شریعتی، داستانی ناتمام!

                 محمدرضا نیک نژاد، ص آخر روزنامه هروند، 30 خرداد 94

کودک 7 – 8 ساله ته تغاری و چهار برادر 13 تا 19 ساله، مادری سختگیر و پدری آرام و کارگر پیشه، که نماز و روزه و کارِ کم مزدش و کتاب های شعراش مهمترین دغدغه اش بود و خانه ای نقلی با یک اتاق که از میانه با دری چوبی به دو نیم شده بود. سال 59 – 60 بود و اوج درگیری های سیاسیِ گروه ها و حزب های رنگارنگ و هر یک از سه برادرِ بزرگتر طرفدار یکی از آنها. هنگام ناهار یا شام، گفتگو از ایسم های گوناگون بود. کودک یا چیزی از آن نمی دانست و اگر هم می دانست کج و معوج. بر سر سفره، گاهی گفتگو از بازگوییِ رویدادی سیاسی در شهر و یا پایتخت آغاز می شد. آرام آرام صدای دو، یا سه سوی درگیری بلند و به پرخاش زبانی کشیده می شد. دیری نمی پایید که دستِ یکی بلند می شد و زیر گوش دیگری می نشست. کاسه – کوزه، هر یک به سویی پرتاب می شد و گردن یکی در دستان دیگری و پای آن یکی در دستان این یکی و ..... پدر بر سر می کوفت و مادر نفرین کنان، عمو حیدرِ همسایه را به یاری فرا می خواند.... شیشه در به زمین ریخته، ظرف های شکسته، گوشت – نخودهای به سقف چسبیده، مادر از حال رفته، کودک به کنجی خزیده و .... پیامد این گفتمان سیاسی!

خب! کودک در این آشفته بازار می بالد و بی گمان باید یکی از گرایش های مطرح را بپذیرد. برادر بزرگتر، شریعتی می خواند و جمله به جمله آن را از بر می کرد و مانند نقال ها با حرارت آنها را باز گو می کرد. این گونه بود که کودک، کتاب خواندن را از "یک جلوش تا بی نهایت صفرها"، " پدر مادر ما متهمیم"، "حسن و محبوبه"، "نماز تسلیم انسان عصیانگر"، "از کجا آغاز کنیم"، "نیاش" آغاز، و تا "امت و امامت"، "تاریخ ادیان"،" گفتگوهای تنهایی" و " کویر" و کویر و کویر .... ادامه داد. این گونه بود که شریعتی برایش نان و آب و هوا شد. شریعتی اتمسفری گیرا و آغازگاهی پیشبرنده و انگیزه بخش بود. کودک که با شریعتی دوره راهنمایی و دبیرستان را گذراند و به دانشگاه رسید، تشنه ای را می مانست که در دریای پهناور و بی ساحلِ اندیشه های شریعتی با خوردن یک جرعه آب دریا، تشنه و تشنه تر می شد. یکی از  پیامدهای ایدئولوژی، دگماتیسم است. اما گفتمان شریعتی با این که ایدئولوژیک است اما دگم کننده نیست. اندیشه های شریعتی مانند جمله های دراز و پر شور و پر ز استعاره و شعر گونه اش، آدم را به دنبال خویش می کشاند و پرسش می آفریند و تشنه ات می کند و اندیشه ات را سنباده می زند و تیز می کند و برای رویارویی با اندیشه های دیگر حساس و سنجشگر می نماید. شریعتی روشنفکر زمانه اش بود و در هوای زمانه اش نفس کشید و با فرهنگ زمانه اش به گفتگو نشست و از آن تاثیر گرفت و بر آن تاثیر گذاشت. بی گمان شریعتی را نمی توان به خاطر در جا زدن یک جامعه در گفتمان ده ها ساله اش مقصر دانست، گرچه برای توجیه کم کاری هایش می توان به دیوار کوتاه شریعی گیر داد و همه ناتوانی های خویش را، پیامد اندیشه ای دانست که یکی از بزرگ ترین جنبش های نوگرایانه زمانه خویش بود. هنوز هم یک قفسه کامل از کتابخانه کودکِ پا به سن گذاشته، کتاب های شریعتی است و  با این که در میان سالگی از برخی از اندیشه های شریعتی گذشته است اما باز هم شریعتی بخشی از وجود و بخشی از اندیشه و بخشی از روح اوست. شریعتی "دوست داشتنی" است، که از "عشق" برتر است. شریعتی آغاز اندیشه است نه پایانش، شریعتی چه باید کردیست برای همیشه ی انسان ایرانیِ پا در سنت و سر در مدرنیته، شریعتی ....               

http://shahrvand-newspaper.ir/Default.aspx?NPN_Id=266

              

   

 

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد