اعتراض دانش‌آموزی؛ رشد مدنی یا تحرک هیجانی؟
دشوار بودن سوالات امتحانی دانشآموزان را جلوی ادارات آموزش‌و‌پرورش کشاند.
گفتگوی آساره کیانی با محمدرضا نیک نژاد، صفحه جامعه روزنامه همدلی ، ۹ خرداد ۹۵
در روزهای گذشته در تهران و چند شهر دیگر مثل مشهد،اصفهان،گرگان و ایلام،صدها دانش‌آموز سال سوم دبیرستان در اعتراض به دشوار بودن سوالات امتحانات نهایی تجمعاتی را برگزار کردند. به گفته آن‌ها سوالات درس‌هایی چون شیمی و ریاضی خارج از کتب درسی بوده است؛ موضوعی که البته مسئولان وزارت آموزش و پرورش آن را قبول ندارند و می‌گویند سوالات امتحانات نهایی تغییری نکرده و سخت‌تر نشده است.
عبدالرسول عمادی،رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش، گفته است: « از نظر ما،امتحانات سخت نیست و از محتوای کتابی است که دانشآموزان در طول سال، آن را خواندند.»
او دلیل دیگر اعتراضات اخیر را این دانسته که امکان اطلاع‌رسانی و هماهنگ کردن برای اعتراض در فضای مجازی به راحتی فراهم شده است.
اما چه اتفاقی رخ می‌دهد که شاید برای اولین‌بار در چند دهه اخیر،دانشآموزان دست به یک فعالیت گروهی و اجتماعی می‌زنند تا از آن طریق، خواسته‌های خود را به گوش مسئولان آموزش و پرورش برسانند؟ در راه رسیدن به این پرسش به ایراداتی که در نظام آموزشی وجود دارد می‌رسیم؛ این‌که چه ایرادات ساختاری سبب شده‌اند تا زمانی تعداد زیادی از دانشآموزان با نمره بالا امتحانات خود را بگذرانند و زمانی میانگین نمره مدرسه پایین بیاید و تعداد زیادی از دانشآموزان مجبور شوند در کلاس‌های تقویتی ثبت‌نام کنند.هزینه این کلاس‌ها کجا صرف می‌شود؟
و این‌که آیا چنین تجمع‌هایی ثمربخش بودند و دانشآموزان توانستند امتحانات بعدی خودرا معقول‌تر بگذرانند؟ پاسخ به این سوال‌ها را می‌توان در گفت‌وگو با یک کارشناس مسائل آموزشی، دانش‌آموزانی که در این تجمع‌ها شرکت کرده‌اند و با اتکا به سخنان تنی چند از مسئولان آموزش و پرورش یافت.
اول سال نمره بالا می‌دهند و آخر سال؛ نمره پایین
محمدرضا نیک‌نژاد، کارشناس مسائل آموزشی،به همدلی،می‌گوید: همه ما در این ساختار اموزشی درس خوانده‌ایم؛ از قدیم همیشه سوالاتی سختی در میان سوال‌های امتحانی قرار می‌گرفت اما هیچ‌گاه اعتراض ما دانشآموزان را در پی نداشت؛ معلم‌هایمان هم سختگیرتر از الان بودند و در نمره دادن به دانشآموزان سختگیری‌های خاص خود را داشتند.
این آموزگار،با مقایسه فضای مدارس در گذشته و حال، تجمع‌های اعتراضی دانشآموزان را بی‌تاثیر از فضای رسانه‌های کشور نمی‌داند و می‌گوید: در حال حاضر،دانشآموزان هم مانند معلمان،پزشک‌ها و سایر اقشار، گروه‌های تلگرامی دارند و از این طریق، خیلی راحت می‌توانند دور هم جمع شوند.
او به یکی از گروه‌های ۱۰ هزار عضوی دانشآموزان در سراسر کشور، اشاره می‌کند و می‌گوید: به نظر می‌رسد مسئله اساسی که سبب جمع‌شدن دانشآموزان از طریق فضای مجازی شده، بحث کنکور باشد؛ پیش از این اگر کسی معدلش پایین می‌شد در کنکور تاثیری نداشت اما حالا به دلیل وجود ضریب حدود ۳۰ درصدی معدل در کنکور،این مسئله از حساسیت بالایی برخوردار شده است و همه این‌ها در حالی است که بسیاری اطلاع ندارند تفاوت چند نمره در یک درس نمی‌تواند تاثیر آن‌چنانی در کنکور داشته باشد.
با توجه به این‌که بحث اعتراض برای کسب نمره بالاتر معطوف به دانشآموزان قوی‌تر است؛ ضمن این‌که فرهنگ نمره‌محوری هم در میان دانشآموزان از رشد بالایی برخوردار بوده؛ نیک‌نژاد در این‌باره توضیح می‌دهد: عدم توجه والدین و اولیای مدارس به توانایی و علایق دانشآموزان و داشتن انتظارات ورای توانایی آن‌ها به این مسئله دامن زده است.
او در توضیح ایرادات ساختار آموزشی کشور در این زمینه می‌گوید: گاهی اوقات، آموزش و پرورش از اولیای مدارس گلایه می‌کند که چرا رِنج نمرات دانشآموزان پایین است و مدیران مدارس برای بالا بردن میانگین معدل دانشآموزان از معلمان می‌خواهند به دانشآموزان نمره بدهند؛ به این دلیل که والدین دانشآموزان حاضر نیستند فرزند خود را در مدارسی با میانگین معدل پایین،ثبت نام کنند.
نیک نژاد به مشکل اساسی‌تری در این زمینه اشاره می‌کند که متوجه ساختار آموزش و پرورش است و می‌گوید: اگر نهاد آموزشی بتواند استقلال مالی‌اش را حفظ کند و چشمش به جیب والدین نباشد،خیلی بهتر و آسان‌تر می‌تواند سیاست‌های آموزشی خود را پیش ببرد؛ زمانی که مدارس با کمبود منابع مالی برای رفع مایحتاج روزانه مدارس به مشکل برمی خورند،این موقع است که سوال‌ها سخت‌تر طرح می‌شوند؛ تعداد دانش‌اموزانی که موفق به کسب نمره نمی‌شوند، بیشتر شده و مدرسه کلاس‌های تقویتی برای آن‌ها برگزار کرده و از آن طریق از والدین هزینه این کلاس‌ها را اخذ می‌کند؛ و این‌گونه می‌شود که هزینه آب و برق و تلفن مدارس و سایر هزینه‌ها تا حدی تامین می‌شود.
با این تقسیم بندی ، نمرات بالا و پائین دانشآموزان مربوط به دو دوره می‌شود؛ دوره نخست، اوایل سال است که مدارس باید نیازهای مالی مدرسه را از طریق والدین تامین کنند و دوره نمرات پایین؛ اخر سال و زمانی که ملاک ارزشیابی‌ها تغییر می‌کند به این دلیل که قرار است بیلانی از عملکرد خود را به آموزش و پرورش ارائه دهد و از سوی دیگر در سال جدید والدین بیشتری را ترغیب به ثبت‌نام کنند.
با این تقسیم بندی ، نمرات بالا و پائین دانشآموزان مربوط به دو دوره می‌شود؛ دوره نخست، اوایل سال است که مدارس باید نیازهای مالی مدرسه را از طریق والدین تامین کنند و دوره نمرات پایین؛ اخر سال و زمانی که ملاک ارزشیابی‌ها تغییر می‌کند به این دلیل که قرار است بیلانی از عملکرد خود را به آموزش و پرورش ارائه دهد و از سوی دیگر در سال جدید والدین بیشتری را ترغیب به ثبت‌نام کنند.
