بودجه آموزشی کشور و چند نکته!
محمدرضا نیک نژاد،روزنامه شهروند،22دی ماه 93
لایحه بودجه سال آینده برای بررسی به مجلس سپرده شد. گویا بودجه آموزش و پرورش نزدیک به 23 درصد افزایش یافته است. اما باید دید که آیا این افزایش بودجه پاسخ درخوری برای نیازهای گسترده ترین نهاد دولتی است یا خیر؟
سال گذشته بودجه آموزش و پرورش نزدیک به 21 هزار میلیارد تومان بود. در
میانه تابستان بود که وزیر و چند معاون وی خبر از 
کسری بودجه 5 هزار میلیارد تومانی
این وزارتخانه دادند. افزون بر این،بارها و
بارها تاکید شد که 5/98 درصد از بودجه سامانه آموزشی صرف دستمزد فرهنگیان می شود. با
این برآورد می توان ادعا کرد که کار به دستان آموزشی در گرداندن فراگیر ترین نهاد دولتی
کاری می کنند کارستان! زیرا بی آن که آب از آب تکان بخورد،وضع نابسامان اقتصادی این
وزارتخانه را با مهارت،دور می زنند و سال را به پایان می رسانند. اما می توان جور دیگری
نیز دید. به این ترتیب که کمبود فزاینده بودجه،آسیب های برگشت ناپذیری را به ریشه ای
ترین نهاد توسعه ای کشور وارد می کند. هنگامی که نزدیک به کل بودجه وزارتخانه صرف دستمزد
حقوق بگیران می شود و همچنان این گروه بزرگ از کارمندان دولت از حقوقشان ناراضی اند،می
توان نگران بود و البته پرسید که کیفیت بخشی آموزشی،سرانه دانش آموزی،سامان دادن به
بیش از 60 درصد مدرسه های فرسوده و یا ناایمن،بخاری های نفتی خطر آفرین و بد شگون،مدرسه
های بدون امکانات آموزشی و آزمایشگاهی و صدها کمبود آموزشی،پرورشی،رفاهی و ... چه سرنوشتی
پیدا خواهند کرد؟ اما چند نکته درباره بودجه 94 آموزش و پرورش.
نخست آن که بی گمان این افزایش بودجه نمی تواند سامانی به آشفته بازار اقتصادی این وزارتخانه به ویژه به دستمزدها بدهد. دهه هاست که فرهنگیان از کمبود حقوق خویش نسبت به نرخ تورم و در سنجش با دستمزد دیگر کارمندان دولت دل آزرده و معترض اند. این آزردگی زمینه ساز احساس فقر در میان گسترده ترین گروه کارمندان دولت شده است که بر انگیزه و کارایی آنها موثر بوده و بر کیفیت آموزشی کارگر است. از این رو دولت باید افزون بر افزایش حقوق سالانه،در اندیشه ریشه کنی این احساس فقر در میان فرهنگیان باشد. گرچه با توجه به کاهش بهای نفت در هفته های گذشته نمی توان افزایش چشم گیری را شاهد بود،اما دولت باید راهکاری را برگزیند تا در آن،فرهنگیان قانع شوند که دولت از سقف توانایی مالی خویش بهره گرفته و آموزش و پرورش کشور در اولویت بودجه ای قرار داشته است. البته آن چیزی که در بودجه سال آینده و در سنجش با افزیش بودجه نهادهای پر نفوذ دیگر دیده و شنیده می شود،چنین حسی را در پی ندارد. فرهنگیان به حق بر این باورند که افزایش بهای نفت هیچگاه بر زندگی آنها کارا نبوده است،اما کاهش بهای آن سر راست بر دستمزدهای آنها تاثیر گذار است! امیدوارم که مجلس با همکاری دولت در زمان بررسی بودجه این کاستی را جبران نماید.
نکته دوم آن که در ماه های گذشته "نخستین همایش توسعه و عدالت آموزشی" در دانشگاه شریف برگزار گردید و برگزار کنندگان پر نفوذ آن با رایزنی با دولت و مجلس و دیگر نهادهای حاکمیتی،توانستند ردیف تازه ای به بودجه سالانه آموزش و پرورش بیفزایند که مبلغ آن 2500 میلیارد تومان بوده است. اگر این افزایش را از 25هزار میلیارد بودجه 94 بکاهیم،در حقیقت تنها 1500 میلیارد تومان بر بودجه کل افزوده خواهد شد! این موضوع هنگامی اهمیت بیشتری می یابد که محل هزینه 2500 میلیارد مناطق نابرخوردار کشور مانند سیستان و بلوچستان و دیگر نقاط مرزی است. پس انتظار می رود که مجلس هم زمان با پایش درست بر هزینه کرد بودجه توسعه و عدالت آموزشی،در نظر داشته باشد که بودجه کل نسبت به سال گذشته چندان افزایش نداشته است و فرهنگیان انتظار دارند که نمایندگان در پی دادن حق سامانه آموزشی باشند.
نکته ای دیگر که نگرانی را بیش از پیش می افزاید این است که فرادستان آموزشی که نتوانسته اند بودجه درخوری برای سامانه آموزشی دریافت نمایند،در پی جبران کسری بودجه به روش های دیگری هستند. برای نمونه امسال نیز همچون سال های گذشته دست مدیران مدرسه ها در دریافت کمک های مردمی باز گذاشته شده و سفارش می شود که خانواده ها را در دادن کمک قانع نمایند! نمایندگان مجلس باید بدانند که فرادستان آموزشی به هر ریسمانی چنگ می زنند تا کسر بودجه کلان سامانه آموزشی را جبران کنند. نخست نباید گذاشت که بیشترین انرژی و توان فرادستان آموزشی صرف برنامه های اقتصادی شود و از سوی دیگر رو به برنامه هایی بیاورند که سامانه کم توان آموزشی را درگیر دشواری های تازه نماید. برنامه های سستی مانند تعدیل نیرو،سپردن شماری از مدرسه ها به بخش خصوصی،کاهش سهم بخش های آموزشی بودجه و صرف آن برای پرداخت حقوق و ... .
بی گمان افزایش بودجه ی در نظر گرفته شده برای آموزش و پرورش چندان سامانی به وضع مالی این نهاد نمی دهد. نگرانی آن جاست که این بودجه زمینه دل زدگی بیشتر فرهنگیان از فرادستان آموزشی را فراهم نماید و در کل به همراهی فرهنگیان با دولت تدبیر و امید آسیب رساند. امیدواریم مجلس کاستی های موجود در بودجه ی مهمترین نهاد توسعه ای کشور را جبران نماید تا راه برای آموزشی کارا و به روز را فراهم آورد.
