سرانه دانش آموزی،از گفتار تا کردار

 

محمدرضا نیک نژاد،روزنامه اعتماد،9/6/91

این نوشته روزهای پنجشنبه 6/7/91 و یکشنبه 9/7/91 در دو بخش در صفحه های جامعه ی روزنامه به چاپ رسید.

چند روز پیش،حاجی بابایی،وزیر آموزش و پرورش،درمصاحبه ای گفت: سرانه ...

دانش‌آموزی که در طول یک سال گذشته داشتیم نسبت به سال قبل از آن،حدود 15درصد افزایش داشت،جلسات کارشناسی تشکیل ‌دادیم و به نظر می‌آید که باید شرایط را در رساندن سرانه به مدیرمدارس تسهیل‌ کنیم و در سیستم توزیع ‌سرانه ‌مدارس،تغییراتی ‌ایجاد می‌شود".

محمدرضا نیک نژاد،روزنامه اعتماد،9/6/91
  

این نوشته روزهای پنجشنبه 6/7/91 و یکشنبه 9/7/91 در دو بخش در صفحه های جامعه ی روزنامه به چاپ رسید. 

     چند روز پیش،حاجی بابایی،وزیر آموزش و پرورش،درمصاحبه ای گفت: سرانه ...دانش‌آموزی که در طول یک سال گذشته داشتیم نسبت به سال قبل از آن،حدود 15درصد افزایش داشت،جلسات کارشناسی تشکیل ‌دادیم و به نظر می‌آید که باید شرایط را در رساندن سرانه به مدیرمدارس تسهیل‌ کنیم و در سیستم توزیع ‌سرانه ‌مدارس،تغییراتی ‌ایجاد می‌شود".
پیش از هر چیز باید گفت که سرانه دانش آموزی،مبلغی در بودجه کلی آموزش و پرورش است که به ازای هر دانش آموز و برای پرداخت هزینه های جاری مدرسه مانند تعمیرات،بهداشت،فیش های آب،برق،گاز،تلفن و همچنین مراسمِ گوناگونِ آیینی و رسمی در مدرسه و ... باید به مدرسه واگذار شود. اما نخسین تصوری که با شنیدن واژه سرانه به ذهن بیشتر مدیران مدرسه ها می رسد مقدار کم و پرداخت نامنظم آن است. همین سخنان تازه وزیر نیز،خود گواهی است بر این شرایط،گرچه به نوبه ی خود،ابهام آفرین و ناروشن می نماید. در ارزیابی این گفته ها می توان به نکاتی چند توجه نمود :
1- نخست آنکه بنا شنیده ها،سرانه دانش آموزی سال گذشته 27 هزارتومان بوده است. هنگامی که تورم رسمی 5/22 درصد است- آن هم برای برخی کالاهای اساسی که کنترل بیشتری بر آنها هست نه برای کالاهای مورد نیاز مدرسه،مانند ابزارهای تکثیر،کاغذ(که از سال گذشته تاکنون بیش از صد درصد افزایش یافته است)،و یا هزینه هایی که خرج سیستم های ناکارامد و کهنه گرمایشی برخی مدرسه های می شود- با چه ملاکی سرانه 15 درصد افزایش یافته است؟ این افزایش سرانه تا چه اندازه به رفع دشواری های روزمره مدارس یاری خواهد رساند؟همچنین 27 هزار تومان سرانه سال گذشته،با افزایش 15 درصدی آن، کم- و- بیش به31 هزارتومان خواهد رسید. اگر این مبلغ را در شمار دانش آموزان یک مدرسه با 400 دانش آموز ضرب کنیم،چیزی نزدیک به 12 میلیون تومان در یک سال می شود. برای نمونه،تنها مبلغ فیشِ برق دو- سه ماهه در یک دبیرستان با همین تعداد دانش آموز،نزدیک به سه میلیون و شش صد هزارتومان است. با 50 درصد تخیف یارانه ها نیز مبلغ قابل پرداخت به یک میلیون هشت صد هزار تومان کاهش می یابد. به این معنی که یک سال سرانه دانش آموزی ،تنها هزینه نزدیک به شش ماه برقِ مدرسه را تامین می کند. در این وضع پول گاز،آب و تلفن،تعمیر پاییزی موتورخانه، تعویض و تعمیر ابزارهای بهداشتی،نوشت افزار مدرسه و ... را چه باید کرد؟
2- یکی دیگر از دردسرهای پرداخت سرانه،یک جا پرداخت نشدنِ آن است. این شیوه پرداخت سبب می شود که مدیران نتوانند برنامه ریزی درستی روی آن انجام دهند. سرانه دانش آموزی زیر عنوان های گوناگون مانند سرانه بهداشتی، تعمیراتی، پرورشی، ورزشی و ... در چند مرحله به مدرسه داده می شود. بر پایه ی آیین نامه ها نیز،هر عنوان باید برای مورد پیش بینی شده هزینه شود و در پایان نیز رسید آن به اداره ارائه گردد. برای نمونه مدیر نمی تواند سرانه بهداشتی را برای بهبود امکانات ورزشی بکار برد. این روش،افزون بر آنکه به شدت دست و پای مدیر را در هزینه های مالی می بندد،انگیزه او را برای حرکت به سوی بهبود کیفیت رفاهی- آموزشی مدرسه کاسته و او را برای تامین هزینه های جاری،به سوی نهادهای غیر مسئول می کشاند. بسیار دیده می شود که مدیران،برای بهسازی حیاط مدرسه و یا تهیه وسایل ورزشی و بهداشتی به دنبال معاونت های فرهنگی شهرداری های منطقه از این اتاق به آن اتاق آواره اند،تا شاید بتوانند با رایزنی و خواهش و تمنا! اندکی از کمبودهای مدرسه خود را برطرف کنند و این چقدر برای آموزش و پرورش و یک فرهنگی دشوار و تحقیرآمیز است.
3- وزیر در سخنان خود به شکل ضمنی بی نظمی در پرداخت سرانه را تایید می کند. این بی نظمی خود را به دو روش بر ساز و کار رسیدن این پول به مدرسه نشان می دهد. نخست آنکه سرانه آنچنان بی برنامه و دیر- از یکی دو ماه،تا چند سال - به حساب مدرسه واریز می شود که نوش دارویی است پس از روزهای سختِ دست و پنجه نرم کردن با کمبودهای مالی و اقصادی. دوم،سرانه با همین دیرکرد،اغلب با کاهش نیز روبه رو می شود. مدرسه ها دارای حسابی جاری هستند که محل پس انداز دریافت های اداری،کمک های مردمی،حق الزحمه کلاس های تقویتی و کنکور معلمان و... به آن ریخته می شود. بخشی از این پول برای هزینه های جاری مدرسه بکار می رود. برداشت از این حساب با دو امضا از سه امضای رئیس انجمن اولیا،نماینده معلمان و مدیر انجام پذیر است. این حساب مورد پایش همیشگی اداره منطقه است. ادارات مناطق گاهی با رایزنی و گاهی با فشار بر مدیر، برای برخی از هزینه های خود از آن بهره می گیرند. گاهی نیز بنابر سلیقه و تشخیص و بدلیل وجود پول در حساب مدرسه،بخشی از سرانه یک مدرسه به حساب مدرسه ای دیگر ریخته شده و یا به حساب آموزش و پرورش بازگردانده می شود. از این رو مدیرانی که توانایی درخوری برای دریافت کمک های مردمی دارند،همواره در جرگه نو چشمی های اداره هستند. از سوی دیگر مدیران با روش های گوناگون در تلاش اند تا از موجودی حساب مدرسه به بهترین شکل بهره ببرند. تا پول اضافه ای در حساب باقی نمانده و دست رنج آنها! به دست دیگران نیفتد.
4- در بخشی دیگر از این گفتگو، وزیر از هدفمند کردنِ پرداخت سرانه خبر می دهد. این سخن- که چندان هم تازه نیست- برپایه توان مالی مدرسه و میزان همیاری پدر و مادرها پی ریزی گشته است. بر اساس این دیدگاه مدرسه هایی که در مناطق مرفه نشین کلان شهرها قرار دارند،سرانه کمتری نسبت به مدارس روستایی و محروم دریافت می کنند. این برنامه،که با توجه به سخنان وزیر،گویا اجرایی شده است هم،خالی از اشکال نمی باشد. یک این که با این طرح،بر آموزش و پرورش رایگان،که در قانون اساسی بر آن تاکید شده است،خدشه وارد می شود. دوم این که،از این پس باید چشم براه فرد یا افرادی باشیم تا به سلیقه خود مدرسه ای را محروم و مدرسه ای دیگر را غنی نامیده و دریچه ای دیگر برای آشفتگی در بخشی از آموزش و پرورش گشوده شود.و سوم،این برنامه بر نابرابری آموزشی در این نهاد آموزشی دامن می زند. زیرا مسئولان نمی توانند به بهانه توانگری بخشی از جامعه، آنها را امکانات ملی محروم کنند.
همچنان می بینیم که سرانه دانش آموزی در ادبیات مسئولان هنوز هم واژه ای ناروشن و پرسش برانگیز است. روزی مسئولان باید بدانند که در پرداخت سرانه و دریافت همیاری از خانواده ها، نمی توان هم رومی بود و هم زنگی! در آن روز باید فاش بگویند که کمک های مردمی چند درصد از بودجه غیر رسمی سامانه آموزشی کشور است. باید امیدوار بود که روزی آموزش و پرورش در دریافت بودجه در جایگاه واقعی خود بنشیند تا کشور در جایگاه درخور جهانی خود بایستد.

دانش‌آموزی که در طول یک سال گذشته داشتیم نسبت به سال قبل از آن،حدود 15درصد افزایش داشت،جلسات کارشناسی تشکیل ‌دادیم و به نظر می‌آید که باید شرایط را در رساندن سرانه به مدیرمدارس تسهیل‌ کنیم و در سیستم توزیع ‌سرانه ‌مدارس،تغییراتی ‌ایجاد می‌شود".
پیش از هر چیز باید گفت که سرانه دانش آموزی،مبلغی در بودجه کلی آموزش و پرورش است که به ازای هر دانش آموز و برای پرداخت هزینه های جاری مدرسه مانند تعمیرات،بهداشت،فیش های آب،برق،گاز،تلفن و همچنین مراسمِ گوناگونِ آیینی و رسمی در مدرسه و ... باید به مدرسه واگذار شود. اما نخسین تصوری که با شنیدن واژه سرانه به ذهن بیشتر مدیران مدرسه ها می رسد مقدار کم و پرداخت نامنظم آن است. تا کردار
محمدرضا نیک نژاد،روزنامه اعتماد،9/6/91
این نوشته روزهای پنجشنبه 6/7/91 و یکشنبه 9/7/91 در دو بخش در صفحه های جامعه ی روزنامه به چاپ رسید.
چند روز پیش،حاجی بابایی،وزیر آموزش و پرورش،درمصاحبه ای گفت: سرانه