رشته علوم انسانی، دبیرستان های فرهنگ و پرسش های فراوان!
محمدرضا نیک نژاد، روزنامه جهان صنعت، 18 ؛ذرماه 94
(این یاداشت با نام دلیل جداسازی علوم انسانی از مدارس دولتی به چاپ رسید)
زمان چندانی از چالش ها سیاسی بر سر رشته های علوم انسانی در دانشگاه ها نمی گذرد. هنوز هم گاه گداری چهره ای سیاسی یا جناحی، پای خبرهای وابسته به آن را به رسانه ها می گشاید و زمینه تنش های تازه ای را فراهم می کند. اما این بار بازگشت تنش ها بر سر این رشته، نه کارِ چهره سیاسی شناخته شده که از سوی یک مسئول آموزشی انجام گرفت و سپهر رسانه ای را به سرعت آشفته ساخت. خبر چنین است: "مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران گفت: سال آینده ثبت نام در رشته ادبیات و علوم انسانی را در مدارس دولتی عادی نخواهیم داشت. اسفندیار چهاربند گفت دانش‌آموزان متقاضی رشته علوم انسانی باید در دبیرستان‌های فرهنگ ثبت نام کنند. تلاش می‌کنیم دبیرستان‌های فرهنگ را توسعه دهیم. او گفت: در حال حاضر حدود ۱۲ مدرسه فرهنگ در سطح شهر تهران داریم که با توجه به اینکه باید هر منطقه آموزشی دارای یک دبیرستان فرهنگ باشد، حداقل ۲۴ مدرسه دیگر تا سال آینده راه‌اندازی کنیم."( رسانه ها 15 آذر 94)
موضوع رشته های علوم انسانی، حذف آنها و یا دگرگونی درونمایه های آموزشی این رشته ها در دانشگاه ها و ... در چند سال گذشته همواره ریشه و رویکردی سیاسی داشته است. اما این بار نمی توان به کل آن را سیاسی دانست. گرچه ممکن است پیامدهای سیاسی و شاید جناحی در پی داشته باشد.
در ادامه همین خبرِ حذف رشته های علوم انسانی می خوانیم " چهاربند گفت: اگر برنامه‌ریزی‌های دقیق و هوشمندانه نداشته باشیم و نتوانیم این مرحله را به درستی اجرا کنیم در آینده دستخوش تبعات ناگواری می‌شویم و ممکن است دستاوردهای سال‌های گذشته نیز مورد تهدید قرار بگیرند. مهمترین این دستاوردها هدایت ۳۵ درصد دانش‌آموزان به سمت شاخه‌های فنی و حرفه‌ای است."
در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش تاکید شده است که روند سیاست گذاری های آموزشی باید به گونه ای باشد که دانش آموزان به سوی رشته های کار و دانش و فنی و حرفه ای سوق داده شوند. اما با توجه به این که در فرهنگ آموزشی کشور رشته های فنی و حرفه ای و کار و دانش چندان مورد پذیرش خانواده ها و دانش آموزان نیست و خانواده ها این رشته ها را برابر با درس نخوانی و بی آیندگی می دانند چندین سال است که شمار حرفه آموزان و هنرجویان به میزان پیش بینی شده نمی رسد! از این رو مدیریت آموزشی در دولت های گوناگون تلاش می کند تا با روش هایی گاه نامتعارف و غیر آموزشی شمار دانش آموزان هنرستانی را به 35 درصد کل دانش آموزان دوره متوسطه دوم برساند. برای نمونه در دوره حاجی بابایی نیز بخشنامه ای غیرکارشناسی و به گونه ای شتاب زده، دانش آموزان سال اول دبیرستان را - حتی با یک تجدیدی- به هنرستان های کار و دانش می فرستاد! گرچه ممکن بود این کار آمار هنرجویانِ هنرستان ها را افزایش دهد اما به شدت غیر آموزشی، غیر اخلاقی و محدود کننده آزادی دانش آموزان و خانواده ها بود. اکنون نیز می بینیم در دولتی که نام خود را تدبیر و امید گذاشته است چگونه با یک تصمیم شتاب زده، ریشه ی اثرگذارترین رشته آموزشی را که سرچشمه اندیشه و فلسفه و جامعه شناسی و ... است به آسانی سست می شود و برای افزایش بیلان کار به بالا دستی ها بخش بزرگی از جامعه آموزشی را از آموختن رشته مورد توجه شان محروم می کند. گمانی نیست که کاربدستان آموزشی می خواهند با بستن راه رشته علوم انسانی راه را برای افزایش شمار حرفه آموزان و هنر جویان باز کنند!
اما بی گمان این برنامه دارای مشکلات فراوانی است. نخست آن که چهاربند گفته است برای اجرای این طرح شمار دبیرستان های فرهنگ در تهران برای دانش آموزان علوم انسانی با افزودن 24 مدرسه از 12 به 36 افزایش می یابد. آیا ممکن است در شهری با این پیچیدگی های جغرافیایی و شهرسازی و جمعیتی، تنها 36 دبیرستان پذیرنده دانش آموزان علاقه مند به رشته علوم انسانی و ادبیات در سراسر شهر باشد!؟ این دبیرستان ها باید در کجای یک منطقه باشد تا در دسترس همه دانش آموزان قرار گیرد؟ از این دبیرستان ها چه تعداد دخترانه هستند و چند تعداد پسرانه!؟ آیا در هر منطقه برای اجرای این طرح آموزشی مهم، نیاز سنجی های درخور انجام گرفته است!؟ آیا دبیرستان های فرهنگ تازه – به جز نام – پیوندهای آموزشی و زیربنایی با دبیرستان های فرهنگ نام آشنا دارند!؟ آیا روش های آموزش و آموزه های اندیشگی – مذهبی در دبیرستان های فرهنگ کنونی، در دبیرستان های تازه نیز پیگیری و اجرا می شود؟ دبیرستان های دولتی کنونی چه مشکلی دارند یا داشتند که نمی توانند رشته علوم انسانی داشته باشند!؟ اگر قرار است دبیرستان های علوم انسانی تخصصی شوند، آیا مدرسه های رشته های ریاضی فیزیک و علوم تجربی هم تخصصی می شوند!؟ بنابر شنیده ها قرار است شرط معدل برای دانش آموزان ورودی تعیین کنند، آیا این شرط معدل برای دیگر رشته ها هم هست؟ اگر هست پس چه نیازیست به جدا سازی رشته ها؟ و آیا ...
این پرسش ها و پرسش های فراوان دیگر در پیوند با طرح تازه ی آموزش و پرورش همچنان بی پاسخ مانده اند. امید است کاربدستان آموزشی کشور در روزهای آینده به این پرسش ها پاسخ های درخور دهند. البته اگر پاسخی داشته باشند!
http://www.jahanesanat.ir/37650-دلیل-جداسازی-علوم-انسانی-از-مدارس-دولتی-چیست.html
