گروه هشت و بازخوانی صمد!

                محمدرضا نیک نژاد، ص آخر روزنامه شهروند، 22 اسفندماه 94

  دوست همدلی به گروه تلگرامی"کارگاه نویسندگی1" افزودم. اعضای گروه آموزگارانی هستند که می خواهند بهتر و بیشتر بنویسند. گفتم شاید باز هم گروهی باشد وقت کش و بی مایه! اما نه! استادی دارد و شاگردانی و هدفی و انگیزه ای! کنجکاو شدم و همراه. استادش فیلسوف مسلک و سخت گیر است و آمده از چوب هم نویسنده بسازد! او افزون بر آموزشِ فوت و فن های نوشتن، پژوهش را نیز پی می گیرد. گروه هایی برای پژوهش پدید آمد و شدم عضو گروه 8. موضوع پژوهش برای انتخاب مطرح شد. گروهی براهینی را برگزید و دیگری خلیل ملکی و آن یکی مصدق و ... برگزیده ما هم شد "صمد بهرنگی". برای من که در نوجوانی بسیاری از داستان های صمد را خوانده بودم، بازخوانی او کاری بود برانگیزاننده. رفتم و خواندم و دستاوردش شد نوشته ای کوتاه که با تلاش دوستان گروه 8 افزون تر هم شد. ".... صمدِ آموزگار، به آموزش در نابرخوردار ترین بخش های ایران می پردازد و با دیدن شکاف فراوان آموزشی و اقتصادی، نفت بر آتش آرمان خواهی اش پاشیده می شود. در این دوران است که افزون بر نوشتن داستان های انقلابی و چپ گرایانه، برای کاهش شکاف طبقاتی- دستکم در آموزش- رو به نقد ساختار آموزشی می گذارد و با نوشتارها و یکی دو کتاب، به نوآوری های آموزشی دست می یازد. یکی از دستاوردهای اندیشه در این جستار و در این دوران، می شود" کندو کاوی در مسائل تربیتی ایران". بهرنگی در این کتاب شرایط حاکم بر آموزش کشور را با بی باکی و زبانی گزنده بازگو می کند و بیش و پیش از هر چیز، آموزگاران این ساختار را می نوازد و ... اما در بخش دیگری از کتاب به دشواری های یادگیری دانش آموزان مناطق دو زبانه می پردازند و حتی طرح یک کتابِ فارسی اول دبستان را برای استان های ترک زبان ارائه می دهد. صمد، آموزگار پیشرویی است که از زمان خویش جلوتر است. او در کتاب "کند و کاو" دستاوردهای آموزشی و چندین سده ای غرب را به ریشخند می گیرد و آنها را برای جامعه ایران و شکاف فراخ طبقاتی آن بیهوده می پندارد. گرچه ژرفا نداشتن دیدگاه های آموزشی او هویدا و برآمده از برخوردی حسی با فقر شدید اقتصادی و طبقاتی آن دوران است اما بی گمان از سطح بسیاری از آموزگارانِ هم دوره اش و حتی آینده اش، بالاتر و ارزشمندتر می باشد. دردآورتر آن که بازخوانی دلنگرانی های آموزشی بهرنگی، نشان می دهد که با گذشت نزدیک به50 سال انگار نویسنده دارد درباره دشواری های امروز ساختار آموزشی سخن می گوید و.... پایه ای ترین ویژگی داستان های صمد اما، پرداختن به شکاف موجود در میان فرودستان و فرادستان بود. او گونه ای از قهرمان پروری بدون خود پرستی را در نسل سرخورده از نداشتن ها و نتوانستن ها را گسترش داد. گرچه عمرش کفاف نداد که داستان هایش به پختگی درخور برسند اما مرگش بهانه ای شد برای جریان روشنفکری برای رویارویی با حکومت شاه. تمرکز آگاهانه نامدارانی همچون آل احمد، تخته پرشی بود برای پرآوزه تر شدن صمد و پرخواننده تر شدنش. به هر روی داستان های صمد پس از مرگش آغازگاه حرکتِ نسلی بود که آرمان های انقلابی داشتند. صمد انقلابی، منتقدی چپ بود که بر طبل شکاف طبقاتی می کوبید و در پی آگاه سازی فرودستان دوران بود آن هم با تمرکز بر پیشه آموزگاریش و با ابزارِ آموزش و .... ".

پژوهش پایان می یابد و من می مانم و همکاران گروه 8، دستاوردهای بازخوانی صمد و دانسته هایی تازه یا بروز شده از او، آموزگارانی که می خواهند فراتر از نقش سنتی خویش بنویسند و بیندیشند، تلگرامی که می تواند سودمند هم باشد، استادی گزیده گوی و منظم، و چندین پرسش درباره صمد و از آن میان "بهرنگی برای نسل کنونی چه چیزی در چنته دارد و چه گره ای را از آنها می گشاید؟ و آیا اصلن می گشاید؟"    

http://shahrvand-newspaper.ir/news:nomobile/main/59600/-%da%af%d8%b1%d9%88%d9%87-%d9%87%d8%b4%d8%aa-%d9%88-%d8%a8%d8%a7%d8%b2%d8%ae%d9%88%d8%a7%d9%86%db%8c-%d8%b5%d9%85%d8%af!-