پرورش شهروندان شایسته

پرورش شهروندان شایسته

دایانا هیندز

برگردان : محمدرضا نیک نژاد

شماره 77 دوماهنامه چشم انداز ایران،اسفند 91،فروردین 92

اگر یک دبستان بخواهد دانش آموزانش را به شهروندانی کنشگر و شایسته تبدیل کند،کار را بایستی از کجا آغاز کند؟ آن هم هنگامی که پیش از این،احتمالا،بسیاری از شاگردان،هرگز حتی واژه شهروند را نشنیده اند. اگراین پرسش ذهن شما را آشفته می سازد،نگران نباشید زیرا شهروندی،فقط واژه دیگری است برای بسیاری از تلاش هایی که همواره دبستان های خوب،در راستای پرورش احساس اخلاقی در شاگردان شان انجام داده اند،تا آنها را به پاسخگویی در برابر اعمال و رفتار احترام آمیز نسبت به دیگران،برانگیزانند.

اختیار شاگرد

تمرین های مناسب برای آموزشِ شهروندی،می تواند دربرگیرنده کارهایی از این دست باشد : به کودکان فرصت هایی داده شود تا در تعیین مقررات کلاس خویش یا ارائه هر چیز دیگری در شورای مدرسه کمک نمایند،با همکاری بچه های دیگر به گسترش یک سیاست زیست- محیطی در مدرسه یاری رسانند و اجازه یابند که در نگهداری زمین ها و ساختمان های مدرسه کمک نمایند،پدر- مادران به گفتگو درباره ی نقش خویش در گستره ی جامعه فراخوانده شوند، کودکان همچنین با اعضای انجمن محلی یا نمایندگان نهادهای منطقه ای و ملی دیدار نمایند. این کنش ها از آن رو است که به بچه ها،درکی از وظیفه خویش داده شود.

پرورش شهروندان شایسته

دایانا هیندز

برگردان : محمدرضا نیک نژاد

شماره 77 دوماهنامه چشم انداز ایران،اسفند 91،فروردین 92

اگر یک دبستان بخواهد دانش آموزانش را به شهروندانی کنشگر و شایسته تبدیل کند،کار را بایستی از کجا آغاز کند؟ آن هم هنگامی که پیش از این،احتمالا،بسیاری از شاگردان،هرگز حتی واژه شهروند را نشنیده اند. اگراین پرسش ذهن شما را آشفته می سازد،نگران نباشید زیرا شهروندی،فقط واژه دیگری است برای بسیاری از تلاش هایی که همواره دبستان های خوب،در راستای پرورش احساس اخلاقی در شاگردان شان انجام داده اند،تا آنها را به پاسخگویی در برابر اعمال و رفتار احترام آمیز نسبت به دیگران،برانگیزانند.

اختیار شاگرد

تمرین های مناسب برای آموزشِ شهروندی،می تواند دربرگیرنده کارهایی از این دست باشد : به کودکان فرصت هایی داده شود تا در تعیین مقررات کلاس خویش یا ارائه هر چیز دیگری در شورای مدرسه کمک نمایند،با همکاری بچه های دیگر به گسترش یک سیاست زیست- محیطی در مدرسه یاری رسانند و اجازه یابند که در نگهداری زمین ها و ساختمان های مدرسه کمک نمایند،پدر- مادران به گفتگو درباره ی نقش خویش در گستره ی جامعه فراخوانده شوند، کودکان همچنین با اعضای انجمن محلی یا نمایندگان نهادهای منطقه ای و ملی دیدار نمایند. این کنش ها از آن رو است که به بچه ها،درکی از وظیفه خویش داده شود.

پروفسور برنارد کریک(1)،آموزش شهروندی را در سه خط اصلی تعریف می کند: پاسخگویی اجتماعی و اخلاقی، دانش سیاسی،و نقش اجتماعی.

آموزگاران دبستان احتمالا با پاسخگویی اجتماعی و اخلاقی،احساس راحتی خواهند کرد. سومین مورد یعنی نقش اجتماعی،می تواند بالقوه سخت به نظر آید اما باید دانست که برای کودکان دبستان،کار بسیار ارزنده،می تواند در فضای اجتماع مدرسه انجام گیرد و نه در بیرون از آن. اما دومین مورد یعنی دانش سیاسی،بطور دلهره آوری مبهم می نماید و مثلا ممکن است آموزگاران را قدری درگیر مطالعه روی روش ها و ساختارهای انجمن های محلی شان سازد.

نقش آزاد

با این حال،در تجربه های نخست،برای وارسی میزان دقت و چگونگی قرار گرفتن درس شهروندی در جدول زمانیِ آموزشی،بایستی اندکی کنترل متمرکزی از سوی دولت اعمال شود. برخی ممکن است ارائه موضوع را در ساعت های هفتگی خویش برگزینند،اما بسیاری از جنبه های کار،با محتوای زنگِ خواندن و نوشتن،یا جغرافیا، تاریخ،آموزش های دینی و ... پوشش داده خواهد شد. همچنین بخش های بزرگی از شهروندی به طور طبیعی در پیوند با زندگی و عادت های کل مدرسه ساخته می شوند،مثلا در گردهمایی ها و نشست های انجمن مدرسه .

خطری وجود دارد که آموزش شهروندی،تنها به عنوان بارِ بزرگ دیگری،بر دوش ِمدرسه ها دانسته شود. اما اگر آنها برنامه ریزی کنند و برای نظارت بر آنچه که هم اکنون انجام می دهند،رسیدگی درستی به کار گیرند،کم و بیش،می تواند دلگرم کننده باشد. شهروندی همچنین،بر بسیاری از موضوع هایی تمرکز می نماید که آموزگاران از کنار گذاشتن آنها از برنامه درسی ملی،دلگیر بوده اند : این رهنمودها به آموزگاران اجازه می دهد تا برای این موضوع ها وقت بگذارند و با رشد فردی شاگردانشان درگیر شوند.

منابع جدید

بخش های مستقل شهروندی،در برنامه ریزی آزمون و طرح مطالب تازه،به منظور کمک به آموزگاران دبستان، پرتلاش بوده اند. برای نمونه،یکی از این نهادها،کتاب منبع آموزگار،برای پایه اول دبستان را منتشر کرده است و برای پایه دوم نیز در دست چاپ دارد. این کتاب ها به طور اثرگذاری،موضوع های بنیادینی چون کمک کردن،به حساب آوردن و یا نیاوردن دیگران،نگهداری از زیست– بوم، تبیین فرهنگ های گوناگون،مناظره و رای دادن را با طرحِ پرسش هایی شرح داده و فعالیت هایی را برای آن پیشنهاد داده است. برای آغاز و برانگیختن بحث در کلاس،تصویرهای بزرگی از درگیری بچه ها در این گونه کنش ها در نظر گرفته شده است– آموزگارانی که پیش از این،تصویرها را بکارگرفته اند،آنها را سودمند ارزیابی می نمایند.

گفتگو(مناظره)،برای شکل دادن بخش عمده ای از آموزشِ شهروندی،روش مناسبی است. شاید به همین دلیل جلسه های "زنگ دایره ای(نشستن)" در آموزش گنجانده شده- که اکنون ویژگی بسیاری از دبستان ها است. اما باید دانست که کیفیت طرح پرسش های آموزگار،در این جلسه ها،نقشی حیاتی دارند؛در هنگام گفتگو،پرسش ها طرح می شوند تا به اندیشیدن کودکان ژرفا بخشند. اگر آموزگاران از آنچه که به" تئوری گام به گام اخلاقی" شناخته می شود،درک بهتری داشته باشند،می توانند در طرح پرسش های خویش،اثر گذارتر باشند. این تئوری،مدلی رشد یابنده است که در آن اغلب،مرحله اخلاقیِ خود- محوری و تنبیه– مداری کودکان، با راهنمایی های بعدی،به درکی همدلانه و انتزاعی تر تبدیل می شود تا آنجا که با دستورهای اخلاقی،بطور کامل تری درونی گردد. کمک به کودک برای حرکت به سوی این فهم پخته تر به میزان زیادی می تواند رفتارخود محور یا تهاجمی او نسبت به دیگران را کاهش دهد. هنگامی که آموزگاران درکی ازاین تئوری دارند،به آنها معیاری از پرسش ها،برای طرح می دهد، برای نمونه- پرسش های مربوط به- درک دیگران، مانند" شما چگونه پی می برید که کسی رنجیده است؟ که کودک را کمی برای ادامه ی گفتگو کمک می کند".

همچنین برای پایه های اول و دوم،بسته آموزشی با عنوان معرفی شهروندی،تولید شده است،تا مدرسه آنها را به کار ببرد. این بسته آموزشی،فیلم های گفتگوهای کلاسی که در کتاب به آنها اشاره شده است و همچنین روش تشکیل شورای مدرسه در عمل و پیشنهادهایی درباره چگونگی راه اندازی آن را در بر می گیرد.

شورای برنامه ریزی

شوراهای مدرسه برای بسیاری از دبستان ها مفهوم کم و بیش تازه ای است. اما مدرسه هایی که در راستای آموزش شهروندی در حال توسعه می باشند،هم اکنون پی برده اند که شاگردان دبستان به خوبی به این چالش ها پاسخ می دهند.

برای نمونه، در مدرسه ای هیات امنایی،شورای مدرسه از معلم-محوری به دانش آموز-محوری توسعه یافته است واکنون روز به روز رو به کامیابی بیشتر است. شورا،سالن گردهمایی های مدرسه را راه اندازی کرده است که شاگردان مسئول موزیک و پاکیزه کردن آن هستند،به راه انداختن یک بخت آزمایی برای خرید فشاری(تیوپ)صابون به جای قالب های آن و برگزاری جشنی شبانه به منظور گردآوری پول برای یک آسایشگاه. هیات امنای مدرسه نیز به طور مرتب موضوع ها را برای گفتگو به شورای مدرسه می برد.

یک آموزگار رابط شهروندی می گوید: در شیوه های آموزش شهروندی،بچه ها حس می کنند که به حساب می آیند. ما به آنها مسئولیت می دهیم و اجازه می دهیم اختیار داشته باشند– همان اندازه که نیاز است– نه دقیقا آن اندازه که می خواهند. ما به عنوان یک مدرسه باید مسائل را ارزیابی کنیم تا با رفتار و مسئولیت هماهنگ باشد؛ ما شمار اندکی شاگرد با اعتمادِ بنفسِ بسیار پایین داریم که نمی دانند چگونه در جهان سازگار باشند. آموزشِ شهروندی آنها را وا می دارد تا پرداختن به کارهایی را آغاز کنند که پیش از این انجام نداده بودند و آموزش شهروندی اعتماد بنفس آنها را می سازد.

1- در سال 1998 درباره آموزشِ شهروندی و آموختن دموکراسی در مدرسه ها به دولت گزارش می داد و اکنون مشاور DFEEدر شهروندی است.

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد