روز دانش آموز و منشور ملی حقوق دانش آموز

مهدی بهلولی،روزنامه قانون،14/8/91
سیزدهم آبان،روز دانش آموز است. من به عنوان یک آموزگار،این روز را به همه ی دانش آموزان ایران زمین شادباش می گویم،و البته در آغاز این نوشته ی کوتاه بر خود بایسته می بینم که یادی کنم از22 دانش آموزی که دو هفته پیش،در رویداد تلخ واژگون شدن اتوبوس راهیان نور شهرستان بروجن،به همراه 4 تن از آموزگاران و همراهانشان،جان باختند؛وامیدوارم که از این پس با هوشیاری و توجه ی بیشتر دست اندرکاران،راه رخ دادن دیگر بار این دست رویدادهای اندوه بار بسته شود.اما از نگاه من،روز دانش آموز،روزی است که اهمیت و جایگاه دانش آموز در آموزش و محیط های آموزشی را یادآوری می نماید و می توان آن را،فرصتی دانست که همگان از خود دانش آموزان بگیر تا آموزگاران و دیگر کارگزاران آموزشی،بیشتر به حقوق دانش آموزان بیندیشند و بپردازند. خوشبختانه امسال و پیش از روز دانش آموز،با یادآوری چند روز قبل برخی رسانه ها،مسآله ای به نام "منشور ملی حقوق دانش آموزان" از فراموشی به در آمد؛گرچه دریغ و افسوس ها را هم برانگیخت که چرا چنین سند ارزنده و پرباری که در سال های 83-82 بیش از نیمی از بندهای آن به تصویب مجلس شورای دانش آموزی رسیده،نزدیک به یک دهه است که به سرانجام نرسیده و همچنان هیچ خبری از آن در مدرسه ها نیست و حتی کمتر کسی از آن آگاهی درستی دارد. بنابراین مناسب می بینم که با همدیگر چند بخش از این منشور را بخوانیم : "منشور حقوق دانش آموز با دید همه جانبه ای که نسبت به مسائل دانش آموزان دارد زمینه ای را ایجاد می کند تا به معرفی حقوق پایه ای و بنیانی یک دانش آموز بنگردد مخصوصاً اینکه در جمعیت عظیم دانش آموزی کشور دانش آموزان از طیف های مختلف اجتماعی ، فرهنگی ، اعتقادی و جغرافیایی می باشند... این منشور بر آن است

مهدی بهلولی،روزنامه قانون،14/8/91
سیزدهم آبان،روز دانش آموز است. من به عنوان یک آموزگار،این روز را به همه ی دانش آموزان ایران زمین شادباش می گویم،و البته در آغاز این نوشته ی کوتاه بر خود بایسته می بینم که یادی کنم از22 دانش آموزی که دو هفته پیش،در رویداد تلخ واژگون شدن اتوبوس راهیان نور شهرستان بروجن،به همراه 4 تن از آموزگاران و همراهانشان،جان باختند؛وامیدوارم که از این پس با هوشیاری و توجه ی بیشتر دست اندرکاران،راه رخ دادن دیگر بار این دست رویدادهای اندوه بار بسته شود.
اما از نگاه من،روز دانش آموز،روزی است که اهمیت و جایگاه دانش آموز در آموزش و محیط های آموزشی را یادآوری می نماید و می توان آن را،فرصتی دانست که همگان از خود دانش آموزان بگیر تا آموزگاران و دیگر کارگزاران آموزشی،بیشتر به حقوق دانش آموزان بیندیشند و بپردازند. خوشبختانه امسال و پیش از روز دانش آموز،با یادآوری چند روز قبل برخی رسانه ها،مسآله ای به نام "منشور ملی حقوق دانش آموزان" از فراموشی به در آمد؛گرچه دریغ و افسوس ها را هم برانگیخت که چرا چنین سند ارزنده و پرباری که در سال های 83-82 بیش از نیمی از بندهای آن به تصویب مجلس شورای دانش آموزی رسیده،نزدیک به یک دهه است که به سرانجام نرسیده و همچنان هیچ خبری از آن در مدرسه ها نیست و حتی کمتر کسی از آن آگاهی درستی دارد. بنابراین مناسب می بینم که با همدیگر چند بخش از این منشور را بخوانیم : "منشور حقوق دانش آموز با دید همه جانبه ای که نسبت به مسائل دانش آموزان دارد زمینه ای را ایجاد می کند تا به معرفی حقوق پایه ای و بنیانی یک دانش آموز بنگردد مخصوصاً اینکه در جمعیت عظیم دانش آموزی کشور دانش آموزان از طیف های مختلف اجتماعی ، فرهنگی ، اعتقادی و جغرافیایی می باشند... این منشور بر آن است زمینه های لازم برای پذیرش و آشنایی با حقوق فردی و اجتماعی را در دانش آموزان در غالب عناوین حقوقی مربوط به آنها علاوه پذیرش و آشنایی دانش آموزان با آیین نامه ها و مصوباتی که مستقیماً مربوط به آنها می باشد ( در قالب حقوق خود) زمینه های مناسب را جهت پذیرش و عملی تر شدن هر چه بیشتر این مصوبات ایجاد کند . از دیدی دیگر منشور در صدد آن است که دانش آموزان را به عنوان شهروندان جامعۀ جهانی با پیمان نامه ها ، تعهدنامه ها و قوانین بین المللی مربوط به آنها آشنا کند تا دانش آموزان با دیدی فرای محدوده های مکانی و جغرافیایی در رابطه با حقوق خود بیاندیشند... دانش آموز دارای حق آزادی عقیده و بیان و مصونیت پس از بیان می باشد... دانش آموز مصون از تعرضات جسمانی ، روانی ،و حیثیتی می باشد و کرامت والای شخصیت انسانی وی باید مورد احترام قرار گیرد... دانش آموز از حق حریم شخصی برخوردار است،هیچ دانش آموزی را نمی توان بی دلیل نسبت به مکالمات تلفنی و وسایل شخصی از قبیل کمدها و لباسها مورد تجسس قرار داد... دانش آموزان حق دارند در آموزش های رسمی نظام آموزش و پرورش از فراگیری اصول حقوق شهروندی و مهارتهای زندگی اجتماعی بهره مند شوند...دانش آموزان حق دارند در آموزش های رسمی نظام آموزش و پرورش از فراگیری اصول حقوق بشر و سایر اسناد و مقررات بین المللی در مورد حقوق کودک و دانش آموز بهره مند شوند."
شاید با خواندن جمله های بالا،نخستین پرسشی که به ذهن برسد جایگاه این منشور و درون مایه ی ارزنده اش در مجموعه سندهای تحول بنیادین آموزش و پرورش است که پیرامون یک سال پیش،به عنوان سند راهبردی آموزش و پرورش به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسید و هم اکنون بندهایی از آن در حال اجراست. متآسفانه اما در سند تحول بنیادین و دیگر نوشته های همبسته ی آن- البته تا آنجا که من نگاه کرده و خوانده ام- هیچ اشاره ای به منشور ملی حقوق دانش آموز نشده است،در گفته های کارگزاران فرادست آموزشی کنونی نیز که بسیار از دگرگونی های بنیادین در آموزش و پرورش سخن می گویند هیچ اشاره ای به این منشور و درون مایه هایش نمی شود.از سوی دیگر گویا که این منشور و سرانجام آن،در شورای عالی آموزش و پرورش هم اکنون یک دهه است که در انتظار تصویب نهایی بسر می برد. ناگفته پیداست که اجرایی شدن همه ی بندهای این سند،شرایط و پیش زمینه هایی می خواهد که بایستی فراهم شود اما پیش از هر چیز شاید آشنایی همگان با درونه ی آن و بحث و گفت و گو های پیرامونی،یکی از کارهایی ضروری باشد که بتوان در مدرسه ها و به ویژه در روز دانش آموز انجام داد.