ساختن شهروند شایسته

                                ساختن شهروند شایسته
                                        دایانا هیندز
برگردان:محمد رضا نیک نژاد این نوشته تلاش ها و کنش هایی که در یکی- دو دهه گذشته برای آموزش شهروندی در مدارس آمریکا انجام می گیرد را شرح می دهد. نوشته،دبستان ها و کودکان را در کانون برنامه ریزی و بررسی خود قرار داده است و این می تواند نشان دهد که شهروندسازی باید از نخستین سال های زندگی هر شهروند آغاز شود تا بتواند در سال های آینده برای او و کشورش سودمند افتد. پیش از هر چیز باید از دوست و برادر گرامی جناب مهدی بهلولی برای یاری در ویرایش این نوشته سپاس گزاری کنم. برگردان را با یادآوری نام دوستان در بند رسول بداقی،محمود باقری،محمد داوری، عبدالله مومنی و... و آرزوی آزادی هر چه زودتر آنها با هم می خوانیم.
یک دبستان چگونه دگرگونی شاگردان خویش به شهروندان کنشگر و شایسته را آغاز کند،هنگامی که احتمالا بسیاری از شاگردان هرگز پیش از آن حتی واژه شهروند را نشنیده اند؟اگراین پرسش ذهن شما را آشفته می کند، پس مطمئن باشید که:شهروندی تنها واژه ی دیگری برای بسیاری از تلاش هایی است که همواره دبستان های خوب در راستای پرورش حسی اخلاقی در شاگردان خویش،تشویق آنها به پاسخگویی در برابر کردارشان و رفتار همراه با احترام و توجه نسبت به دیگران، انجام داده اند.
 

                                         ساختن شهروند شایسته
                                              دایانا هیندز
برگردان:محمد رضا نیک نژاد
این نوشته تلاش ها و کنش هایی که در یکی- دو دهه گذشته برای آموزش شهروندی در مدارس آمریکا انجام می گیرد را شرح می دهد. نوشته،دبستان ها و کودکان را در کانون برنامه ریزی و بررسی خود قرار داده است و این می تواند نشان دهد که شهروندسازی باید از نخستین سال های زندگی هر شهروند آغاز شود تا بتواند در سال های آینده برای او و کشورش سودمند افتد. پیش از هر چیز باید از دوست و برادر گرامی جناب مهدی بهلولی برای یاری در ویرایش این نوشته سپاس گزاری کنم. برگردان را با یادآوری نام دوستان در بند رسول بداقی،محمود باقری،محمد داوری، عبدالله مومنی و... و آرزوی آزادی هر چه زودتر آنها با هم می خوانیم.    
      یک دبستان چگونه دگرگونی شاگردان خویش به شهروندان کنشگر و شایسته را آغاز کند،هنگامی که احتمالا بسیاری از شاگردان هرگز پیش از آن حتی واژه شهروند را نشنیده اند؟اگراین پرسش ذهن شما را آشفته می کند، پس مطمئن باشید که:شهروندی تنها واژه ی دیگری برای بسیاری از تلاش هایی است که همواره دبستان های خوب در راستای پرورش حسی اخلاقی در شاگردان خویش،تشویق آنها به پاسخگویی در برابر کردارشان و رفتار همراه با احترام و توجه نسبت به دیگران، انجام داده اند.

بخش های حیاتی برنامه درسی
     هم اکنون تفاوت اصلی آن است که ، برای نخستین بار برنامه درسی از سال 2000 دقیقا آنچه را که در این زمینه از مدرسه ها انتظار می رود پایه ریزی می کند و آن را درس شهروندی – با عنوان زنگ هزاره خوب- می نامند. در حالی که مقتضیات این درس از سال 2002 برای دبیرستان ها، قانونی است.برای دبستان ها به شکل رهنمود های غیر رسمی برای پایه های بنیادین اول ودوم پذیرفته شده اند و با پرورش فردی،اجتماعی و بهداشتی آمیخته شده است. این رهنمودها نیم دو جین از صفحه های راهنمای برنامه درسی ملی را در بر گرفته است.

آنا لوید مشاور اصلی مرجع آموزشی لاتن می گوید"بیشتر مدرسه های ما هر یک به گونه ای در حال انجام چنین کاری هستند. اما آیین نامه ها به مدارس چارچوبی برای ادامه و پیشرفت داده اند،تا جایی که می توانند آنچه که هم اکنون انجام می دهند را ارزیابی کنند و ببینند که چگونه می توان بر آن تکیه کرد.

اختیار شاگرد
     تمرین درخور برای آموزشِ شهروندی می تواند دربر بگیرد:فرصت هایی برای کودکان در کمک به تعیین مقررات در کلاس خود یا ارائه ی هر چیز دیگری در شورای مدرسه،گسترش یک سیاست زیست- محیطی مدرسه با بچه ها و اجازه دادن به آنها برای کمک به نگهداری زمین ها و ساختمان های آن،فراخواندن پدر و مادرها به گفتگو درباره ی نقش خویش در گستره ی جامعه،همچنین دیدار با اعضای انجمن محلی یا نمایندگان نهادهای منطقه ای و ملی. این کنش ها برای این است که به بچه ها درکی از وظیفه خویش بدهد.

پروفسور برنارد کریک که در سال 1998 درباره آموزشِ شهروندی و آموختن دموکراسی در مدرسه ها به دولت گزارش می داد و اکنون مشاور DFEEدر شهروندی است،آموزش شهروندی را در سه خط اصلی تعریف می کند: پاسخگویی اجتماعی واخلاقی،دانش سیاسی ونقش اجتماعی.

آموزگاران دبستان احتمالا با نخستین مورد احساس راحتی خواهند کرد.سومین مورد یعنی نقش اجتماعی،بالقوه سخت است تا این که شما دریابید که برای کودکان دبستان کار خیلی مهم می تواند در فضای اجتماع مدرسه خودشان انجام گیرد و نه در بیرون از آن(مدرسه). اما دومین مورد یعنی دانش سیاسی بطور دلهره آوری مبهم به نظر می رسد و مثلا ممکن است آموزگاران را قدری درگیر مطالعه روی روش ها و ساختارهای انجمن محلی شان کند.

نقش آزاد
     با این حال برای نخستین بار باید اندکی کنترل متمرکز از سوی دولت اعمال شود در این که چگونه مدرسه به دقت شهروندی را در جدول زمانی آموزشی شان آغاز می کنند. برخی ممکن است ارائه ی موضوع را در ساعت (برنامه ی) هفتگی خویش برگزینند،اما بسیاری از جنبه های کار با درون مایه های مطرح در زنگ خواندن و نوشتن،یا جغرافیا،تاریخ،آموزش دینی پوشش داده خواهد شد. همچنین بخش های بزرگی از شهروندی به طور طبیعی در پیوند با زندگی و عادت های کل مدرسه ساخته می شوند،مثلا در گردهمایی ها و نشست های انجمن مدرسه .

آنا لویاد،از LEI ازلاتن،می گوید" خطری وجود دارد که شهروندی تنها به عنوان بار بزرگ دیگری بر مدرسه ها دانسته شود. اما اگر برنامه ریزی کنند و برای نظارت بر آنچه که هم اکنون انجام می دهند،رسیدگی بکار برند، کم و بیش می تواند دلگرم کننده باشد.همچنین شهروندی بر بسیاری از موضوع هایی تمرکز می کند که آموزگاران از کنار گذاشتن آنها از برنامه درسی ملی دلگیر بوده اند: این رهنمود ها به آموزگاران اجازه می دهد تا برای این موضوع ها وقت بگذارند و با رشد فردی شاگردانشان درگیر شوند.  
  

منابع جدید   

    بخش های شهروندی مستقل،در برنامه ریزی آزمون و طرح مطالب تازه برای کمک به آموزگاران دبستان پرتلاش بوده اند. برای نمونه بنیاد شهروندی به همراهی استنلی تورنس،یک کتاب منبع آموزگار، برای پایه بنیادین اول منتشر کرده است و فراخور پایه بنیادین دوم قرار است تا پایان سال جاری به چاپ برسد(اطلاع بیشتر از WWW.citizen.org.uk ). این کتاب به طور سودمندی موضوعات بنیادینی همچون کمک کردن، به حساب آوردن و یا نیاوردن دیگران،نگهداری از زیست– بوم،تبین فرهنگ های گوناگون، مناظره و رای دادن را با طرح پرسش هایی شرح داده و کنش هایی را پیشنهاد داده است. برای آغاز و برانگیختن بحث در کلاس،نمایه های بزرگی از درگیر شدن بچه ها در این گونه کنش ها در نظر گرفته شده است– و آموزگارانی که پیش از این نمایه ها را بکارگرفته اند می گویند که آنها سودمند از آب درآمده اند.
گفتگو برای شکل دادن بخش عمده ای از آموزش شهروندی مناسب است،شاید به همین دلیل جلسه های "زنگ دایره ای(نشستن)" در آموزش گنجانده شد که اکنون ویژگی بسیاری از دبستان ها است. اما دان راو مدیرِ منابعِ برنامه درسیِ بنیاد ِ شهروندی،می گوید کیفیت طرح پرسشِ آموزگار در این جلسه ها به گونه ای سرنوشت ساز مهم است،تا آنجا که در این روش، پرسش ها ساخته می شوند تا به اندیشیدن کودکان ژرفا بخشند.
دان راو بر این باور است که اگر آموزگاران از آنچه که او"تئوری گام به گام اخلاقی" می نامد، درک بهتری داشتنند،می توانستند در طرح پرسش های خویش اثر گذار تر باشند. این مدلی رشد یابنده است که در آن نوعا مرحله ی اخلاقیِ خود محوری و تنبیه– مداری کودکان،(برای نمونه،اگر از یک کودک بپرسید که چرا دزدی کارِ نادرستی است؟ تمایل دارد که بگوید"زیرا شما را به زندان می برند")،با راهنمایی های بعدی،به درکی همدلانه و انتزاعی تر تبدیل می شود تا آنجا که با دستورهای اخلاقی، بطور کامل تری درونی می شوند.کمک به کودک برای حرکت به سوی این فهم پخته تر می تواند تا اندازه ی فراوانی رفتارخود محور یا تهاجمی آنها نسبت به دیگران را کاهش دهد.
دان راو می گوید "هنگامی که آموزگاران درکی ازاین تئوری دارند،به آنها چارچوبی(معیاری) از پرسش ها برای طرح می دهد،برای نمونه- پرسش های مربوط به- درک دیگران، مانند" شما چگونه پی می برید که کسی رنجیده است؟ که کودک را کمی برای ادامه کمک می کند".
بنیاد شهروندی همراه انتشارات BLAK A&B ،برای پایه های اول ودوم، بسته ی آموزشی با عنوان معرفی شهروندی تولید کرده است،که به وسیله هماهنگ کننده های شهروندی و همکاران به کار برده شود.(اطلاعات بیشتراز WWW.citfou.org.uk ). بسته، فیلم های گفتگوهای کلاسی که در کتاب تجزیه و تحلیل شده است را در بر می گیرد ، همچنین پی ریزی شورای مدرسه در عمل و پیشنهادهایی درباره این که چگونه شورا را راه اندازی کنیم.
 

  شورای برنامه ریزی     

      شوراهای مدرسه برای بسیاری از دبستان ها مفهوم کم و بیش تازه ای است.اما مدرسه هایی که در راستای آموزش شهروندی در حال توسعه می باشند،یا بخشی ازمدرسه های دولتی استاندارد سلامت ملی  www.wiredforhealth.gov.uk))، هم اکنون پی برده اند که شاگردان دبستان به خوبی به چالش پاسخ می دهند.
     برای نمونه، در مدرسه جونیورخیابان ماتیوز در لاتن،شورای مدرسه از آموزگار- مداری به کودک-مداری(با دستیاری یک آموزگار رابط) توسعه یافته است و اکنون روز به روز رو به کامیابی بیشتر است.شورا، دیسکو مدرسه را راه اندازی کرده است که شاگردان مسئول موزیک و پاکیزه کردن آن هستند، به راه انداختن یک بخت آزمایی برای خرید فشاری(تیوپ)صابون به جای قالب های آن و برگزاری جشنی شبانه برای گردآوری پول برای یک آسایشگاه. هیات امنای مدرسه نیز به طور مرتب موضوع ها را برای گفتگو به شورای مدرسه می برد.
سیو کاس آموزگار رابط شورا می گوید"بچه ها حس می کنند که به حساب می آیند.ما به آنها مسئولیت می دهیم و اجازه می دهیم اختیار داشته باشند– همان اندازه که نیاز است– نه دقیقا آن اندازه که می خواهند. ما به عنوان یک مدرسه باید مسائل را ارزیابی کنیم تا با رفتار و مسئولیت هماهنگ باشد؛ما شمار اندکی شاگرد با اعتماد بنفس بسیار پایین داریم که نمی دانند چگونه در جهان سازگار باشند.آموزش و پرورش شهروندی آنها را وا می دارد تا پرداختن به کارهایی را آغاز کنند که پیش از این انجام نداده بودند وآموزش شهروندی اعتماد بنفس آنها را می سازد. 

 بن گرفت : www.schoolzone.co.uk/resources/articles/Good_citizen.asp