برنامه درسی ملی و شتاب زدگی آموزش و پرورش

مهدی بهلولی،روزنامه شرق،۲۵/۷/۹۲

در ماه های میانی سال گذشته،سند برنامه درسی ملی،در شورای عالی آموزش و پرورش تصویب گردید و به آموزش و پرورش ابلاغ شد. آن گونه که از پیش نویس های این سند برمی آید آغاز تهیه و نگارش آن به پنج شش سال پیش برمی گردد،و تهیه و تصویب آن یکی از حلقه های فرآیندی است که از آن با عنوان دگرگونی بنیادین در آموزش و پرورش نام برده می شود. سند برنامه درسی ملی،همانگونه که از نام آن برمی آید،نقشه ی کلی،درون مایه و زمان آموزش از سال نخست دبستان تا دیپلم را روشن می نماید.همچنین به وارسی هدف هایی می پردازد که هر درسی بایستی در هر کدام از 12 پایه تحصیلی پیگیری نماید. از این رو انتظار بر این بود که پیش از تصویب این سند،کتاب های تازه ی سیستم نوین آموزشی 3-3-3-3 به نگارش درنیایند. منطق حکم می کرد که نخست سند برنامه درسی ملی تهیه و تصویب شود و پس از آن سیستم نوین پیاده گردد و کتاب های تازه ی آن نوشته شود.

 اما همانگونه که می دانیم این روند،درست وارونه،به اجرا در آمد و نخست سیستم آموزشی دگرگون گشت و کتاب های درسی پایه های اول و ششم نوشته شد وسپس سند برنامه درسی ملی به تصویب رسید!

اما چنین وارونه کاری و شتاب زدگی،بی گمان،پیآوردهایی خواهد داشت. در اینجا به دو نمونه اشاره می کنیم. در سند برنامه درسی ملی،درباره ی دوره ی ابتدایی چنین آمده است : "سن شروع دوره ابتدایی،شش سال تمام خواهد بود. برنامه درسی سه سال اول دوره ی ابتدایی،به صورت منعطف با عنایت به توانایی ها و تفاوت های دانش آموزان،تدوین و در آن آموزش های پیش نیاز و جبرانی ویژه ی کودکان مناطق محروم و دو زبانه پیش بینی می شود." پرسش این است که در سال گذشته و در راستایاجرای این بند،برای کودکان مناطق محروم و دو زبانه،چه برنامه ی ویژه ای پیاده گردید؟ این پرسش البته بعد دیگری هم می یابد هنگامی که به این بخش از رهنامه سند تحول بنیادین آموزش و پرورش درنگریم که : "برای حمایت از یادگیری کودکان متعلق به اقوام غیرفارس زبانِ ایرانی و برخورداری آنان از فرصت برابریادگیری و رشد،نظام برنامه درسی باید یک دوره تعریف شده"انتقال" از زبان مادری به چرخه زبان رسمی(فارسی) را در کانون توجه قرار دهد. ویژگی های فرهنگی و زبانی مناطق مختلف در برنامه های درسی این دوره محوریت خواهد داشت." تا آنجا که این نگارنده می داند در سال گذشته به هیچ کدام از این دوبخش از سندهای رسمی آموزش و پرورش توجهی نگردیده است. در کتاب های درسی دانش آموزان سال نخست دبستان منطقه های محروم دو زبانه و یا برنامه ی درسی آنها نیز،بحث برنامه ی جبرانی در نظر گرفته نشده است.

نمونه دیگر به بحث پیش دبستانی برمی گردد. دربرنامه درسی ملی می خوانیم : "دوره پیش دبستانی به دوره دو ساله رسمی و غیر اجباری اطلاق می شود که کودکان گروه سنی 5 و 6 سال را تحت پوشش برنامه های آموزشی و تربیتی قرار می دهد. برنامه های آموزشی و تربیتی این دوره و میزان حضور نوآموزان در مراکز پیش دبستانی،با توجه به ویژگی های کودکان منعطف و سیال است". همانگونه که در سند به روشنی آمده دوره ی پیش دبستانی،دوره ای دو ساله است اما چندی پیش در پاسخ رسمی آموزش و پرورش به یکی از نمایندگان مجلس،چنین می خوانیم :{ عطف به مطلب مندرج در خبرگزاری خانه ملت، مورخ 8/3/92 با

"مشکلات اقتصادی دولت مانع از قانونی شدن دوره پیش دبستانی می شود" موارد ذیل را به اطلاع می‌رساند: با توجه به

تاکیدات بنیانگذار راحل جمهوری اسلامی در وصایای گرانقدرشان که فرموده اند " از امور بسیار با اهمیت و سرنوشت ساز، مسئله مراکز تعلیم و تربیت از کودکستان ها تا دانشگاه است " و بیانات مقام معظم رهبری در دیدار وزیر،معاونان و مدیران آموزش و پرورش سراسر کشور در تاریخ 3/5/86 که می فرمایند:

ما می‌خواهیم آن کسی که از آموزش و پرورش خارج می‌شود بعد از ۱۳ سال، حالا که پیش دبستانی هم هست، می‌شود

۱۳ سال،انسانی باشد با برجستگی‌های اخلاقی،برجستگی‌های فکری و مغزی و با تدین. یک چنین انسانی می‌خواهیم."

باید عنایت داشت که مقام معظم رهبری به صراحت بر ۱۳ سال بودن آموزش و عنوان پیش دبستانی تاکید نموده اند، افزون بر

این توسعه دوره پیش دبستان در اسناد بالادستی کشور از جمله نقشه جامع علمی کشور و سند تحول بنیادین آموزش و پرورش قرار گرفته است.}

درخور درنگ این که آموزش و پرورش به سخنانی از مقام رهبری استناد داده که به سال 86 برمی گردد،یعنی به چند سال پیش از تهیه و تصویب برنامه درسی ملی. چنین می نماید که خود کارگزاران آموزش و پرورش هنوز فرصت نکرده اند برنامه درسی ملی را بخوانند- و بدانند که پیش دبستانی دو ساله است و نه یک ساله- تا چه رسد به این که بخواهند با برنامه ای سنجیده آن را عملی سازند! اما گذشته از این پاسخ شگفت و نسنجیده ی آموزش و پرورش،واقعیت آن است که آموزش و پرورش در سال گذشته و با اجرای شتاب زده ی سیستم 6-3-3،در عمل،بار دوره ی دو ساله ی پیش دبستانی را از دوش خود برزمین نهاد.

http://www.sharghdaily.ir/Default.aspx?NPN_Id=133&pageno=6