دغدغه یک میلیون دانشآموز پایه اول دبیرستان
روزنامه آرمان،10/2/92
محمد ریحانی: بار دیگر با نزدیک شدن به 12 اردیبهشت ،روز معلم، خبرهای عجیبی از وزارت آموزش و پرورش به گوش می‌رسد. در روزهای قبل خبرهایی نظیر افزایش یک هزار و 850 میلیاردی بودجه وزارتخانه و موافقت با بازنشستگی‌های پیش از موعد حواشی بسیاری را رقم زد. اما اکنون آیین‌نامه جدید وزارتخانه از چیزی بیش ازحاشیه به نظر می‌رسد؛ افزایش ظرفیت هنرستانها به مرز 50 تا 70 درصد؛ خبری که جمعیتی حدود یک میلیون نفر از دانشآموز سال اول دبیرستان را در خطر تغییر اجباری مسیر تحصیلی قرار خواهد داد. طبق آیین‌نامه جدید وزارت آموزش و پرورش دانش‌آموزانی که در مقطع اول دبیرستان اگر فقط در یکی از دروس امتحانی موفق به قبولی نشوند، باید در شاخه‌های فنی‌و حرفه‌ای یا کار و دانش تحصیل کنند. آیا این مسئله یک طرح صرفا آموزشی است؟!
روزنامه آرمان،10/2/92
محمد ریحانی: بار دیگر با نزدیک شدن به 12 اردیبهشت ،روز معلم، خبرهای عجیبی از وزارت آموزش و پرورش به گوش می‌رسد. در روزهای قبل خبرهایی نظیر افزایش یک هزار و 850 میلیاردی بودجه وزارتخانه و موافقت با بازنشستگی‌های پیش از موعد حواشی بسیاری را رقم زد. اما اکنون آیین‌نامه جدید وزارتخانه از چیزی بیش ازحاشیه به نظر می‌رسد؛ افزایش ظرفیت هنرستانها به مرز 50 تا 70 درصد؛ خبری که جمعیتی حدود یک میلیون نفر از دانشآموز سال اول دبیرستان را در خطر تغییر اجباری مسیر تحصیلی قرار خواهد داد. طبق آیین‌نامه جدید وزارت آموزش و پرورش دانش‌آموزانی که در مقطع اول دبیرستان اگر فقط در یکی از دروس امتحانی موفق به قبولی نشوند، باید در شاخه‌های فنی‌و حرفه‌ای یا کار و دانش تحصیل کنند. آیا این مسئله یک طرح صرفا آموزشی است؟!
ماجرا از کجا شروع شد
در ابتدای سال تحصیلی 92-91 آیین‌نامه‌ای به سراسر مدارس دارای پایه اول دبیرستان ابلاغ شد که خبر از تصمیم جدیدی برای این پایه می‌داد. طی آیین‌نامه ابلاغ شده تمام دانش‌آموزانی که توانایی پاس کردن دروس امتحانی، در دو زمان امتحانی یعنی خرداد و شهریور ماه را نداشته باشند مجبور به ادامه تحصیل در شاخه‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش هستند. این آیین‌نامه در حالی به سمع و نظر مدیران دبیرستان‌ها رسیده که در همین سال تحصیلی تبصره تک ماده نیز از سیستم ثبت نمرات حذف شده و به سبب حذف این تبصره آموزشی دانشآموزان مجبورند تا همه دروس خود را با نمره قبولی پاس کنند. این دو ابلاغیه در شرایطی منتشر شده که چندی پیش وضعیت تجدیدی (مردودی) از پایه اول دبیرستان به کلی حذف شد و دانشآموزان ضعیف نمی‌توانند پایه اول دبیرستان را تکرار کنند. از طرفی هم اجازه انتخاب رشته‌های نظری را ندارند و باید دروس اول دبیرستان را در دی ماه و در حالی که در یکی از رشته‌های هنرستانها تحصیل می‌کنند امتحان دهند. البته درصورت قبول نشدن در دی ماه نیز مجددا امتحانات همین دروس برگزار می‌شود و این روند آن قدر تکرار می‌شود تا دانشآموز موفق به پاس کردن دروس سال اول دبیرستان شود.
هنرستان‌های کم ظرفیت
کوچ دانشآموزان در حالی در شرف وقوع است که هنرستان‌های کشور وضعیت مطلوبی برای پذیرش یک موج فراگیر را ندارند. از یک طرف فضاهای آموزشی فنی و حرفه‌ای و کار ودانش برای موج وسیع دانشآموزان جدید الورود توسعه نیافته است و از طرفی دیگر هنرستانها طی دو سال اخیر هیچ سرانه‌ای دریافت نکرده‌اند. در مورد اول یعنی توسعه فضاهای آموزشی، وزارت آموزش و پرورش به‌صورت مستقیم دخیل است. البته حاجی بابایی چندی پیش از توسعه 25درصدی هنرستانها در دوران وزارت خود صحبت به میان آورده بود.اما میزان ورودی هنرستانها با توجه به آیین‌نامه جدید چه میزان خواهد بود؟ طی آمار منتشر شده هر ساله 20درصد از جمعیت دانشآموزان سال اول دبیرستان مردود می‌شوند که با توجه به تحصیل 1میلیون نفر در مقطع اول دبیرستان، در سال تحصیلی بعد جمعیتی بالغ بر 200 هزار نفر وارد هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کار و دانش می‌شوند. سوال اینجاست که آیا هنرستان‌های کشور کشش چنین جمعیتی را خواهند داشت؟ آیا سرانه پرداخت نشده هنرستانها با توجه به این افزایش دانشآموز تغییر خواهند کرد؟ ابراهیم سحرخیز معاون آموزش متوسطه وزارت آموزش و پرورش در اسفندماه سال 91 گفته بود که 45درصد دانشآموزان کشور در هنرستانها تحصیل می‌کنند که این رقم تا پایان برنامه پنجم توسعه (سال 94) باید به 50درصد برسد. کارشناسان آموزشی اما اوضاع را طور دیگری می‌بینند و مدعی می‌شوند که حاجی بابایی قصد دارد تا با اجرای این آیین‌نامه تا پایان دولت دهم به رقم 50درصد برسد. سحرخیز در ادامه سخنرانی خود گفته بود: «البته نقطه آرمانی ما در این زمینه گرایش 70درصدی دانشآموزان به هنرستان‌هاست.» رقم اعلام شده 20درصد فراتر از ظرفیتی است که طی برنامه پنجم توسعه از سوی مجلس تعیین شده است.20درصدی که طبق آیین‌نامه جدید در دسترس خواهد بود اما به چه قیمت؟ بهبودی کارشناس مسائل آموزشی در این باره به آرمان می‌گوید: «آیین‌نامه مورد نظر اول سال تحصیلی جدید ابلاغ شده ولی در ایام نزدیک به امتحانات سر باز کرده. با این شرایطی که اعلام شده است عرصه بر دانشآموزان تنگ خواهد شد. بسیاری از دانشآموزان قوی‌هستند که در بعضی درسها نظیر عربی یا ادبیات فارسی ضعف دارند. این مشکل در سالهای قبل به واسطه تبصره تک ماده حل می‌شد و این دست دانشآموزان با قدرت در رشته‌های نظری به تحصیل می‌پرداختند اما هم اکنون یک دانشآموز خوب به واسطه قبول نشدن در درسی همچون عربی باید قید نمرات خوب ریاضی و فیزیک و شیمی‌خود را بزند و در هنرستان تحصیل کند. از طرفی می‌بینیم که اکثر دانش‌آموزانی که در چارچوب سابق مردودی قرار می‌گیرند نمرات زیر 14 در کارنامه دارند در نتیجه این دسته حتی مشمول پذیرش شاخه فنی و حرفه‌ای هم نمی‌شوند و به اجبار باید به شاخه کار و دانش کوچ کنند. در واقع وزارتخانه می‌خواهد با این عمل توجه بیشتری به شاخه کار و دانش شود زیرا تا پیش از این هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای جذابیتهای خاصی را داشته‌‌اند که توانسته‌اند هنرجو جذب کنند ولی کار و دانش مورد توجه والدین و دانشآموزان نبوده است. اگر به‌صورت مستقیم نگاه کنیم می‌بینیم که کل آمار مردودی اول دبیرستان یعنی200هزار نفر وارد کار و دانش می‌شوند و این آمار خوبی را برای وزارتخانه رقم خواهد زد. البته باید دقت داشت که فقط این 20درصد راهی کار و دانش نمی‌شوند زیرا همه دانشآموزان نمره 14 را در ریاضی و فیزیک کسب نمی‌کنند، در نتیجه مجوز ورود به هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای را نمی‌یابند؛ درنتیجه گزینه‌ای جز کار و دانش پیش رو ندارند.» با توجه به گفته‌های این کارشناس مسائل آموزشی، شاهد سختگیری آموزشی در سطح وسیعی خواهیم بود. دانشآموزان به‌رغم میل خود باید در رشته‌ای تحصیل کنند که هیچ علاقه و انگیزه‌ای نسبت به آن ندارند و این شرایط قطعا باعث افت تحصیلی خواهد شد. دلسرد شدن از ادامه تحصیل، مشکلات روحی روانی دانشآموزان، فشار بر خانواده‌ها و وارد کردن هزینه مضاعف بر آنها تنها بخشی از پیامدهای این آیین‌نامه وزارت آموزش و پرورش خواهد بود. همچنین تحصیل در برخی رشته‌های هنرستانها برای خانواده‌ها هزینه مضاعف خواهد داشت درصورتی که بعضی خانواده‌ها از اقشار کم درآمد و آسیب پذیر هستند.نکته دیگری که در ارتباط با محصلان مقطع کار و دانش وجود دارد ضعف آموزش تئوری است؛ به‌صورتی که به علت این ضعف هنرجویان کار و دانش به سختی از سد کنکور می‌گذرند به همین جهت میزان راه یافتگان به دانشگاه در این مقطع بسیار پایین است!
رجوع به مرجع قانونی
در ابتدای مشاهده آمار و ارقام حاصله از آیین‌نامه مذکور، چنین برداشت می‌شود که فراتر رفتن از میزان تعیین شده در برنامه پنجم توسعه خلاف قانون است. اما قاسم جعفری، عضو کمیسیون آموزش مجلس در جواب به این سوال که آیا رساندن میزان دانشآموزان محصل در هنرستانها به 70درصد کل دانشآموزان کشور و همچنین عبور از‌درصد اعلام شده در برنامه پنجم توسعه خلاف قانون است چنین پاسخ داد: «خیر. در برنامه پنجم توسعه و مطابق قانون عدد 50درصد به‌عنوان حداقلی در نظر گرفته شده و چه بسا فراتر رفتن از این رقم به نفع کشور باشد زیرا امروزه شاهد این امر هستیم که عده‌ای از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی فاقد مهارت لازم برای پیشبرد مشاغل هستند درصورتی که اگر محصلین در هنرستانها به‌ویژه مقطع کار و دانش تحصیل کنند مهارت یدی مضاعفی را کسب خواهند کرد.» همچنین نماینده بجنورد با نقل قول از معاونت آموزشی وزارت آموزش و پرورش اضافه کرد: «بنده در مورد این آیین‌نامه از ایشان سوالاتی را پرسیدم. ایشان گفتند که حذف مردودی فرصتی برای دانشآموزان محسوب می‌شود به‌صورتی که به جای تکرار پایه اول دبیرستان می‌توانند روند تحصیلی خود را ادامه دهند و در کنار این روند دروس اول دبیرستان خود را به مرور پاس کنند و این فرصتی است که وزارتخانه ایجاد کرده. در ضمن ابلاغ چنین آیین‌نامه‌هایی در چارچوب اختیارات شورای عالی آموزش و پرورش می‌باشد.» هرچند معاون آموزشی وزیر آیین‌نامه مذکور را به‌عنوان یک فرصت قلمداد کرده ولی برای قاسم جعفری این عضو کمیسیون آموزش مجلس شرح نداده که حذف تبصره (تک ماده) باعث تحت فشار قرار دادن دانشآموزان علاقه‌مند به رشته‌های نظری می‌شود. گویی که معاونت آموزشی در توضیحات فوق به‌صورت یک طرفه صورت مسئله را پاک کرده و اندک فواید این طرح را بازگو کرده است.
معلم سیاست کیست؟
اما تعداد زیادی از کارشناسان آموزشی آیین‌نامه مربوط به مقطع اول دبیرستان را طرحی غیرکارشناسانه می‌دانند. به گفته منابع آگاه از وزارت آموزش و پرورش حاجی بابایی برنامه‌هایی برای خرداد ماه دارد، در همین راستا خبرگزاری فارس 13فروردین ماه به نقل از سایت ندای انقلاب نوشت: «روز به روز که به 24 خرداد ماه روز برگزاری انتخابات ریاست جمهوری یازدهم نزدیک می‌شویم فضای کشور شکل انتخاباتی به خود می‌گیرد و افراد بیشتری از آمادگی خود برای کاندیداتوری در انتخابات خبر می‌دهند که در این بین فعالیت‌های حاجی بابایی وزیر آموزش و پرورش نیز رنگ و بوی انتخاباتی به خود گرفته به گونه‌ای که در ایام نوروز با ولایتی و حداد عادل از اعضای ائتلاف 1+2 دیدار و گفت و گو داشته است.» همچنین منابع معتبر خبر می‌دهند که حاجی بابایی در 12 اردیبهشت و همزمان با روز معلم قصد دارد کاندیداتوری خود را با شعار «معلم سیاست آمد» به‌صورت علنی اعلام کند.گفتنی است که در طیف آیین‌نامه مذکور، طرح‌هایی از قبیل بازنشستگی پیش از موعد فرهنگیان و افزایش بودجه وزارتخانه در سال 92 نیز مطرح شده و باید پرسید که به راستی چه کسانی از افزایش چنین آمارهایی سود می‌برند؟
خدا خیرشون نده چقد دانش اموز سال اول دردسر داره واسه انتخاب رشته واقعا این کشور همه چیش خرابه نمیدونم اموزش پرورش دقیقا چه غلطی میکنه جز اینکه به دانش اموزا حرص بده