در آرزوی تعامل دوسویه در کلاس
گاه «فرهیختگان» به روش‌های آموزشی در مدارس کشور
خلاقیت‌پروری در آموزش و پرورش هنوز جایگاه خود را نیافته‌است
گزارش از الهام کاظمی، روزنامه فرهیختگان، 18 آبان ماه 95
امروز در آموزش و پرورش ما «پرورش و خلاقیت» هنوز جایگاه مناسبی نیافته‌است و آموزش هم در بسیاری از موارد مسابقه‌ای است برای رسیدن به صندلی‌های دانشگاه. به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران آموزشی کشور، حافظه‌محوری در بسیاری از مباحث آموزشی کشور جا خوش کرده و جا را برای خلاقیت تا حدود زیادی تنگ کرده‌است. پرورش خلاقیت که امروز در راس برنامه‌های آموزشی بسیاری از کشورهاست نیازمند روش‌های نوین آموزشی است. روش‌هایی که همه‌گیری آن به صرف زمان و هزینه محتاج است. اینها را هم مسئولان وزارت آموزش و پرورش می‌‌دانند، هم معلمان و هم والدین دانش‌آموزان. با این حال روند تغییر بسیار کند است. آموزش و پرورش هم که در چند سال اخیر بیشتر توانسته‌است به تغییر کتاب‌های درسی آن هم در چند مقطع بپردازد و در خیلی دیگر از زمینه‌ها کارهای فراوانی باقی‌مانده است. اگرچه فخرالدین احمدی‌دانش‌آشتیانی وزیر جدید آموزش و پرورش در برنامه‌های خود بر موضوع روش‌های نوین آموزش و پرورش تاکید کرده است، به اعتقاد بسیاری این برنامه‌ها بسیار بلندپروازانه است و به سرانجام رسیدن آن بسیار بعید به نظر می‌رسد. آماری نداریم
با این حال مهدی نویدادهم، دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش در گفت‌وگو با «فرهیختگان» اوضاع آموزش و پرورش و روش‌های تدریس را آنچنان بد هم نمی‌بیند. «من قبول ندارم که تمام روش‌های آموزشی سنتی و ناکارآمد است، برعکس در بیشتر موارد معلمان از روش‌های کارآمد و فعال استفاده می‌کنند.» با این حال او آماری از اینکه چه میزان آموزش و پرورش از روش‌های نوین استفاده می‌کند، ندارد.
3 تدبیر آموزش و پرورش
نویدادهم با اشاره به اینکه آموزش و پرورش سازمان بزرگی با بیش از 900هزار نیروی انسانی مشغول به کار است، می‌گوید: «توانمندسازی و به‌روز کردن دانش و مهارت این تعداد از کارکنان اگرچه ضروری است اما پرهزینه و زمانبر است.» البته به گفته او، این وزارتخانه برای این ضرورت مهم تدابیری را اندیشیده است و این‌چنین نیست که بی‌برنامه باشد.
نویدادهم تاسیس دانشگاه فرهنگیان با دو هدف توانمندسازی و مهارت‌آموزی به نیروهای ورودی آموزش و پرورش و توانمندسازی نیروهای موجود را یکی از این تدابیر می‌داند. البته به گفته معلمان، دانشگاه فرهنگیان هم در آموزش معلمان آنچنان موفق عمل نمی‌کند و آنها هم برای سپری کردن دروس این دانشگاه شب‌امتحانی هستند. از طرفی برگزاری آموزش‌های ضمن‌خدمت و دوره‌های مختلف آموزشی برای معلمان فعلی هم کیفیت لازم را ندارد و تنها به راهی برای افزایش امتیاز معلمان تبدیل شده است. نویدادهم همچنین به برخی فعالیت‌های جانبی همچون برگزاری جشنواره روش تدریس برتر که معلمان روش‌های خود را عرضه می‌کنند و به بهترین آنها جایزه‌ای اهدا می‌‌شود، اشاره کرد.
بازنگری در برنامه‌ها و کتاب‌های درسی متناسب با روش‌های نوین تدبیر سومی است که ادهم به آن اشاره می‌کند. به گفته او در کتاب‌های تازه‌تالیف بنا بر پژوهش و تفکر دانش‌آموزی گذاشته شده است.
ارزیابی ملی وجود ندارد
نوید ادهم در پاسخ به این سوال که این سه تدبیر تا چه حد در افزایش خلاقیت دانش‌آموزان موثر بوده است، می‌گوید که مشاهدات ما و نمونه‌های موردی نشان از موفقیت این روش‌ها دارد اما با این حال گزارش ملی در این‌باره وجود ندارد.
تغییر زیرساختهای آموزشی
محمدرضا نیک‌نژاد معلم و عضو شورای صنفی معلمان با بیان اینکه نمی‌توان گفت همه معلمان از روش‌های سنتی استفاده می‌کنند، در گفت‌وگو با «فرهیختگان» می‌گوید: «معلمان سعی می‌کنند از روش‌های تلفیقی استفاده کنند.» او که در سال تحصیلی جدید از تدریس در مقطع متوسطه دوم انصراف داده و به مقطع متوسطه اول رفته است، می‌گوید که کتاب‌های مقطع متوسطه اول تغییرات خوبی داشته است، به‌طوری که بر مفهوم‌سازی تاکید دارد و دیگر مبتنی بر حل سوال یا مساله و حفظیات نیست. با این حال به گفته او، کتاب‌ها در مقطع متوسطه دوم همچنان بر حفظیات تاکید می‌کنند.
به گفته او این تغییر کوچک دردی را از آموزش و پرورش دوا نمی‌کند، چراکه زیرساختهای آموزشی ما از ابتدا کج نهاده شده و برای حل مشکلات آموزشی باید از زیرساخت‌ها شروع کنیم. درحال حاضر گام موثر در روش‌های نوین آموزشی تنها در تدوین کتاب‌های درسی آن هم در چند مقطع نمود پیدا کرده است.
به‌هر حال باید گفت ممکن است که امکان انقلاب در زیرساختهای آموزشی کشور نباشد اما می‌توان آنها را بهسازی کرد؛ می‌توان از تجربه کشورهای پیشگام در این عرصه استفاده کرد. باید منتظر ماند و دید برنامه‌های وزیر جدید آموزش وپرورش در زمینه نوسازی آموزش کشور چه رهاوردی خواهد داشت. http://www.farheekhtegan.ir/newspaper/page/2085/10/95834/0
