول علمی شاهد باشیم. فانی در ادامه بیان کرد: از سال 82 که کار تهیه و تدوین سند تحول بنیادین شروع شد تا سال 90 فعالیت کردیم و درنهایت در این سال سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تصویب و ابلاغ شد. البته باید توجه داشت که تولید و تصویب سند مرحله نخست، تدوین نقشه راه که شامل پیش‌نیازها، محتوا و برنامه است مرحله دوم و اجرایی کردن سند مرحله سوم است.
مشکلات بر سر راه تغییرات
یک کارشناس آموزش و پرورش درباره مشکلات موجود بر سر راه تحول آموزشی به آرمان گفت: بعد اینکه برنامه‌های تحول و تغییر در نظام‌های آموزش و پرورش به وجود آمد علاوه بر اینکه مشکلاتی که انتظار می‌رفت رفع شود و حل نشد، مشکلات دیگری بر سر راه آموزش و پرورش ایجاد شد که کار را برای ما سخت کرده است. عزت‌ا... مهدوی ادامه داد: هنوز شکل سنتی در مدارس پا برجاست و هنوز انگیزه‌های لازم در میان بچه‌ها ایجاد نشده است وبرای دانش‌آموزان درس‌ها شکل تفریحی و سرگرمی به خود نگرفته‌اند. علاوه بر این هدایت دانش‌آموزان به رشته‌های فنی و کارشناسی علوم انسانی را ناتوان کرده است و همین موضوع عاملی برای نگرانی در خانواده‌ها شده است. مهدوی افزود: حذف پنجشنبه از برنامه‌های درسی اشتباهی بود که آموزش و پرورش را فلج کرد چراکه، برای جایگزین کردن ساعت‌های آموزشی روز پنجشنبه به تعداد ساعت‌های درسی در روزهای دیگر اضافه شد و این امر چون بدون برنامه‌های مشخص بود فقط نتایج اشتباهی را دربر داشت. اولین مساله اینکه هیچ امکاناتی برای زمان ناهار دانش‌آموزان مثل امکانات گرمایش یا سلف‌سرویس‌ها ایجاد نشد. علاوه بر این، افزایش تعداد ساعت آموزشی پشت‌سر هم توان دانش‌آموزان را برای یادگیری از بین می‌برد و کار معلمان را برای تعلیم آنها به شدت سخت می‌کند.
تشکیل کلاس ششم بدون برنامه بود
این کارشناس درباره مشکلاتی که با اضافه شدن کلاس ششم به نظام‌های آموزشی ایجاد شد، عنوان کرد: برای گنجاندن کتب درسی در یک مقطع تحصیلی باید چندین سال فکر کرد درحالی که، این امر در دوره‌ای کوتاه انجام شده است و این‌بار علمی این پایه را تضعیف می‌کند. او در ادامه گفت: حضور کلاس ششمی‌ها در مقطع ابتدایی اختلاف سنی زیادی را با مقاطع پایین‌تر و بالارفتن خطر و مشکل برای دانش‌آموزان سال‌های اول و دوم را بالاتر می‌برد. همچنین برای تشکیل پایه‌ای جدید به‌عنوان کلاس ششم فضایی به‌عنوان کلاس لازم است و برای همین تشکیل کلاس هم مدارس و به‌دنبال آن آموزش و پرورش با مشکلات زیادی رو‌به‌رو شدند. نکته قابل توجه دیگر نداشتن تخصص و صلاحیت‌های لازم معلمان در این پایه ششم بود که با برگزاری دوره فشرده و کوتاه نمی‌توان برای معلمان توانایی ایجاد کرد.
نوید‌های تازه در آموزش و پرورش
مهدوی در ادامه صحبت‌هایش به این نکته اشاره کرد که با وجود همه مشکلاتی که برای آموزش و پرورش با توجه به تغییرات به وجود آمد، ولی صحبت‌های رئیس‌جمهور در ابتدای سال تحصیلی نویدبخش اتفاقات نو و جدیدی است که در سر راه آموزش و پرورش است. به گفته او امید است با بازبینی سند تحول که در دستور کار فانی قرار دارد آموزش و پرورش از این روزمرگی بیرون بیاید و بتواند به مشکلات غلبه کند. درحال حاضر وزیر آموزش و پرورش در حال تدارک برنامه‌های خوبی برای این سازمان است. مهدوی در آخر اضافه کرد: امکانات مدارس دولتی برای مقابله با سوانح و حوادث ناگهانی بسیار محدود است. از کتابخانه‌ها و آزمایشگاه‌های مجهز نیز در مدارس خبری نیست. متاسفانه ظرفیت کلاس‌ها بسیار بالاست و نگه داشتن بچه‌ها در مدارس کار دشواری شده است. این نکته هم نباید فراموش شود که از سرانه در مدارس هیچ خبری نیست. آموزش و پرورش واقعا نیاز به کمک و بازسازی و اصلاح دارد و امید واریم که از آن غفلت نشود.
