مقام و منزلت معلم از دیدگاه یونسکو
حمید مصطفی نژاد،روزنامه آرمان،27/10/91
(حمید مصطفی نژاد،یکی از پایه گذراران کانون فرهنگیان شیراز می باشد)
درهر سال تحصیلی باید همواره موضوع معلمان و نقش شان در فرآیند توسعه ی اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی جوامع بشری مورد توجه مردم و مسئولین قرار گیرد،به همین دلیل برآن شدیم نگاهی به "توصیه نامه ی یونسکو" در رابطه با مقام و منزلت معلمان بیاندازیم.این توصیه نامه در تاریخ 5 اکتبر 1966 در شهر پاریس پس از یک کنفرانس بین المللی آموزش در 13 فصل و 146 ماده تهیه شده است به همین دلیل روز 5 اکتبر مطابق با 13 یا 14 مهرماه روز جهانی معلم نامیده شده است. مهمترین رکن این توصیه نامه،این است که " آموزش یک حق انسانی و بنیادی و حیاتی است و معلمان در پیشرفت آموزش از نقشی اساسی برخوردارند و به منظور توسعه ی جامعه ی بشری،پیشتیبانی از معلمان نکته ای کلیدی است". در این نوشتار بر سیاق اختصار به بعضی از مواد آن اشاره ای گذرا می کنیم :
حمید مصطفی نژاد،روزنامه آرمان،27/10/91
(حمید مصطفی نژاد،یکی از پایه گذراران کانون فرهنگیان شیراز می باشد)
درهر سال تحصیلی باید همواره موضوع معلمان و نقش شان در فرآیند توسعه ی اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و سیاسی جوامع بشری مورد توجه مردم و مسئولین قرار گیرد،به همین دلیل برآن شدیم نگاهی به "توصیه نامه ی یونسکو" در رابطه با مقام و منزلت معلمان بیاندازیم.این توصیه نامه در تاریخ 5 اکتبر 1966 در شهر پاریس پس از یک کنفرانس بین المللی آموزش در 13 فصل و 146 ماده تهیه شده است به همین دلیل روز 5 اکتبر مطابق با 13 یا 14 مهرماه روز جهانی معلم نامیده شده است. مهمترین رکن این توصیه نامه،این است که " آموزش یک حق انسانی و بنیادی و حیاتی است و معلمان در پیشرفت آموزش از نقشی اساسی برخوردارند و به منظور توسعه ی جامعه ی بشری،پیشتیبانی از معلمان نکته ای کلیدی است". در این نوشتار بر سیاق اختصار به بعضی از مواد آن اشاره ای گذرا می کنیم :
تعریف معلم : معلم به کلیه ی کسانی اطلاق می شود که مسئولیت آموزش دانش آموزان را در تمامی مقاطع اعم از نظری و فنی و حرفه ای برعهده دارند ب : مقام و منزلت را هم شامل احترام و قدردانی از معلمان می داند و هم به معنای لزوم انجام کار و پاداش و مزایای اصولی و مناسب گروه شغلی آنها .
در ماده 5 بیان شده " همانطور که درخشش ، پیشرفت و نیاز به آموزش و پرورش قابل مشاهده و تقدیر است مقام و منزلت معلم نیز می بایست با این توانمندی متناسب باشد " در ماده 6 گفته شده " تدریس همانند یک حرفه باید مورد توجه قرار گیرد . این شغل یک خدمت عمومی است که به معلمانی دانشمند و خبره نیازمند است "
سازمان معلمان(تشکل های غیر دولتی که با مشارکت معلمان شکل می گیرد) :" سازمان معلمان به عنوان یک جریان سودمند که می تواند بیشترین کمک را به پیشرفت آموزش و پرورش بکند باید مورد توجه قرار بگیرد این سازمان و آموزش و پرورش می بایست به منظور دستیابی به آموزش و پرورش پیشرفته با تعیین سیاست آموزشی به طور متحد عمل کنند "،" ضوابط حرفه ای مرتبط با عملکرد معلم را باید با مشارکت سازمان معلمان تبین و تثبیت کرد "،" آئین نامه ی انضباطی یا سلوک رفتاری باید توسط سازمان معلمان تبین شود . قوانین شایسته ، به تضمین حیثیت شغلی و انجام وظایف حرفه ای مطابق با قواعد اعتقادی کمک می کند "،" دستمزد یا مزایا و نحوه ی کار معلم ، باید از طریق فرآیند مذاکره بین سازمان معلمان و سازمان استخدام کشوری تعیین شود "،" ساعات کار موظفی معلمان در روزو هفته باید با مشورت سازمان معلمان تعیین گردد"
سیاستهای و اهداف آموزش و پروش : " از آنجا که آموزش یک عامل اساسی در رشد اقتصاد است برنامه ی آموزشی باید بخش منسجمی از برنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی را که به منظور توسعه ی شرایط زندگی در نظر گرفته شده است ، تشکیل دهد "،" به عنوان یک هدف آموزشی ، هیچ کشوری نباید به کمیتی اندک قانع باشد بلکه می بایست به دنبال توسعه ی کیفی باشد "،" با توجه به اینکه دستیابی به آرمانهاواهداف آموزشی ارتباط مستقیم و بستگی زیادی به امکانات مالی دارد ، باید در تمامی کشورها درصد قابل توجهی از بودجه ی ملی برای توسعه ی آموزشی در نظر گرفته شود "
در خصوص پیشرفت و ترفیع شغلی معلمان : " مسئولیتها در آموزش و پرورش ، همانند بازرس ، رئیس آموزش و پرورش ، مدیر واحد آموزشی و یا دیگر مسئولیت های مخصوص باید تا حد امکان به معلمان کارآزموده سپرده شود "، " ارتقاء باید توسط مرجعی شایسته و بر اساس ارزیابی دقیق و بی طرفانه از صلاحیتها ی معلمان برای احراز پست جدید صورت گیرد . تعیین معیارهای شغلی جهت ارتقاء با توجه به شرح وظایف و مشورت با سازمان معلمان امکان پذیر است "
امنیت شغلی معلمان : " به منظور علاقمند شدن معلمان به آموزش و پرورش ، استخدام رسمی و امنیت شغلی ضروری است . معلمان باید در مقابل تغییرات درونی تشکیلات اداری یا مدارس حمایت شوند "
در خصوص معلمان زن : توصیه ی اکید شده که باید بگونه ای برای آنان برنامه ریزی شود که بتوانند مسئولیتهای خانوادگی خود را انجام دهند مسئله ایجاد شیرخوارگاه و مهد کودک و انتخاب محل کار نزدیک به محل زندگی از جمله ی این توصیه ها است .
استقلال شغلی :" باید به معلمان در انتخاب و تعدیل موضوعات تدریس ، انتخاب کتابهای کمک درسی و روش های کاربردی تدریس ، ارائه ی طرح درس و استفاده از یاری کارشناسان تعلیم و تربیت اختیارات لازم داده شود "،" معلمان و سازمانشان باید در توسعه ی دوره ی جدید کتابهای کمک درسی و راهنمای تدریس مشارکت کنند "،" هر سیستم بازرسی یا نظارت باید باعث تشویق ، دلگرمی و کمک به معلمان در اجرای وظایف حرفه اشان باشد و نباید به کم شدن استقلال ، قوه ی ابتکار و تعهد معلمان منجر شود "
ساخت و ساز مدارس و مسکن معلمان : " مدارسی که ساخته می شوند باید ایمن باشند طراحی همه جانبه و اسکلت ساختمان ( معماری ) بایستی جالب توجه باشد در ساخت مدارس باید به اهمیت تدریس موثر و فعالیتهای فوق برنامه واقف بود "،" ضروری است برای معلمان و خانواده شان در مناطق دور دست مسکن شایسته و ترجیحا مستقل در نظر گرفته شود و یا با دادن کمک هزینه جهت اجاره نمودن منزل ، در رفع این مشکل کوشید این مهم می بایست توسط مسئولین حکومتی مورد توجه و تائید قرار گیرد "
دستمزد معلمان :" دستمزد معلمان باید انعکاس اهمیت کار این واحد اجتماعی و در نتیجه ارزش و منزلت معلمان باشد "،" معلمان بر اساس دستمزدی جدول بندی شده که با همکاری و توافق سازمان معلمان تعیین شده است حقوق دریافت می کنند "،" ساختار دستمزد باید به گونه ای برنامه ریزی شود که باعث اعتراض و شورش نسبت به بی عدالتی ها نگردد ... "
مراقبتهای پزشکی :" در مناطقی که خدمات پزشکی کمیاب است ، معلمان بایستی به منظور دسترسی به مراقبتهای پزشکی به میزان لازم هزینه ی سفر دریافت کنند "
تشخیص تعداد معلم مورد نیاز : " برای تعیین و تشخیص تعداد معلم و کمبود در این زمینه می بایست رابطه ای ثابت تعریف شود وجود کلاس های پرظرفیت و افزایش غیر عقلانی ساعات تدریس موظف با اهداف و فعالیتهایی آموزش و پرورش ناسازگار است و باعث خسارت به دانش آموزان می شود مدیران شایسسته نباید این مصلحت های غیر لازم را بپذیرند و ادامه دهند ، آنها باید به فوریت در صدد جبران این مصلحتها برآیند "،" متولیان امور باید توجه داشته باشند که بهبود و اصلاحات در رفاه و وضعیت مالی معلم و چگونگی کار و زندگی معلم ، مبین مقام و منزلت معلم است استخدام و امنیت شغلی بهترین راهکار برای فایق آمدن بر هر کمبود است . معلمان مجرب ، ایجاد جاذبه و صیانت از حرفه ی تدریس اساس توسعه ی کیفی نیرو هاست "
( بر گرفته از کتاب مقام و منزلت معلم از دیدگاه یونسکو ترجمه محمد تقی سبزواری ) توجه مردم و مسئولین قرار گیرد،به همین دلیل برآن شدیم نگاهی به "توصیه نامه ی یونسکو" در رابطه با مقام و منزلت معلمان بیاندازیم.این توصیه نامه در تاریخ 5 اکتبر 1966 در شهر پاریس پس از یک کنفرانس بین المللی آموزش در 13 فصل و 146 ماده تهیه شده است به همین دلیل روز 5 اکتبر مطابق با 13 یا 14 مهرماه روز جهانی معلم نامیده شده است. مهمترین رکن این توصیه نامه،این است که " آموزش یک حق انسانی و بنیادی و حیاتی است و معلمان در پیشرفت آموزش از نقشی اساسی برخوردارند و به منظور توسعه ی جامعه ی بشری،پیشتیبانی از معلمان نکته ای کلیدی است". در این نوشتار بر سیاق اختصار به بعضی از مواد آن اشاره ای گذرا می کنیم :
تعریف معلم : معلم به کلیه ی کسانی اطلاق می شود که مسئولیت آموزش دانش آموزان را در تمامی مقاطع اعم از نظری و فنی و حرفه ای برعهده دارند ب : مقام و منزلت را هم شامل احترام و قدردانی از معلمان می داند و هم به معنای لزوم انجام کار و پاداش و مزایای اصولی و مناسب گروه شغلی آنها .
در ماده 5 بیان شده " همانطور که درخشش ، پیشرفت و نیاز به آموزش و پرورش قابل مشاهده و تقدیر است مقام و منزلت معلم نیز می بایست با این توانمندی متناسب باشد " در ماده 6 گفته شده " تدریس همانند یک حرفه باید مورد توجه قرار گیرد . این شغل یک خدمت عمومی است که به معلمانی دانشمند و خبره نیازمند است "
سازمان معلمان(تشکل های غیر دولتی که با مشارکت معلمان شکل می گیرد) :" سازمان معلمان به عنوان یک جریان سودمند که می تواند بیشترین کمک را به پیشرفت آموزش و پرورش بکند باید مورد توجه قرار بگیرد این سازمان و آموزش و پرورش می بایست به منظور دستیابی به آموزش و پرورش پیشرفته با تعیین سیاست آموزشی به طور متحد عمل کنند "،" ضوابط حرفه ای مرتبط با عملکرد معلم را باید با مشارکت سازمان معلمان تبین و تثبیت کرد "،" آئین نامه ی انضباطی یا سلوک رفتاری باید توسط سازمان معلمان تبین شود . قوانین شایسته ، به تضمین حیثیت شغلی و انجام وظایف حرفه ای مطابق با قواعد اعتقادی کمک می کند "،" دستمزد یا مزایا و نحوه ی کار معلم ، باید از طریق فرآیند مذاکره بین سازمان معلمان و سازمان استخدام کشوری تعیین شود "،" ساعات کار موظفی معلمان در روزو هفته باید با مشورت سازمان معلمان تعیین گردد"
سیاستهای و اهداف آموزش و پروش : " از آنجا که آموزش یک عامل اساسی در رشد اقتصاد است برنامه ی آموزشی باید بخش منسجمی از برنامه ریزی اقتصادی و اجتماعی را که به منظور توسعه ی شرایط زندگی در نظر گرفته شده است ، تشکیل دهد "،" به عنوان یک هدف آموزشی ، هیچ کشوری نباید به کمیتی اندک قانع باشد بلکه می بایست به دنبال توسعه ی کیفی باشد "،" با توجه به اینکه دستیابی به آرمانهاواهداف آموزشی ارتباط مستقیم و بستگی زیادی به امکانات مالی دارد ، باید در تمامی کشورها درصد قابل توجهی از بودجه ی ملی برای توسعه ی آموزشی در نظر گرفته شود "
در خصوص پیشرفت و ترفیع شغلی معلمان : " مسئولیتها در آموزش و پرورش ، همانند بازرس ، رئیس آموزش و پرورش ، مدیر واحد آموزشی و یا دیگر مسئولیت های مخصوص باید تا حد امکان به معلمان کارآزموده سپرده شود "، " ارتقاء باید توسط مرجعی شایسته و بر اساس ارزیابی دقیق و بی طرفانه از صلاحیتها ی معلمان برای احراز پست جدید صورت گیرد . تعیین معیارهای شغلی جهت ارتقاء با توجه به شرح وظایف و مشورت با سازمان معلمان امکان پذیر است "
امنیت شغلی معلمان : " به منظور علاقمند شدن معلمان به آموزش و پرورش ، استخدام رسمی و امنیت شغلی ضروری است . معلمان باید در مقابل تغییرات درونی تشکیلات اداری یا مدارس حمایت شوند "
در خصوص معلمان زن : توصیه ی اکید شده که باید بگونه ای برای آنان برنامه ریزی شود که بتوانند مسئولیتهای خانوادگی خود را انجام دهند مسئله ایجاد شیرخوارگاه و مهد کودک و انتخاب محل کار نزدیک به محل زندگی از جمله ی این توصیه ها است .
استقلال شغلی :" باید به معلمان در انتخاب و تعدیل موضوعات تدریس ، انتخاب کتابهای کمک درسی و روش های کاربردی تدریس ، ارائه ی طرح درس و استفاده از یاری کارشناسان تعلیم و تربیت اختیارات لازم داده شود "،" معلمان و سازمانشان باید در توسعه ی دوره ی جدید کتابهای کمک درسی و راهنمای تدریس مشارکت کنند "،" هر سیستم بازرسی یا نظارت باید باعث تشویق ، دلگرمی و کمک به معلمان در اجرای وظایف حرفه اشان باشد و نباید به کم شدن استقلال ، قوه ی ابتکار و تعهد معلمان منجر شود "
ساخت و ساز مدارس و مسکن معلمان : " مدارسی که ساخته می شوند باید ایمن باشند طراحی همه جانبه و اسکلت ساختمان ( معماری ) بایستی جالب توجه باشد در ساخت مدارس باید به اهمیت تدریس موثر و فعالیتهای فوق برنامه واقف بود "،" ضروری است برای معلمان و خانواده شان در مناطق دور دست مسکن شایسته و ترجیحا مستقل در نظر گرفته شود و یا با دادن کمک هزینه جهت اجاره نمودن منزل ، در رفع این مشکل کوشید این مهم می بایست توسط مسئولین حکومتی مورد توجه و تائید قرار گیرد "
دستمزد معلمان :" دستمزد معلمان باید انعکاس اهمیت کار این واحد اجتماعی و در نتیجه ارزش و منزلت معلمان باشد "،" معلمان بر اساس دستمزدی جدول بندی شده که با همکاری و توافق سازمان معلمان تعیین شده است حقوق دریافت می کنند "،" ساختار دستمزد باید به گونه ای برنامه ریزی شود که باعث اعتراض و شورش نسبت به بی عدالتی ها نگردد ... "
مراقبتهای پزشکی :" در مناطقی که خدمات پزشکی کمیاب است ، معلمان بایستی به منظور دسترسی به مراقبتهای پزشکی به میزان لازم هزینه ی سفر دریافت کنند "
تشخیص تعداد معلم مورد نیاز : " برای تعیین و تشخیص تعداد معلم و کمبود در این زمینه می بایست رابطه ای ثابت تعریف شود وجود کلاس های پرظرفیت و افزایش غیر عقلانی ساعات تدریس موظف با اهداف و فعالیتهایی آموزش و پرورش ناسازگار است و باعث خسارت به دانش آموزان می شود مدیران شایسسته نباید این مصلحت های غیر لازم را بپذیرند و ادامه دهند ، آنها باید به فوریت در صدد جبران این مصلحتها برآیند "،" متولیان امور باید توجه داشته باشند که بهبود و اصلاحات در رفاه و وضعیت مالی معلم و چگونگی کار و زندگی معلم ، مبین مقام و منزلت معلم است استخدام و امنیت شغلی بهترین راهکار برای فایق آمدن بر هر کمبود است . معلمان مجرب ، ایجاد جاذبه و صیانت از حرفه ی تدریس اساس توسعه ی کیفی نیرو هاست "
( بر گرفته از کتاب مقام و منزلت معلم از دیدگاه یونسکو ترجمه محمد تقی سبزواری )
