آموزش و هفته گرامیداشت محیط زیست
محمد رضا نیک نژاد،روزنامه ی آرمان،21 خرداد 92
هفته چسبیده به روز جهانی محیط زیست- پنجم ژوئن – یعنی 15 تا 21 خرداد در ایران،هفته محیط زیست نام گذاری شده است. گویا باید در این هفته بیش از هر زمان دیگری از محیط زیست گفت و شنید و راه های نگاهداشت و گرامیداشت آن را آموخت و آموزش داد. در یکی از شبکه های اجتماعی می چرخیدم که چشمم به یاداشتی درباره هفته محیط زیست افتاد. به "پرتال سازمان حفاظت محیط زیست" سر زدم،به جز یکی- دو خبر که در آنها به این هفته اشاره شده بود و شعار روز جهانی محیط زیست- به نشانه ی مبارزه با گرمایش زمین"صدایتان را بالا بیاورید نه سطح دریا ها را- چیز دیگری که نمایانگر هفته ای به این مهمی باشد،نیافتم! اما این هفته بهانه ایست که درباره یکی از راه ها و ابزارهای نگاهداشت زیست بوم بگوییم و بشنویم. خانم ابتکار در روز نخست دوره دوم مدیریت بر سازمان محیط زیست گفت " آموزش و فرهنگ سازی عمومی از مهم‌ترین برنامه‌های محیط زیست است و باورهای زیست محیطی همواره در مردم ایران وجود داشته فقط باید فرصتی فراهم شود تا این باورها بازخوانی و این فرهنگ به عمل ترجمه شود ... " (خبرگزاری ایلنا 20/6/92)
این بخش از سخنان خانم ابتکار بسیار امید برانگیز است و در صورت پیگیری،در سال های آینده گره گشای بسیاری از دشواری های زیست محیطی کشورمان خواهد بود.
آموزش و فرهنگ سازی در نگاهداشت زیست بوم و پاسداشت آن یکی از برجسته ترین بخش های آموزش و پرورش و به ویژه آموزش های شهروندی در جهان کنونی است. این کنش ها در درونمایه های درسی به گونه ای ریشه ای و کارآمد وارد شده و بخش های مهمی از فرایند های آموزشی را در بر می گیرند. در دوران درگیری نوآموزان با آموزش،آنها با کنش های محیط زیستی آشنا می شوند و بخش هایی از نگهداری و پاکسازی زیست بوم- به ویژه مدرسه و کلاس ها- را به خود آنها وامی گذارند. این کار زمینه ای می شود تا نوآموزان به شکل ذهنی و عملی با دغدغه های محیط زیستی آشنا شوند و نگرانی از ویرانی و آلودگی زیست بوم،درون تک تک آنها نهادینه شده و هر کدام از آنها در آینده وظیفه ی پاک و آراسته نگهداشتن محیط زیست را بر عهده گیرند. اما در کشور ما کنش های زیست محیطی در آموزش و پرورش چندان راه نیافته و یا آنچنان نا کارآمدند که بسیاری از شهروندان آموزش دیده هم دلواپس پاسداشت زیست بوم خویش نیستند. روشن ترین گواه بر این گفته،رفتار بسیاری از شهروندان در زندگی روزمره ی آنهاست که به شکلی گسترده در کوچه – پس- کوچه ها و خیابان های شهرها و روستا ها،گردشگاه ها،بوستان ها،کوه ها و جنگل ها از یک سو و بهره برداری های بی رویه و سودجویانه از بنمایه های(منابع) طبیعی در بخش های روستایی و غیر شهری از دیگر سو به فراوانی دیده می شود. اما همچنان که فرادستِ کهنه کار سازمان محیط زیست نیز تاکید می کند،بنیانِ کنش های کارآمد زیست محیطی،در آموزشِ یکا یک شهروندان نهفته است. از این رو بی گمان رسانه های گروهی،ابزارهای نوین رسانه ای و مدرسه ها، کانون های بنیادینی برای درگیر نمودن شهروندان امروز و فردای کشور با نگرانی های زیست محیطی است. گرچه گرفتاری های ساختاری، فرهنگی و اقتصادی آموزش و پرورش کنونی،چندان فرصتی به کنش ها در زمینه های آموزش های شهروندی و از آن میان آموزش های زیست محیطی را نمی دهد اما راهی جز گسترش این کنش ها از راه آموزش و پرورش شهروندان آینده نداریم. گرچه این فرایند دارای پیچیدگی هایی است،اما می توان کار را با پیشنهادهای ساختاری زیر آغاز نمود. معاونت آموزش سازمان محیط زیست را کارآمدتر از گذشته نمود و پای این معاونت را به مدرسه ها باز کرد،معاونتی به نام محیط زیست را در آموزش و پرورش پایه گذاری نمود و برای توانمد سازی آن کوشید،پای تشکل های مردم نهادِ زیست محیطی را به ادارات آموزش و پرورش باز نمود و از آنها در آموزش دانش آموزان و آموزگاران بهره گرفت،آموزش های زیست محیطی را در کلاس های پرورشی دوره های گوناگون آموزشی گنجاند و آموزگاران توانمندی را برای این زنگ ها بکار گمارد،دانش آموزان را برای شرکت در کنش های اجتماعی و گروهی پاسداشت محیط زیست و طبیعت برانگیخت و آنها را به کنش های محیط زیستی در جامعه،خانه و مدرسه واداشت و وظایفی در این زمینه را به آنها سپرد. به آسانی می توان از تجربه های کشورهای کامیاب دراین زمینه نیز بهره ها گرفت. کنش های گفته شده می تواند بخشی از کوشش هایی باشد که برای سامان دهی و کارآمدی آموزش های زیست محیطی انجام می گیرد. خانم ابتکار باید بداند که اگر به دنبال" فرصتی برای باز خوانی باورها و به عمل ترجمه کردن فرهنگ زیست محیطی در کشور است" مدرسه،نخستین جا و آموزشِ نوآموزان،نخستین گام در این راه دشوار و پر پیچ و خم می باشد.
http://www.armandaily.ir/?NPN_Id=615&pageno=5
